Morgunblaðið - 15.10.2005, Page 34

34 LAUGARDAGUR 15. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
„ÞVERSKURÐUR af íslensku
samfélagi, fólk úr öllum stéttum
þess“, þannig lýsti framkvæmda-
stjóri Sjálfstæðisflokksins Kjartan
Gunnarsson landsfundi flokksins
sem nú stendur yfir í Laugardals-
höllinni. Þar verður m.a. kosin ný
forysta; formaður, varaformaður og
miðstjórn.
Ungt fólk og
stjórnmálaþátttaka
Í norrænni rannsókn
sem birt var í júlí á
síðasta ári kom fram
að ungt fólk á Norð-
urlöndum (Ísland var
ekki með í rannsókn-
inni) hefði lítinn áhuga
á að taka þátt í stjórn-
málastarfi og hefði litla
trú á að geta haft þar
áhrif. Flestir ætluðu að
láta nægja að kjósa í
kosningum. Þessar
rannsóknir eru sam-
hljóða rannsóknum í
flestum Evr-
ópulöndum og Banda-
ríkjunum, þátttaka í
starfi stjórn-
málaflokka dregst
saman, en ekki stjórn-
málaáhugi. Fólk telur
sig geta haft áhrif
með öðrum hætti í
einsmálshreyfingum,
hagsmunasamtökum
eða í gegnum fjölmiðla. Og sam-
keppni um tíma ungs fólks er meiri
en nokkru sinni, því er stjórn-
málaflokkum hér sem annars staðar
nokkur vandi á höndum.
Stjórnmálastarf og lýðræði
Starf í stjórnmálaflokkum er
þrátt fyrir aðra möguleika til áhrifa,
lykilþáttur í okkar lýðræðiskerfi og
miklu varðar að vel sé að því staðið.
Ég hef af eigin raun kynnst þeim
mikla krafti sem býr í Sjálfstæð-
isflokknum og sem birtist öllum
þessa dagana á landsfundinum þar
sem tekist er á um stefnu flokksins
í öllum grundvallarmálum.
Í stjórnmálastarfi setur fólk sig
inn í mál, skipuleggur starf, fær
fólk til liðs, leiðir mál lykta, velur
milli einstaklinga, lærir að taka
sigri jafnt sem ósigri, allt reynsla
sem gagnast fólki annars staðar
líka.
Ungt fólk í kjöri
til miðstjórnar
Í dag kl. 13.00 rennur út fram-
boðsfrestur til miðstjórnar Sjálf-
stæðisflokksins. Þegar hafa heyrst
nokkur nöfn ungra sjálfstæð-
ismanna sem munu bjóða sig fram.
Þeirra á meðal eru kraftmiklir ung-
liðar þau Aron Ólafsson, nemandi í
Menntaskólanum við Hamrahlíð og
1. varamaður í stjórn Sambands
ungra sjálfstæð-
ismanna, Unnur Brá
Konráðsdóttir lög-
fræðingur, Skafti Örn
Ólafsson og Þorbjörg
Helga Vigfúsdóttir,
kennsluráðgjafi
menntamálaráðherra.
Ég hvet landsfund-
arfulltrúa til að kynna
sér það unga fólk sem
þarna býður sig fram
og veita því stuðning í
kjöri til miðstjórnar.
Þar mun þá koma
saman reynsla og
þekking þeirra sem
eldri eru og kraftur og
áhugi hinna sem eru að
hasla sér völl á þessum
vettvangi. Það mun
vekja athygli ungs
fólks sem fylgist með
stjórnmálum, ef ungt
fólk nær kjöri í mið-
stjórn Sjálfstæð-
isflokksins.
Smyrill; nýr vettvangur
ungra sjálfstæðismanna
Í september sl. voru stofnuð sam-
tök ungra sjálfstæðismanna í fram-
haldsskólum. Þau byggja á félögum
sem stofnuð hafa verið í framhalds-
skólunum sjálfum. Fyrsta slíka fé-
lagið, sem mér a.m.k. er kunnugt
um og sem leiddi til stofnunar fleiri
félaga og loks áðurnefndra sam-
taka, er Smyrill, félag ungra sjálf-
stæðismanna í Menntaskólanum við
Hamrahlíð. Einn forystumanna þess
og frumkvöðull er áðurnefndur Ar-
on Ólafsson sem nú býður sig fram
í miðstjórn eins og áður sagði.
Frumkvæði þeirra Smyrilsmanna
er vonandi upphaf að útvíkkun
starfs ungra sjálfstæðismanna inn í
framhaldsskólana þar sem þúsundir
ungmenna stunda nám. Þar er jarð-
vegur til að styrkja stöðu Sjálfstæð-
isflokksins meðal ungra kjósenda,
en í síðustu alþingiskosningum kusu
hlutfallslega færri ungir kjósendur
flokkinn, en að meðaltali. Í aldurs-
hópnum 18–24 ára kusu aðeins
28,4% Sjálfstæðisflokkinn.
