Morgunblaðið - 12.06.2005, Qupperneq 16

16 SUNNUDAGUR 12. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Þ etta er kraftaverki líkast.Sonur minn hefur fengiðnýja byrjun, nýtt tækifæri ílífinu. Í raun eru þetta al-
gjör forréttindi og ég mun aldrei
geta fullþakkað læknunum sem
framkvæmdu aðgerðina né heldur
íslenskum yfirvöldum sem gerðu
honum kleift að fara í aðgerðina,“
segir Maggý Fe Bacolod, móðir hins
fimmtán ára gamla Erwins Jóns
Bacolod, sem í febrúarlok fór í afar
flókna skurðaðgerð í þeim tilgangi
að fjarlægja meðfæddan heilagúl
sem þrýsti sér út um gat á höf-
uðkúpu hans.
Erwin er fæddur og uppalinn á
Filippseyjum, en flutti hingað til
lands ásamt móður sinni og tveimur
bræðrum, þeim Gringo og Ennis,
fyrir þremur árum. Að sögn Magg-
ýjar var ljóst að Erwin gæti ekki
farið í skurðaðgerð á höfði fyrr en
hann væri fullvaxta.
Hins vegar segist hún hafa haft
litla von til þess að hann kæmist í að-
gerð á Filippseyjum þar sem hún
vissi að hún hefði ekki efni á slíkri
aðgerð. Segir hún þarlenda lækna
hafa tjáð sér að færi Erwin ekki í að-
gerð fyrir þrítugt þá væri óvíst
hvort unnt yrði að fjarlægja heil-
agúlinn án vandkvæða, en á sama
tíma sögðu þau henni alls ekki
hættulaust að fara í slíka aðgerð.
Ljóst var hins vegar að gúllinn
myndi halda áfram að stækka og
verða sífellt fyrirferðarmeiri í and-
liti Erwins ef ekkert yrði að gert.
Fyrir fimm árum kynntist Maggý
íslenskum manni, Sverri Aðal-
björnssyni, sem hún giftist og flutt-
ist í kjölfarið hingað til lands. „Þá
fyrst fór boltinn að rúlla, því um leið
og Sverrir hitti Erwin þá einsetti
hann sér að gera allt sem í hans
valdi stæði til þess að koma honum í
aðgerðina sem á þurfti að halda.
Hann hefur alla tíð haft einlægan
áhuga á að hjálpa stráknum og hald-
ið áfram að styðja hann eftir að við
hjónin skildum,“ segir Maggý, en
Sverrir var einn af þeim fyrstu sem
heimsótti Erwin á spítalann eftir að-
gerðina.
Þegar Erwin er spurður út í það
hvaða áhrif aðgerðin hafi haft fyrir
sig vill hann lítið gefa út á það og er
líkt og margir strákar á hans aldri
feiminn að ræða um sjálfan sig.
Maggý getur hins vegar upplýst
blaðakonu um að sonur hennar hafi
nánast tekið stakkaskiptum. „Mér
finnst ég hafa orðið vitni að algjörri
umbreytingu á honum. Fyrir að-
gerðina var hann nokkuð einrænn,
viðkvæmur og fullur sjálfs-
vorkunnar, auk þess sem hann varð
fyrir talsverðu aðkasti vegna útlits
síns. Eftir aðgerðina hefur hann
hins vegar endurheimt gleði sína og
sjálfstraust. Honum líður greinilega
miklu betur og þar með líður mér
sem móður auðvitað betur.“
Talið berst að aðgerðinni sjálfri.
Erwin viðurkennir að hann hafi
bæði verið mjög stressaður og kviðið
því að fara í aðgerðina á sama tíma
og hann hafi hlakkað til að ljúka
þessu af, en hann segist oft á tíðum
hafa þjáðst af höfuðverkjum áður en
hann fór í aðgerðina sem rekja má til
þrýstingsins frá heilagúlnum. „Þeg-
ar við fengum símtalið frá spít-
alanum seint á síðasta ári þar sem
okkur var tjáð að búið væri að tíma-
setja aðgerðina þá hoppuðum við
næstum hæð okkar af gleði,“ segir
Maggý og tekur fram að hún hafi
nánast ekki trúað því hversu flottur
og hátæknivæddur Landspítalinn –
háskólasjúkrahús sé. „Þegar við
komum fyrst inn á spítalann fannst
mér ég vera að upplifa eitthvað úr
bíómynd. Ég hreinlega trúði því ekki
Er upphafið
að nýju lífi
Höfuðkúpan
hlutuð í sundur
Til að komast að heilagúlnum sem
kom út á milli augna Erwins þurfti að
taka stykki úr höfuðkúpunni. Það var
svo tekið í sundur, augntóftirnar
færðar saman og beinið að því loknu
skrúfað saman með títanskrúfum
og sett á sinn stað.
