Morgunblaðið - 26.01.2005, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Útsala
enn meiri verðlækkun
Klappastíg 44 - sími 562 3614
Innleggsnótur og gjafakort í fullu gildi á útsölunni
FJÖLSKYLDA sænska forstjórans Fabians Bengtssons hefur
samband við þá, sem rændu honum fyrir um tíu dögum. Kom þetta
fram á vefsíðu fjölskyldufyrirtækisins, Siba, í gær.
Bengtsson var rænt er hann var á leið til vinnu sinnar í Gauta-
borg 17. janúar og síðan hefur ekkert til hans spurst.
Síðastliðinn laugardag komu foreldrar hans fram í sjónvarpi og
skoruðu á mannræningjana að sleppa syni þeirra og í gær var stað-
fest, að þeir hefðu haft samband. Ekkert annað er um það vitað en
sænska lögreglan vinnur að málinu í samstarfi við alþjóðalögregl-
una, Interpol.
Ræningjar höfðu samband
Stokkhólmi. AFP.
ÍRAKAR gera nú aðra til-
raun til að koma á fjölflokka-
lýðræði, hálfri öld eftir að
þjóðernissinnaðir herforingj-
ar steyptu konungnum af
stóli, sannfærðir um að mik-
ilvægara væri að binda enda á
áhrif og forræði Breta en að
tryggja lýðræði.
Fyrstu fjölflokkakosning-
arnar í Írak voru haldnar árið
1924 en þá voru það sjía-
klerkar sem hvöttu til þess að
þær yrðu sniðgengnar, ekki
súnní-arabar eins og nú.
Sagnfræðingurinn Moh-
ammed Kamel segir að í jan-
úar 1924 hafi Írakar kosið
stjórnlagaþing sem hafi sam-
ið fyrstu stjórnarskrá lands-
ins, en það var þá undir stjórn
Breta. Þingið sem kosið verð-
ur á sunnudag fær einnig það
verkefni að semja stjórnar-
skrá, en í þetta skipti eru
kosningarnar haldnar fyrir
tilstilli Bandaríkjanna og
bandamanna þeirra.
Kamel, sem er fram-
kvæmdastjóri samtaka arab-
ískra sagnfræðinga, segir að
helstu stjórnmálahreyfingar
Íraks á þriðja áratug aldar-
innar sem leið hafi tekið þátt í
kosningunum – Íraski frelsis-
flokkurinn, Nahda-flokkur-
inn og Íraski þjóðarflokkur-
inn.
Í kosningunum á sunnudag
að hann hygðist ekki taka
þátt í þingkosningunum
vegna ástandsins í öryggis-
málum og óskaði eftir því að
þeim yrði frestað um hálft ár.
Talsmaður flokksins sagði
þó í gær að hann vildi taka
þátt í því að semja nýja
stjórnarskrá og léði máls á
því að tilnefna ráðherra í rík-
isstjórn sem á að mynda eftir
kosningarnar. Áður höfðu
stjórnmálaleiðtogar úr röðum
sjíta sagt að þeir myndu
tryggja aðild súnní-araba að
stjórninni þótt þeir tækju
ekki þátt í kosningunum.
Áður en Íslamski flokkur-
inn ákvað að taka ekki þátt í
kosningunum réðust upp-
reisnarmenn hvað eftir annað
á skrifstofur hans. Ennfrem-
ur voru sett upp veggspjöld í
héruðum súnní-múslíma þar
sem leiðtogi flokksins, Mohs-
en Abdul Hamid, var svívirt-
ur og kallaður „trúleysingi“.
Þrátt fyrir ofbeldi og hót-
anir uppreisnarmanna um
árásir ákváðu nokkrir súnní-
arabar að taka þátt í kosning-
unum, flestir þeirra til hér-
aðsráðanna. Framboðslistar
þeirra eru hins vegar taldir
njóta lítils stuðnings.
Talið er að aðrir súnní-
múslímar hafi haft hug á að
bjóða sig fram en hætt við það
af ótta við að uppreisnar-