Miðstjórn sé „þverskurður“
samfélagsins
Þegar landsfundarfulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins kjósa í miðstjórn á
morgun, sunnudag, er mikilvægt að
þeir virði samsetningu flokksins og
samsetningu landsfundarins eins og
framkvæmdastjóri flokksins lýsti
henni. Sem dæmi um vægi ungs
fólks í samfélaginu má nefna þá
staðreynd, að t.d. í Reykjavík einni
búa ríflega fjörutíu þúsund ein-
staklingar sem eru 25 ára eða
yngri. Og um fjórtán þúsund þeirra
eru á aldrinum 18–25 ára og munu
kjósa í næstu borgarstjórnarkosn-
ingum.
Ungt fólk til
áhrifa í mið-
stjórn Sjálfstæð-
isflokksins
Bolli Thoroddsen fjallar um
ungt fólk í stjórnmálum
’Ég skora álandsfundarfull-
trúa að styðja
ungt fólk í mið-
stjórnar-
kjöri …‘
Höfundur er formaður Heimdallar, 2.
varaformaður SUS – Sambands
ungra sjálfstæðismanna og gefur kost
á sér í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins.
Prófkjör Reykjavík
ALLIR gera mistök. Við getum
brugðist við á tvennan hátt þegar við
gerum mistök; við getum hætt því
sem við erum að gera og farið í
sjálfsvorkunn eða við
getum haldið áfram að
reyna og reynt að læra
af því sem við gerðum
rangt í fyrri skiptin.
Mistök eru besta
leiðin til að læra.
Íþróttamenn þekkja
það vel. Ef þeir gera
mistök getur það haft
alvarlegar afleiðingar.
Og dýrkeypt mistök
eru oft besta kennslu-
aðferðin. Okkur langar
ekki til að gera mistök
vegna þess að þau eru
sársaukafull. En flest stórvirki
mannkynssögunnar eru árangur
endalausra mistaka og þrotlausrar
vinnu. „No pain, no gain“.
Við höldum oft að árangur fólks sé
heppni. Það er yfirleitt rangt. Fólk
nær árangri með vinnu. Listaverk
eru til dæmis miklu meiri árangur
vinnu heldur en hæfileika. Picasso
gat málað tvo hálfhringi á tvö blöð,
skeytt blöðunum saman, í fullkom-
inn hring. Þarna var
ekki listrænn hæfileiki
hans á ferð heldur ár-
angur endalausra æf-
inga og mistaka.
Ég hef alla mína
reynslu af mistökum.
Ég þekki fáa sem hafa
klúðrað eins miklu og
ég. Ég var kominn á
þann stað þar sem mér
fannst líf mitt vera ein
stór mistök. Mér fannst
mér hafa mistekist allt.
Mig langaði til að gef-
ast upp og hætta en ég
ákvað í staðinn að skoða mistökin
mín og reyna að læra af þeim. Það
var í fyrsta skipti sem ég horfðist í
augu við mistökin mín. Það var vont.
Ég miðla af mistökum mínum í
þeirri von að aðrir þurfi ekki að end-
urtaka þau. Minn styrkur er veik-
leiki minn. Ég skoða allt sem ég hef
gert rangt og viðurkenni það og segi
frá því, svo aðrir geti lært af því.
Stundum finnst mér allt vera svo
erfitt hjá mér. Ég hef til dæmis alltaf
átt ónýta bíla. En þá finnst mér gott
að minna mig á að mistökin eru
kennsluaðferðir til aukins þroska.
Þau eru ábending um að það sé ekki
allt í lagi og hvatning til að horfast í
augu við það sem maður er að gera.
Ég hef komist að því að ég hef verið
ábyrgðarlaus í bílakaupum. Ég er að
reyna að hætta að æðrast þótt mér
takist ekki allt í fyrsta skipti því ég
veit að enginn verður óbarinn bisk-
up.
Lærðu af mistökum þínum
Jón Gnarr skrifar
um Geðorð nr. 4. ’Mistök eru besta leiðintil að læra.‘
Jón Gnarr
Höfundur er sjálfstætt
starfandi listamaður.
Á HEIMILI systur minnar
hangir svart-hvít ljósmynd sem
flestir gestir staldra við. Hún er
af föður mínum og systur sem þá
var fimm ára gömul. Ljósmyndin
birtist í Þjóðviljanum og var tekin
á vinnustað föður míns, sem var
prentsmiðja blaðsins. Margt við
myndina vekur for-
vitni barna og þarf að
útskýra, eins og það
hvaða tæki maðurinn
og barnið sitja við, en
þetta er afar stór vél,
svokölluð setjaravél,
en þetta var fyrir
daga tölvutækninnar.