Erwin Jón Bacolod fór í febrúar sl. í afar flókna
skurðaðgerð þar sem meðfæddur heilagúll var
fjarlægður. Aðgerðin er umfangsmesta lýtaað-
gerð sem framkvæmd hefur verið á LSH. Í
samtali við Silju Björk Huldudóttur segja Erwin
og móðir hans, Maggý Fe Bacolod, frá aðdrag-
anda aðgerðarinnar og ótrúlegu bataferli.
T æplega fimmtán þúsundskurðaðgerðir voru fram-kvæmdar á Landspítala – há-skólasjúkrahúsi (LSH) á síð-
asta ári. Sífellt fleiri tegundir aðgerða
eru framkvæmdar hér á landi og er
ein helsta viðbótin í stórum aðgerð-
um nýrnaígræðslur og voru þrjár
slíkar framkvæmdar í maí á sjúkra-
húsinu. Í sama mánuði var gervi-
hjarta komið fyrir tímabundið í
hjartasjúklingi á Íslandi í fyrsta sinn.
Gervihjartað var notað í þrjá daga til
að hvíla hjarta sjúklingsins þar til
hans eigið var tilbúið að taka við. Þá
hefur bylting orðið í gerð gerviliða á
síðustu árum. Þeir endast nú mun
lengur og því er hægt að setja þá í
yngra fólk en hingað til hefur tíðkast.
Þetta er þó aðeins brot af því sem
starfsfólk skurðsviða LSH fæst við.
Átján skurðstofur eru á LSH; í Foss-
vogi, við Hringbraut, og ein við Ei-
ríksgötu þar sem augnaðgerðir eru
framkvæmdar. Unnið er allan sólar-
hringinn á skurðsviðunum tveimur
og eru þau meðal dýrustu sviða LSH
en rekstrarkostnaður þeirra var
rúmir fimm milljarðar á síðasta ári.
Sviðin tvö, skurðlækningasvið og
svæfinga- og gjörgæslu- og skurð-
stofusvið, eru nátengd svið og koma
saman að rekstri skurðdeilda og
tengdra deilda sjúkrahússins. Sam-
anlagt starfa um 850 manns á þessum
tveimur sviðum. Þó að fjármál svið-
anna séu aðskilin eiga bæði yfirmenn
og starfsmenn þeirra náið samstarf
enda verkefni þeirra oftar en ekki
sameiginleg.
Sviðstjóri lækninga á skurðsviði er
Björn Zoëga, sviðstjóri hjúkrunar er
Lilja Stefánsdóttir. Sviðstjóri lækn-
inga á svæfinga-, gjörgæslu- og
skurðstofusviðs er Oddur Fjalldal og
sviðstjóri hjúkrunar er Helga Kristín
Einarsdóttir.
Sameiningu sérgreina lokið
Sameiningu sérgreina er heyra
undir skurðsviðin er nú að mestu lok-
ið með flutningi lýtalækningadeildar
frá Hringbraut í Fossvog fyrr á árinu.
Er það mat sviðstjóranna að ekki sé
hægt að ná fram viðbótarhagræðingu
að neinu marki fyrr en öll starfsemin
fari undir eitt þak í nýjum spítala.
Mikil hagræðing hefur þó þegar
náðst á skurðsviðunum, t.d. hvað
varðar nýtingu á skurðstofum, öllum
tækjabúnaði og í mannahaldi.
Sérgreinar hafa að mestu eigin
skurðstofur til umráða þótt undan-
tekningar séu frá því í minni sér-
greinum. Ein skurðstofa í hvoru húsi
er sérstaklega frátekin fyrir bráðaað-
gerðir þannig að truflun á valaðgerð-
um vegna bráðatilfella sé í lámarki.