mennirnir réðu þá af dögum.
Hóta að hálshöggva
þá sem kjósa
Búist er við að lítil kjörsókn
verði í héruðum súnní-araba
vegna hótana uppreisnar-
manna.
Til að koma í veg fyrir að
fólk geti kosið oftar en einu
sinni hafa yfirvöld ákveðið að
sett verði blek á fingur þeirra
sem kjósa, eins og gert var í
forsetakosningum Palestínu-
manna fyrr í mánuðinum og
þar áður Afgana. Hugsanlegt
er að fallið verði frá þessari
ákvörðun vegna þess að upp-
reisnarmenn hafa dreift flug-
ritum þar sem þeir hóta að
hálshöggva alla þá sem sjást
með blek á fingrunum.
af trúarleiðtogum sjíta, ný-
lega.
Síðustu fjölflokkakosning-
arnar í Írak voru haldnar árið
1953, fimm árum áður en kon-
ungsveldið var afnumið eftir
valdarán herforingja 14. júlí
1958.
Abdel Karim Qassem, sem
var við völd til 1963, leysti upp
þingið og landinu var stjórnað
án þjóðþings á valdatíma
Abdels Salams Arefs og bróð-
ur hans, Abdels Rahmans.
Saddam Hussein, sem var
steypt af stóli í innrásinni árið
2003, lét að nafninu til kjósa
þing en það var algerlega
undir stjórn Baath-flokksins
og Saddams.
Aukin sundrung
Í kosningunum á sunnudag
á að kjósa þing sjálfstjórnar-
svæðis Kúrda og héraðsráð,
auk þjóðþingsins.
Borið hefur á sundrung
meðal súnní-araba eftir fall
stjórnar Saddams Husseins
og kosningarnar hafa aukið
hana. Margir súnnítanna taka
þátt í uppreisninni gegn
bráðabirgðastjórninni og
bandarísku hersveitunum en
aðrir hafa léð máls á því að
taka þátt í pólitíska ferlinu.
Helsti stjórnmálaflokkur
súnní-araba, Íslamski flokk-
urinn, tilkynnti 27. desember
velja Írakar á milli 111 fram-
boðslista eftir áratuga ein-
ræði Baath-flokksins, undir
forystu súnní-araba. „Árið
1924 voru það klerkar sjíta
sem hvöttu til þess að kosn-
ingarnar yrðu sniðgengnar
en nú er það trúarleg forysta
súnníta. Á þessum tíma var
mikil ólga á svæðum sjíta en
nú er hún á svæðum súnní-
araba.“
Kamel skírskotaði til trúar-
leiðtoga súnní-araba sem
hafa sagt að ekki komi til
greina að styðja kosningar
fyrr en hernámi landsins
ljúki.
Kamel segir að eins og nú
hafi svæði Kúrda í norðan-
verðu Írak ekki lengur verið
undir stjórn ráðamannanna í
Bagdad fyrir áttatíu árum.
Fyrstu fjölflokka-
kosningarnar frá 1953
Sjítar, sem eru um 60%
íbúa Íraks, hafa dregið lær-
dóm af þeirri ákvörðun að
sniðganga kosningarnar
1924. „Okkur hafði verið hald-
ið frá völdunum í hundruð ára
og það gerðist enn einu sinni
eftir uppreisnina á þriðja ára-
tugnum en í þetta skipti eig-
um við að taka að okkur það
hlutverk sem okkur ber í
stjórnkerfi landsins,“ sagði
Sadreddin al-Kubbanji, einn
AP
Bresk herþyrla flýgur yfir Bagdad. Mikill viðbúnaður er í borginni til að reyna að tryggja öryggi almennings á kjördag.
Súnní-arabar í
Írak sundraðir
Fréttaskýring |
Þótt helsti stjórn-
málaflokkur súnní-
araba hafi ákveðið
að sniðganga kosn-
ingarnar í Írak á
sunnudag ljær
hann máls á að
taka þátt í því að
semja nýja stjórn-
arskrá og mynda
ríkisstjórn.
B7C%"") $1
 $$'!  


