Morgunblaðið - 12.06.2005, Qupperneq 14

14 SUNNUDAGUR 12. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Á nýjum spítala sem mun rísavið Hringbraut á næstu ár-um, er gert ráð fyrir að allarsjúkrastofur verði einbýli,
bráðakjarni verði þungamiðja starf-
seminnar og legudeildir og önnur
starfsemi tengist honum. Lögð er
áhersla á lífvísindasetur sem er mið-
stöð kennslu-, vísinda- og fræða og að
sú starfsemi tengist sjúkrahúsinu
sem best.
Við skipulag nýs sjúkrahúss verður
gengið út frá því að hægt verði að
sinna sjúklingum allt upp að gjör-
gæslu á einni og sömu stofunni.
Flutningar sjúklinga, með tilheyr-
andi smithættu, verði lágmarkaðir.
Er sérstök áhersla lögð á mikilvægi
sveigjanleika og breytingarmögu-
leika bygginga til að mæta framtíð-
arbreytingum í starfsemi. Þá verður
sjónum beint að uppbyggingu göngu-
og dagdeildarhúsnæðis en slík starf-
semi mun aukast verulega á næstu
árum.
Allar byggingar sem eru inni á
Hringbrautarlóðinni mega víkja fyrir
nýjum nema Landspítalinn gamli
sem Guðjón Samúelsson teiknaði.
Nýjasta byggingin á lóðinni er
Barnaspítali Hringsins sem tekinn
var í notkun árið 2003.
Umfangið kortlagt
Til grundvallar útboðsgögnum
hönnunarhópanna sjö sem taka þátt í
hönnunarsamkeppni um skipulag á
lóð LSH við Hringbraut, liggur ítar-
leg skýrsla stýrihóps notendavinnu
sem gefin var út í desember á síðasta
ári. Kristján Erlendsson, sem nýverið
tók við stöðu framkvæmdastjóra
kennslu-, vísinda og fræða á LSH,
leiddi vinnu stýrinefndarinnar en
skýrslan gefur góða mynd af umfangi
og fyrirkomulagi starfsemi spítalans í
dag og hvernig þróun hennar gæti
orðið fram til ársins 2025 að teknu til-
liti til ákveðinna þátta. Leitað var
fanga víða við gerð skýrslunnar, skip-
aðir voru 39 vinnuhópar sem með tvo
hópstjóra hver í broddi fylkingar fóru
yfir starfsemi hverrar sérgreinar fyr-
ir sig. Tóku um 300 starfsmenn
sjúkrahússins þátt í þessari vinnu á
einn eða annan hátt.
Við byggingu nýs spítala verður
unnið út frá ákveðinni hugmynda-
fræði en samkvæmt henni er gert ráð
fyrir því að bráðastarfsemin myndi
kjarna spítalans. Í tengslum við
bráðakjarna verði legudeildir, dag-
deildir, sjúklingahótel og göngudeild-
ir, kennsluver, klínísk rannsókna-
deild og bókasafn/upplýsingaveita
spítalans og Háskóla Íslands.
Kristján bendir á í samtali við
Morgunblaðið að ný hugsun sé nú í
gangi varðandi spítala framtíðarinn-
ar. Hún sé allt annars eðlis en eldri
hugmyndir og byggist á rannsóknum.
Hönnunin sé kölluð „evidence based
design“, eða sannreynd hönnun.
Gera má ráð fyrir sparnaði
Aðspurður hvort biðin eftir bygg-
ingu nýs spítala hér sé af þessum sök-
um að borga sig, segir Kristján:
„Fyrst við erum búin að þreyja þetta
svona lengi er þetta ekki slæmur tími
til að hefjast handa.“
Í skýrslu stýrinefndarinnar kemur
fram að gera megi ráð fyrir því að ný
spítalabygging muni skila umtals-
verðum sparnaði í rekstri spítalans.
Því er eðlilegt að spyrja, þar sem
sparnaður var eitt lykilorðið í samein-
ingu sjúkrahúsanna, hvers vegna
ekki sé þegar farið af stað með bygg-
inguna?
„Það þarf að vera ákveðinn hvati til
að þetta sé gert,“ segir Kristján og