Slíkt fyrirkomulag hefur bætt þjón-
ustu og eykur öryggi bráðveikra
sjúklinga.
Frá rekstrarlegu og faglegu
sjónarmiði er brýnt að nýta skurð-
stofur spítalans vel og að mati svið-
stjóra er nýting skurðstofa á dag-
vinnutíma góð.
Oft eru framkvæmdar aðgerðir á
tveimur skurðstofum í hvoru húsi eft-
ir að dagvinnutíma lýkur fram undir
kl. 19.00 og bráðaaðgerðir eru að
sjálfsögðu gerðar allan sólarhringinn.
Aðgerðum sem gerðar eru utan dag-
vinnutíma hefur fækkað og þær færst
meira inn á dagvinnutíma en það var
eitt af markmiðum sameiningarinnar.
Sviðstjórarnir benda þó á að ekki
sé nóg að skipuleggja starfsemi
skurðstofanna sjálfra vel, það þurfi að
haldast í hendur við starfsemi og
mönnun legudeilda. Hámarka þarf
hagkvæmni og gæði þjónustu jafnt á
legudeildum sem skurðstofum. Vel
megi líkja þessu við verksmiðju þar
sem öll hjól verða að snúast samtímis.
Eftir því hefur verið tekið að mikil
fækkun hefur orðið flestum biðlistum
á skurðlækningasviði. Bætt skipulag
við þjónustuna, meiri sérhæfing á öll-
um sviðum, stækkun sérhæfðra ein-
inga og ekki síst dugnaður og sam-
stillt átak starfsfólksins hefur skilað
þeim árangri að sögn sviðstjóranna.
Eftir sameiningu spítalanna hafa auk
þess verið settar skýrar reglur um
biðlista, gerð þeirra og ábyrgð á
þeim.
Skurðstofur endurbættar
Þó að búið sé að sameina sérgrein-
arnar innan skurðsviðanna er ekki
þar með sagt að öll vandamál séu úr
sögunni. Undanfarin ár hefur tölu-
vert verið unnið að endurbótum á
húsnæði skurðsviðanna í tengslum
við flutninga, t.d. hafa margar skurð-
stofur verið endurbættar og legu-
deildir fengið andlitslyftingu.
Húsnæðið setur þó að mati svið-
stjóranna starfseminni enn mikil tak-
mörk, hvort sem það varðar sjúk-
lingana sjálfa, aðstandendur þeirra
eða starfsfólkið. Þótt húsnæðið geti
litið vel út fyrir þá sem ekki þekkja til
er það staðreynd að hvað stærð snert-
ir er allt húsnæði LSH langt undir
þekktum viðmiðum. Þá eru allar
tengingar milli eininga oft mjög erf-
iðar þannig hægt sé að koma hlut-
unum haganlega fyrir. Endurhönnun
vinnuferla getur því verið erfið. Sé lit-
ið á heildarmyndina, staðsetningu
deilda og tengsl þeirra á milli, koma
augljósir hnökrar strax í ljós. Þegar
verið var að hanna sjúkrahúsin okkar
á síðustu öld voru önnur viðmið höfð
en við byggingu nýrra sjúkrahúsa í
dag. Þarfir nýrrar tækni og breyttra
vinnuaðferða verður einungis leyst
með nýju húsnæði og er það mat svið-
stjóranna að okkur liggi á ef við eig-
um ekki að dragast aftur úr.
Lýtalækningar er síðasta sérgrein-
in sem flutt var milli húsa og fór hún
gömlu húsnæði við Hringbraut í ný-
uppgerða deild að hluta í Fossvogi.
Ekki var til nægilegt fjármagn til að
gera deildina alla upp í einni lotu. Á
þeirri deild er tekið á móti brunasjúk-
lingum og öðrum sem þurfa á lýta-
lækningum að halda.
Aðstaða til að baða brunasjúklinga
er nú t.d. allt önnur og varla sam-
bærileg. Á fullkomlega útbúinni og
rúmgóðri sjúkrastofu er hægt að
stjórna hitastigi og raka í loftinu sem
Betri nýting á skurðstofum og starfsfólki