  ? !
G".
7".

 
8 "
'<!
2H 
% !
4 
G"."",)
"
! 
,)
"". /
+) "    

; "" - ).
G'; ,,
,*
;,- <
1   Q
 ,- ,

 
/9 / ,-
-! ;0 ,
)."),, 
<!
""
9

, 
)  "

7".!!

">
8 "
, 

!1  "
G8!  ,'<!,,

;! "/), 81 /
28
"> G".
#  /
1
 /,-
, 
2-
, "1#..

 
,- "
, 
5>"G  '""
,)"

, ;,!#"
 # 5
3#  67
 !   )

8  3

   2/(
2 
%

 /E< !F




 

 


# ÍRASKIR öryggissveitamenn pynta fanga sína með líkum hætti og
gert var á stjórnarárum Saddams Husseins. Koma þessar ásakanir
fram í skýrslum tvennra mannréttindasamtaka, sem segja, að stund-
um séu rafvírar tengdir við kynfæri eða eyru, fólk brennt með sígar-
ettum og barið og konur og karlar neydd til kynferðislegra athafna.
Í skýrslu samtakanna Human Rights Watch segir, að af 90 föng-
um, sem rætt hafi verið við frá 2003, hafi 72 sagst hafa verið pyntaðir.
Segir Sarah Leah Whitson, framkvæmdastjóri þeirra, að þetta hafi
verið látið viðgangast með það að yfirvarpi, að verið væri að koma á
stöðugleika í Írak.
„Írökum var lofað öðru
en þessu eftir fall Saddams
Husseins. Íraksstjórn hef-
ur ekki staðið við fyrirheit
um að virða mannréttindi
og fyrir það líður almenn-
ingur í landinu,“ segir
Whitson og bætti við, að
sumir fanganna myndu lík-
lega búa við ævilöng ör-
kuml af völdum pyntinga.
Í skýrslunni segir, að við
yfirheyrslur séu fangar
barðir með köplum og
málmstöngum, pyntaðir
með rafstuði og látnir vera
með bundið fyrir augu og
handjárnaðir dögum sam-
an.
Fangar eru hafðir í ein-
angrun langtímum saman,
oft án matar og drykkjar, eða troðið svo mörgum inn í litla klefa, að
þeir geta ekki sest eða lagst út af. Algengt er, að íraska lögreglan
sleppi föngum geti þeir greitt fyrir það og krefjist mútugreiðslna
fyrir mat eða leyfi fyrir ættingja til að hafa samband við fangana.
„Hið nýja Írak?“
Í skýrslunni, sem heitir „Hið nýja Írak? Pyntingar og misþyrm-
ingar á íröskum föngum“, segir, að mýmörg dæmi séu um alvarleg
mannréttindabrot frá árinu 2003. Íraska leyniþjónustan hafi brotið
alvarlega gegn stjórnmálaflokkum, sem taldir voru „ógnun“, jafnvel
gegn börnum meðal fanganna og komið í veg fyrir aðgang að lög-
fræðingum.
„Við fordæmum grimmdaræði uppreisnarmanna en alþjóðalög
eru skýr að þessu leyti: Engin ríkisstjórn getur réttlætt pyntingar í
nafni öryggis,“ sagði Whitson.
Önnur mannréttindasamtök, Bandarísku borgarréttindasamtök-
in, ACLU, segja í sinni skýrslu, að pyntingar í Írak séu algengar og
nái langt út fyrir múra Abu Ghraib-fangelsisins. Nefna þau dæmi
um, að fullorðin, írösk kona hafi verið niðurlægð kynferðislega með
staf.
Human Rights Watch segir, að svo virðist sem ríkisstjórn Iyads
Allawis forsætisráðherra eigi hlut að þessu framferði og hvorki
Bandaríkjamenn né Bretar eða aðrir hafi gert neitt til að stöðva það.
Íraskir lögreglu-
menn sakaðir
um pyntingar
London, Bagdad. AP, AFP.
Bagdadbúar við stórt kosn-
ingaspjald með mynd af tveim
börnum, annað er afmyndað af sár-
um. Íraska bandalagið heitir í text-
anum að verja börn landsmanna.
AL-Jazeera-sjónvarpsstöðin arabíska sýndi í
gær myndir af Bandaríkjamanni, sem verið hef-
ur gísl í Írak frá því í nóvemberbyrjun. Á mynd-
bandinu biður hann leiðtoga arabaríkjanna að
koma sér til hjálpar.
Manninum, sem heitir Roy Hallums, var rænt
1. nóvember síðastliðinn ásamt Filippseyingi,
Nepalbúa og þremur Írökum en þeim hefur síð-
an verið sleppt. Unnu þeir allir fyrir bandaríska
verktaka í Írak. Fjölskylda Hallums hefur reynt
að beita sér fyrir lausn hans en ekki er ljóst hverjir mannræningj-
arnir eru eða hvaða kröfur þeir gera.
Ákall frá gísli í Írak
Roy Hallums
Dunai. AFP.