Morgunblaðið - 07.10.2005, Blaðsíða 14

14 FÖSTUDAGUR 7. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
á morgun

Menning og samfélag
ÞÚSUNDIR baðgesta í Land-
mannalaugum fengu svonefndan
sundmannakláða í ágústmánuði
bæði árin 2003 og 2004 en um er að
ræða útbrot eða kláðabólur sem
sundlirfur fuglasníkjudýra valda.
Nú hefur þetta verið rakið til
stokkandarkollu, sem verpti við
baðstaðinn og ól þar upp unga sem
allir reyndust smitaðir af þessum
lirfum þegar að var gáð.
Í grein, sem Karl Skírnisson og
Libusa Kolarova skrifa í Lækna-
blaðið, kemur fram að seinni hluta
ágústmánaðar 2003 hafi þúsundir
baðgesta í Landmannalaugum feng-
ið sundmannakláða. Sundlirfum hafi
fækkað í vatninu eftir því sem leið á
haustið en stöku tilfella varð vart
þar í desember og undir vor. Sagan
endurtók sig um miðjan ágúst 2004
en fjöldi lirfanna virtist minni.
Er skyndileg fjölgun sundlirfa í
Laugalæknum um miðbik ágúst-
mánaðar þessi ár rakin til stokk-
andarkollu sem verpti við baðstað-
inn og ól þar upp unga sem allir
reyndust smitaðir bæði af nasa- og
iðraögðum. Talið er að ungarnir
hafi smitast strax eftir að þeir
klöktust úr eggjum og að þeir hafi
átt stærstan þátt í að magna upp
lirfusmitið.
Talið er að koma megi í veg fyrir
skyndilega fjölgun sundlirfa í
Laugalæknum seinni part sumars
með því að meina stokkönd að ala
þar upp unga.
Sundmannakláði kallast kláðaból-
ur sem sundlirfur fuglasníkjudýra
af ættinni Schistosomatidae valda
eftir að hafa smogið í gegnum húð
manna. Stundum verður engra út-
brota vart, einkum í fyrsta sinn
sem lirfur smjúga inn í líkamann.
Annars myndast bóla eftir hverja
lirfu sem ónæmiskerfi líkamans
nær að stöðva. Fimm tegundir
þessara lirfa hafa þegar fundist hér
á landi. Allar lifa þær á lirfustigi í
vatnabobba en fullorðnar í andfugl-
um.
Stokkandarkolla olli sundmanna-
kláða hjá þúsundum baðgesta
FORSETI Alþingis, Sólveig Péturs-
dóttir, tekur ásamt sendinefnd þátt í
ráðstefnu í Pétursborg sem hófst í
gær og stendur til
8. október um
konur og lýðræði.
Með þingforseta í
för eru þing-
mennirnir Jónína
Bjartmarz, Jó-
hanna Sigurðar-
dóttir og Þuríður
Backman. Jafn-
framt tekur
Rannveig Guð-
mundsdóttir þátt
í ráðstefnunni sem forseti Norður-
landaráðs. Forstöðumaður alþjóða-
sviðs skrifstofu Alþingis sækir einn-
ig ráðstefnuna.
Sólveig Pétursdóttir tekur þátt í
pallborðsumræðum um ofbeldi gegn
konum og mun fjalla sérstaklega um
mansal. Jónína Bjartmarz tekur þátt
í pallborðsumræðum um konur og
atvinnulífið. Rannveig Guðmunds-
dóttir, forseti Norðurlandaráðs, mun
slíta ráðstefnunni.
Sækir ráð-
stefnu um kon-
ur og lýðræði
Sólveig
Pétursdóttir
HVERSU öruggt er Netið? Hvað er
margvarp? Verður hægt að horfa á
sjónvarp í símanum sínum í fram-
tíðinni? Þessar spurningar voru
meðal þeirra sem brunnu á þeim
fjölmörgu sem sóttu Vísindakaffi
með almenningi sem haldið var í Al-
þjóðahúsinu sl. þriðjudagskvöld.
Hugsunin að baki Vísindakaffi er að
gefa vísindamönnum færi á að segja
frá rannsóknum sínum á manna-
máli.
Eins og spurningarnar hér að of-
an benda til var málefni þessa kaffi-
fundar netrannsóknir og voru það
þeir Sæmundur E. Þorsteinsson,
forstöðumaður þróunarsviðs Sím-
ans, og Heimir Þór Sverrisson, lekt-
or við Háskólann í Reykjavík, sem
veltu fyrir sér netrannsóknum und-
anfarinn aldarfjórðung.
