Morgunblaðið - 15.10.2005, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 15. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
á morgun
Hinir mörgu
tónar
Magnúsar Þórs
EINAR K. Guðfinnsson, sjávarút-
vegsráðherra, segist ekki vera tilbúinn
til þess að færa línuívilnunina út, það
er að beitningavélabátar og bátar sem
beita með trekt úti
á sjó, geti líka
fengið línuívilnun.
Hann segir einnig
að byggðakvóti sé
nauðsynlegt úr-
ræði, sem við get-
um ekki horfið frá.
Þetta kom fram
á aðalfundi Lands-
sambands smá-
bátaeigenda í gær.
Þar sagði ráðherrann enn fremur:
„Það eru tvö mál, sem sérstaklega
hafa verið rædd í samhengi við fisk-
veiðistjórnarkerfið og spurningar hafa
komið upp nú upp á síðkastið. Menn
hafa í fyrsta lagi spurt: Hvaða augum
lítur þú á línuívilnun? Svar mitt er ein-
falt og skýrt: Ég er stuðningsmaður
línuívilnunar og ég monta mig af því að
hafa verið fyrsti þingmaðurinn til þess
að nefna þessa hugmynd á nafn í þing-
ræðu á Alþingi. Ég tel að þetta fyr-
irkomulag hafi reynst vel og orðið
mjög til hagsbóta fyrir byggðirnar í
landinu. Kvótaafsláttur, ef við getum
kallað það svo, sem útgerðir fengu í
gegn um línuívilnun, nam tæpum 5
þúsund tonnum á síðasta fiskveiðiári.
Það er því óumdeilt að línuívilnunin
skapar þessum útgerðarflokki báta
forskot. Hún hefur ýmsa kosti fram
yfir byggðakvóta, þó ég telji ekki að
hún geti leyst hann af hólmi, vegna
sérstöðu byggðakvótans. Hún hefur
og komið mjög til góða í ýmsum
byggðarlögum, sem hafa orðið undir í
fiskveiðistjórnunarkerfinu. Þá er það
athyglisvert að línuívilnunin hefur
dreifst meira um landið heldur en
margir spáðu. Samkvæmt yfirliti sem
Fiskistofa tók saman fyrir mig nutu
149 löndunar- og heimahafnir línu-
ívilnunarinnar. Þetta er ágætt að
benda á því margir héldu því fram að
þetta væri eingöngu vestfirskt sér-
hagsmunapot – tölurnar sýna annað.
Línuívilnunin er þess vegna almenn
aðgerð og kemur víða að notum, sem
betur fer.
Ekki hleypa öðrum að
Menn hafa spurt mig hvort ég væri
til í að stækka línuívilnunina og gefa
fleiri veiðiaðferðum kost á að nýta sér
hana. Ég skal svara hreinskilnislega –
Nei ég er ekki tilbúinn til þess. Ég tel
að það eigi ekki að hleypa inn öðrum
bátagerðum, vegna þess að við þurfum
að hafa einhverja aðgangstakmörkun
að þessu sóknartengda fyrirkomulagi.
Reynsla okkar af því að opna inn í slík
kerfi með einhverskonar einstefnu-
loka hefur verið mjög vond.
Línutvöföldunin gamla sprakk í
höndunum á okkur vegna þess að við
höfðum ekki pólitískt þrek til að tak-
marka að henni aðganginn. Ég ætla
mér ekki það hlutskipti sem Einar K.
Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra,
að standa yfir höfuðsvörðunum línu-
ívilnunarinnar. Ég vil varðveita hana
og þess vegna vil ég ekkert gera, sem
gæti orðið til þess að raska henni eða
eyðileggja.
Okkur er það öllum ljóst að veiði-
máttur línunnar er gífurlega mikill
og ef að við opnum inn í hana stærri
og afkastameiri flota, eins og til
dæmis vélabátana, þá gæti það orðið
fyrsta skrefið að tortímingu hennar.
Þess vegna er þessi afstaða mín til-
komin. Einfaldlega vegna þess að ég
vil verja línuívilnunina, ekki vegna
þess að ég vilji ekki veg hennar mik-
inn.