veltir sjálfur upp spurningu sem hann
hefur fengið í þessu samhengi. „Ég
hef stundum verið spurður hvort
sjúkrahúsið okkar sé bara ekki ágætt
eins og það er? Við séum með gott
heilbrigðiskerfi, hvort ekki sé vitleysa
að vera að velta fyrir sér einhverjum
veggjum, verður ástandið eitthvað
betra þó að við fáum betri aðstöðu?“
Og Kristján er með svarið á reiðum
höndum: „Bara hlutir eins og einbýli,
gjörbreytir öllu hvað varðar
sýkingartíðni og slíkt. Það er sífellt
meira farið að byggja spítala út frá
rannsóknum, þar sem tekið er tillit til
þátta eins og hávaða og ljóss og
hversu oft þarf að flytja sjúklinga.
Það er alveg ótrúlegt hvað það hefur
mikil áhrif bæði á árangur meðferðar
og legutíma. Og legutími og árangur
er nú það sem við horfum sífellt í.“
Í skýrslu stýrinefndarinnar segir
að gera verði ráð fyrir mikilli aukn-
ingu í dagdeildarmeðferð í stað inn-
lagna og í kjölfar innlagna. Þá er
einnig rík áhersla lögð á markvissa
aukningu í göngudeildarstarfsemi,
m.a. vegna hlutverks LSH sem há-
skólasjúkrahúss en ekki síður vegna
samfellu í þjónustu við sjúklinga spít-
alans. Það er nú þegar stefna sjúkra-
hússins.
Á nýjum spítala kemur til greina að
starfsemi göngu- og dagdeilda verði í
sérstakri byggingu tengdri bráða-
kjarna og legudeildum. Er í skýrslu
stýrihópsins tekið fram að í slíku húsi
þurfi að vera miklir vaxtar- og stækk-
unarmöguleikar og að huga þurfi sér-
staklega að mismunandi rekstrar-
formum fyrir framtíðar göngu-
deildarstarfsemi sjúkrahússins.
„Háskólaspítali þarf að hafa virka
göngudeild,“ segir Kristján. „Menn
óttast að þá sé spítalinn að fara í óeðli-
lega samkeppni við starfsemi sér-
fræðilækna úti í bæ sem jókst um
25% á tímabilinu 1999–2003. Við telj-
um að spítalinn eigi klárlega að auka
göngudeildarstarfsemi sína. Það er
betra fyrir sjúklingana og betra fyrir
háskólahlutverkið. Stundum fara
sjúklingarnir út í bæ en stúdentarnir
verða eftir inni á spítalanum. Þetta
eru verkefni sem að mínu mati er
hægt að vinna í mjög góðu samstarfi,
án þess að níða skóinn af einum eða
neinum.“
Kristján segist ekki hafa fundið
fyrir óánægju af hálfu sérfræðinga
vegna hugmynda um aukna áherslu á
göngudeildir. „Enda erum við ekki að
tala um að spítalinn komi til með að
sölsa allt undir sig. Heldur að hann
hafi markvissa stefnu í göngu-
deildarþjónustu í þágu sjúklinganna.“
Bráðakjarninn verði fyrstur
Í framkvæmdaáætlun nýs spítala
er gengið út frá því að bráðakjarni
verði settur í forgang. Í bráðakjarna
verður starfsemi bráðamóttöku,
skurðstofa, gjörgæsludeilda og blóð-
banka sem og önnur bráðastarfsemi
nátengd. Þetta er langdýrasti hluti
spítalastarfseminnar, bæði í bygg-
ingu og rekstri.
Mikilvægt að mati Kristjáns er að
háskólastarfseminni verði gert hátt
undir höfði á nýjum spítala og er
áhersla lögð á það í samkeppnisgögn-
um. „Skilgreining háskólaspítala er
að þjónusta við sjúklinginn og
kennsla og rannsóknir sé samofið.
Sjúklingarnir eru notaðir til kennslu
en þeir fá líka betri þjónustu vegna
þess að læknir sem þarf sífellt að vera
að kenna verður að halda sér við.“
Kristján bendir á að kennsla í heil-
brigðisvísindum sé nú mjög dreifð en