Sæmundur minnti viðstadda á
hversu gríðarlega miklu þær rann-
sóknir hefðu skilað á ekki lengri
tíma. „Ef við rifjum upp hvernig
staðan var árið 1980 þá var ekkert
Net og engir tölvupóstar, enginn
vefur og ekkert blogg. Hvað síma-
mál snertir þá var staðan sú að
menn urðu að panta utanlands-
símtöl hjá Póst- og símamálastofn-
un, engir farsímar voru í boði og
símkerfið var hliðrænt auk þess
sem engir ljósleiðarar voru í notk-
un. Hvað sjónvarpi og útvarpi við-
kemur var hvoru tveggja dreift með
sendum frá jörðu og engin gervi-
hnattatungl í notkun,“ sagði Sæ-
mundur.
Nokkuð var rætt um öryggi
Netsins, skráningu tengingar fólks
á vefnum og síðast en ekki síst um
öryggi tölvupósta í ljósi nýliðinna
frétta. Heimir minnti á að tölvu-
póstur væri í eðli sínu óöruggur,
eða álíka öruggur og póstkort eða
gamli sveitasíminn, þar sem aldrei
væri hægt að vita hvort einhver
kæmist yfir hann á leiðinni eða hvar
hann endaði. Sagði hann vissulega
til leiðir til að tryggja öryggi tölvu-
póstsendingar, s.s. rafræn undir-
skrift og dulskrift, en hvort tveggja
væri það flókið að það hentaði ekki
til almenningsnota, þó svo að örygg-
is sé gætt með þessum hætti þegar
kemur að hlutum á borð við krít-
arkortaviðskipti á Netinu og banka-
viðskipti. Nokkuð var rætt um
tölvuleka og svindl og bent á að yf-
irleitt ættu lekar sér eðlilegar skýr-
ingar þar sem sendur hefði verið
póstur á rangan viðtakanda eða ein-
hver komist yfir tölvu viðkomandi.
Sama ætti við um krítarkortasvik,
algengast væri að kortanúmerum
væri stolið upp á gamla mátann, en
hins vegar byði Netið upp á auð-
veldari dreifingu.
Morgunblaðið/Kristinn
Heimir Þór Sverrisson (t.h.) og Sæmundur E. Þorsteinsson (t.v.) sátu fyrir svörum. Davíð Þór Jónsson stjórnaði.
Netrannsóknir voru til
umfjöllunar á Vísindakaffi
KOSTNAÐUR við að haka í reitinn
„slysatrygging við heimilisstörf“ á
skattframtali er í kringum fjögur
hundruð krónur og telst sá þá
tryggður frá 1. ágúst það ár til 31.
júlí árið á eftir, með því skilyrði að
skattframtalinu hafi verið skilað til
yfirvalda innan lögbundins frests. Í
viðtali við Steinunni Valdísi Óskars-
dóttur í Morgunblaðinu á miðviku-
dag kom fram að hún haki ávallt í
þann reit og það hafi komið henni vel
þegar hún slasast við þrif síðastliðna
helgi.
Í tölum frá Tryggingastofnun rík-
isins kemur fram að 92.933 einstak-
lingar nýttu sér trygginguna í fyrra
en aðeins 179 sóttu um bætur vegna
slysa innan heimilis – þar af var 39
synjað um afgreiðslu og þrettán eru í
bið. Samkvæmt sömu tölum töldu
rúmlega 200 þúsund til skatts á síð-
asta ári og því um 45% framteljanda
sem fylla út í reitinn.
Gjaldið er föst krónutala sem gef-
in er upp á skattframtalinu og bætist
við álagninguna í ágúst. Hjá Trygg-
ingastofnun ríkisins fengust þær
upplýsingar að slysatryggingin væri
til að koma til móts við þá sem ekki
hafa heimilistryggingu hjá trygg-
ingafélagi en slys á heimili geta að
sjálfsögðu bæði fallið undir heimilis-
tryggingu almannatrygginga og
tryggingafélaga.
Í reglugerð um slysatryggingu við
heimilisstörf teljast til dæmis mat-
seld og þrif, umönnun sjúkra, aldr-
aðra og barna, hefðbundin garð-
yrkjustörf og almenn viðhalds-
verkefni með hættulitlum og ein-
földum verkfærum.
90 þúsund nýttu sér slysatryggingu við heimilisstörf
Kostnaðurinn er fjögur
hundruð krónur á ári
Hvað
græðum
við á
menningu?