Annað atriði hefur verið rætt við
mig og það er spurningin um byggða-
kvótann. Byggðakvóti er auðvitað í
sjálfu sér ákaflega vandmeðfarin að-
ferð og hún hefur ekki verið í sér-
stöku uppáhaldi hjá mér. Byggða-
kvóti er hins vegar að mínu mati
nauðsynlegt úrræði, sem við getum
ekki horfið frá. Ég hef ekki komið
auga á annað fyrirkomulag til þess að
ná því sama markmiði og stefnt er að
með byggðakvótum. Byggðakvótar
eru hugsaðir fyrir þau byggðarlög,
sem hafa misst frá sér miklar afla-
heimildir og standa af þeim sökum
veikum fótum. Byggðakvóti er einnig
notaður til að bregðast við þegar það
gerist, sem ég hef stundum kallað, að
náttúran tekur burtu veiðiréttinn.
Það er þegar breytingar í náttúrufari
leiða til þess að veiði í einstökum teg-
undum hverfi. Þetta hefur bæði átt
við innfjarðarveiði í skel og rækju.
Ég held hins vegar að við eigum að
beita byggðakvótanum af varkárni.
Hann á ekki að vera mjög almennt
úrræði, heldur skilgreint og afmark-
að. Þannig hefur það líka verið hugs-
að og framkvæmt og ég mótmæli því
þegar menn tala um að slík takmörk-
uð og afmörkuð úrræði skekki sam-
keppnisstöðu eða veiki aðra, sem fyr-
ir eru í útgerðinni. Það er ekki svo.
Vel má hins vegar hugsa sér að skoða
ýmsar hliðar hans. Á til dæmis að
vera fortakslaus skylda um löndun og
vinnslu í heimahöfn, á að taka
byggðakvótann af mönnum sem
leigja frá sér heimildir? Þetta eru
spurningar sem ég bið ykkur að hug-
leiða með mér. Við hljótum að hafa af
því sameiginlega hagsmuni að við
þessa stjórnvaldsaðgerð, þ.e að um
byggðakvótann sé sem mest sátt og
að við framkvæmum hana með sem
mesta réttlætisvitund að augnamiði,“
sagði Einar K. Guðfinnsson.
Línuívilnun ekki vest-
firskt sérhagsmunapot
Sjávarútvegs-
ráðherra vill ekki
hleypa fleiri báta-
gerðum inn í
línuívilnunina
Einar Kristinn
Guðfinnsson
„VIÐ fullyrðum að besta hráefnið
sem neytandinn getur fengið, kem-
ur frá smábátaútgerðinni, sé rétt
að málum staðið. Við fullyrðum að
smábátaútgerðin er í sterkari
tengslum við strandbyggðirnar en
útgerð stærri skipa og skapar
tengsl sjósóknar og byggðar sem
annars dofna og jafnvel rofna að
lokum,“ sagði Arthur Bogason,
formaður Landssambands smáa-
bátaeigenda, á aðalfundi þess í
gær.
„Síðast en ekki síst höfum við
fullyrt að afkoma þessarar útgerð-
ar geti verið betri en annarra, og
því verðugt verkefni, ekki síst
þessar stundirnar fyrir hagfræð-
inga samtímans að reikna hvort
það sé útgerð smábátanna eða ann-
arra sem lifað gæti af til
langframa sterkt gengi krónu og
gríðarhátt olíuverð. Smábátaút-
gerðin hefur innbyggðan sveigj-
anleika til að glíma við þessar erf-
iðu kringumstæður sem aðrar
útgerðir hafa síður. Vissulega
reynir á þolrif allra í sjávarútveg-
inum við núríkjandi kring-
umstæður, en smábátaeigendur
hafa áður séð hann svartan og
þraukað af. Það er ekkert að
breytast,“ sagði Arthur.
Kjarasamningar nauðsynlegir
Arthur ræddi síðan þær breyt-
ingar sem orðið hafa á smábáta-
flotanum og leiða til þess að nauð-
synlegt verði að gera
heildarkjarasamninga fyrir sjó-
menn á smábátum.