ákvörðun hefur verið tekin um að hún
verði sameinuð á vestasta hluta
Landspítalalóðarinnar, svokölluðum
Umferðarmiðstöðvarreit.
Bjartsýni ríkjandi
Kristján segir að bjartsýni ríki um
að hægt verði að byrja að byggja nýj-
an spítala sumarið 2008 eins og áætl-
anir geri ráð fyrir. Allt sé ferlið þó háð
því að ákvörðun um fjármögnun liggi
fyrir á réttum tíma, þ.e. haustið 2006.
Hann segir aðkallandi að hefjast
handa sem allra fyrst og að ómögu-
legt sé að þróa starfsemi sjúkrahúss-
ins til langframa í núverandi húsnæði.
„Dragist framkvæmdir úr hófi lend-
um við í vandræðum. Núna erum við
búin að undirbúa þetta vel og það er
rétti tíminn til að skella sér í þetta.“
Rétti tíminn til að byggja
VIÐ MAT á þörf á þjónustu Land-
spítala – háskólasjúkrahúss (LSH)
studdist stýrinefnd notendavinnu
m.a. við mannfjöldaspár Hagstofu
Íslands. Þegar horft var til fram-
tíðar var einnig tekið tillit til áætl-
aðra breytinga á tíðni sjúkdóma,
nýjum meðferðarmöguleikum,
styttri meðallegu og tilfærslu úr
legudeildarformi yfir í
dagdeildarform.
Með því að taka tillit til breyttr-
ar aldurssamsetningar þjóð-
arinnar, en ekki aðeins hrárra
mannfjölgunarspár, er það nið-
urstaða nefndarinnar að aukning
innlagna verði meiri en mann-
fjöldaaukning, sem stafar af því að
öldruðum fjölgar mest en það er
sá hópur sem þarf mest á sjúkra-
húsbundinni læknis- og/eða hjúkr-
unarmeðferð að halda. Þetta er
skýringin á því að á meðan það
verður aðeins 16% fólksfjölgun
fram til ársins 2025 þá fjölgar
sjúklingum um rúmlega 27%
vegna aldurssamsetningar þjóð-
arinnar.
Ein af grundvallarspurningum
sem lagðar voru fyrir notendahóp-
ana voru hvernig þeir sæju starf-
semi sinnar sérgreinar breytast út
frá mannfjöldaspám og lækn-
isfræðilegri þróun. Til dæmis
hvernig offita eða krabbamein
gæti haft áhrif á viðkomandi starf-
semi/sérgrein. Með því að beita
þessum aðferðum reiknast nefnd-
inni til að færri rúm þurfi á nýjum
spítala en ef aðeins hefði verið
tekið tillit til einfaldrar mann-
fjöldaspár og starfseminnar eins
og hún er nú. „Við enduðum uppi
með 15% færri rúm heldur en ef
við hefðum aðeins tekið hráar
mannfjöldaspár,“ segir Kristján
Erlendsson, formaður stýrinefnd-
arinnar og útskýrir frekar: „Ef við
hefðum spáð fyrir fjölgun rúma
vegna hjartaaðgerða fyrir tíu ár-
um síðan hefði línan verið næstum
bein upp á við. Nú hafa hins vegar
ýmsar tæknilegar breytingar orð-
ið til þess að farið er að gera ýms-
ar rannsóknir og aðgerðir á
kransæðum á allt annan hátt en
áður. Þannig að fjölgun í opnum
kransæðaaðgerðum hefur ekki
orðið eins mikil og menn spáðu
fyrir. Þetta skiptir mjög miklu
máli því að annars gætum við
skipulagt alltof stóran spítala.“
Sjúklingum fjölgar um
27% næstu tvo áratugina
Tekið tillit til þróunar sjúkdóma við skipulag nýs sjúkrahúss
"#$%&'(
)'
"#$%









(


 $5 &
 !#5
)8588
'( ?
0*@ ? 
#5
0*@ ?
-! 
#5
0? ! 
-(+ 5$@!
#5
0+  
#5
 6

! ! +  
#5
0*@ ? !  
#5
*#  '$ 
'- 
!+A!
!+A!
(

,+ + A!
'*  )?+
8A 8
?+ A!
;B  A!
 A5
5 !
&
%(5
C  
#5
0@ !  
+! '- 
*+
  

8
3&
38
8
5 
5 &
*#&
)
 *

' '*#

' #%$#
+ #! , # $
,(
+ ( -$' 
%
.%#% /#0%

,1 2$!#
D

D


D


E


E

E

E