„Annað er það mál sem við verð-
um að taka til alvarlegrar umræðu
innan okkar raða. Breytingin sem
orðin er á hluta smábátaflotans
gerir að verkum að nú mun stöð-
ugt þyngjast krafan um að gerðir
verði heildarkjarasamningar fyrir
ráðnar áhafnir á smábátum. Það er
mitt álit að núverandi þróun og
ástand sé dæmt til að líða undir
lok. Frekar en að vera þvingaðir til
hlutanna eigum við að sýna frum-
kvæði í málinu,“ sagði Arthur.
Hann hvatti síðan sjávarútvegs-
ráðherra til að taka til við að út-
færa línuívilnunina, „þessa ágætu
aðferð til að verðlauna notkun um-
hverfisvæns veiðarfæris, með sann-
gjarnari hætti en nú er.
Þessi aðferðafræði, þ.e. að hygla
ákveðnu veiðarfæri getur verið
stórsnjallt verkfæri í höndum ráða-
manna til að auka virði sjáv-
arfangs. Þannig vil ég beina þeirri
hugmynd til sjávarútvegsráðherra,
að taka upp ívilnun varðandi upp-
sjávarveiðar, þar sem þeim er
hyglað sem veiða til manneldis.
Mig satt best að segja undrar
hvers vegna stórútgerðin hefur
ekki reynt að sjá björtu hliðarnar á
þessum málum og farið fram á
slíka „manneldisívilnun“. En þeir
liggja svo fast á grátmúrnum að
sólin nær aldrei að þurrka tára-
flauminn,“ sagði Arthur Bogason.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fundir Það var margt um manninn á 21. aðalfundi Landssambands smá-
bátaeigenda, en sambandið fagnar 20 ára afmæli um þessar mundir.
Besta hráefnið kemur frá
smábátaútgerðinni
FRÉTTIR
BRESKU dagblöðin hafa haldið
áfram að birta gagnrýni um sýningu
Vesturports-leikhópsins á Vojtsek í
Barbican Centre í London.
Michael Coveney, gagnrýnandi
Independent, segist hafa orðið skelf-
ingu lostinn á sýningunni – „vegna
þeirrar tilfinningar að örlög Vojt-
seks séu svo óþörf en um leið svo
skiljanleg“. Gagnrýnandinn hrósar
leikendum fyrir að ná fram kynferð-
islegri spennu milli persónanna, sem
sé nýjung fyrir leikritun Büchners.
Hann lýkur grein sinni með ósk um
að fá að sjá leikritið sviðsett á ein-
faldan hátt, þótt hann geti ekki álas-
að Gísla Erni Garðarssyni fyrir að
gefa hugmyndafluginu lausan taum-
inn.
Charles Spencer, gagnrýnandi
The Telegraph, hrósar Vesturporti
fyrir frábærlega hugmyndaríka sýn-
ingu en kveðst ekki alveg viss um að
þetta sé Vojtsek. „Gallinn við þessa
sýningu – og þið heyrið mig ekki oft
bera upp slíka kvörtun – er að hún er
of skemmtileg. Sýning Gísla Arnar
Garðarssonar er svo stórfengleg,
með fimleikum og flugballett, og fal-
legum atriðum þar sem leikararnir
synda í risastóru fiskabúri og njóta
ásta í bullandi vatni, að reiðin, dep-
urðin og skelfingin úr upprunalega
verkinu hverfa manni sjónum.“
Sam Marlowe, gagnrýnandi The
Times, lýsir sýningunni svo: „Fag-
urfræði poppsins fær jafnvel morð til
að líta vel út; forfæring og dauði
Maríu, sem er klædd eins og Mjall-
hvít úr teiknimynd Disneys, fer fram
í vatni með sláandi ballettlíkri feg-
urð. Sýningin öll hefur á sér gljáa og
grunnfærna skammtímahugsun tón-
listarmyndbandsins – en hefur þrátt
fyrir það umtalsverð, en ekki flókin,
áhrif. Á köflum er sýningin einstak-
lega skrýtin, en einnig á stundum,
dásamleg.“
Segja sýningu
Vesturports vera
of skemmtilega
Breskir gagnrýnendur um Vojtsek