Þetta tæki tilheyrir
nú minningunni. Börn
hneykslast á því að
svo stóra vél hafi
þurft til að prenta
blað eða bók og þau
hnussa jafnvel yfir
heimsku fortíðarinnar. Þessar
minningar þarf að vernda því okk-
ur sem munum „gamla tímann“
þykir vænt um hann. Besta vörnin
er sú að spyrja börnin hvernig
þau haldi að framtíðin verði og
hvort það geti verið að einhvern
tíma verði tæknin í dag úrelt og
þyki jafnvel púkaleg. Börn sam-
þykkja þetta undantekningarlaust
af meðfæddri rökvísi.
Tilefni myndatökunnar er líka
fortíðarminning og kannski dálítið
púkaleg í hugum sumra. Myndin
var tekin 24. október 1975 á
Kvennafrídeginum, en þá vorum
við móðir mín á Lækjartorgi
ásamt um 25 þúsundum annarra
kvenna. Litla systir mín var í
umsjá föður míns sem tók hana
með sér í vinnuna. Annars hefði
hún verið á leikskóla, en aðeins
vegna þess að foreldrar hennar
voru fráskildir, og aðeins í fjóra
tíma á dag. Ein af röksemdunum
fyrir því að konur
tóku sér frí þennan
dag var einmitt þessi:
„Vegna þess að til eru
menn með ákvörð-
unarvald um stofnun
dagvistarheimila fyrir
börn, sem telja þau
aðeins til að auka á
leti kvenna.“ Þess
vegna voru þau ekki
byggð – nema þá sem
gustukaverk þrátt
fyrir að um helmingur
giftra kvenna væri
kominn út á vinnu-
markaðinn. Ábendingin frá
Kvennafrídeginum og barátta
kvenna hefur leitt til gjörbyltingar
á þessu sviði.
Hin mikla samstaða íslenskra
kvenna 24. október 1975 vakti at-
hygli heimsbyggðarinnar, en ekki
síður okkar sjálfra. Gleðin og sam-
kenndin sem sveif yfir Lækj-
artorgi og um allt land þennan
dag gleymist engum sem það lifði.
Eftir á að hyggja er furðulegt að
þetta skyldi takast svona vel.
Undirbúningstíminn var knappur
og rennt í blindan sjó með þátt-
töku. Skipuleggjendur voru á nál-
um fram á síðustu stundu og áttu
sannarlega ekki von á svo al-
mennri þátttöku. En fundirnir um
allt land sýndu alvöru málsins í
hugum íslenskra kvenna.
Kvennasögusafn Íslands geymir
öll gögn um þennan merkisdag í
sögu þjóðarinnar. Á heimasíðu
safnsins hefur verið safnað fróð-
leik um fundinn á Lækjartorgi og
er þar m.a. að finna allar ræð-
urnar sem fluttar voru og söng-
textarnir sem 25.000 konur tóku
undir hárri raustu
(www.kona.bok.hi.is). Sumar kröf-
ur frá Kvennafrídeginum eru úr-
eltar – sem betur fer. Þær standa
eins og gamla setjaravélin sem
minnisvarði um horfna tíma. Aðr-
ar kröfur eiga fullt erindi. Tæknin
kann að breytast, en það þarf enn
að prenta bækur. Kröfur um jafn-
rétti breytast, en þeim þarf enn að
halda á lofti. Þess vegna hvet ég
allar íslenskar konur til að leggja
niður störf kl. 14:08 24. október
nk. og þær sem þess eiga kost að
taka þátt í því að gera daginn eft-
irminnilegan.
Áfram stelpur – hvað svo?
Eftir Auði Styrkársdóttur ’Kröfur um jafnréttibreytast, en þeim þarf
enn að halda á lofti. ‘
Auður Styrkársdóttir
Höfundur er forstöðumaður
Kvennasögusafns Íslands.
Kvennafrídagurinn
DRÁTTARVEXTIR sem Seðla-
bankinn ákveður eru 20,5% á sama
tíma og þeir eru 9–9,5% á hinum
Norðurlöndunum eða meira en
helmingi lægri. Svigrúm Seðla-
bankans í lögum hér er miklu
meira en á hinum Norðurlönd-
unum til að hækka dráttarvexti.
Nokkrir þingmenn Samfylking-
arinnar hafa lagt fram frumvarp
sem leitt gæti til 2% lækkunar á
dráttarvöxtum og vöxtum af yf-
irdráttarlánum. Okurvextir vegna
vanskila og yfirdráttarlána hafa oft
sett skuldug heimili og fyrirtæki í
óleysanlegan vítahring sem iðulega
hefur endað með gjaldþroti.
Svigrúm Seðlabanka
á að þrengja
Dráttarvextir sem Seðlabanki
ákveður er í dag 20,5% og hæstu
yfirdráttarvextir eru 19,2%.
Dráttarvextir eru nú sam-
ansettir af stýrivöxt-
um og vanefndaálagi
sem Seðlabankinn
ákveður og gefa lög
honum svigrúm til að
ákveða vanefndaálag
á bilinu 7–15%. Frá
árinu 2001 hafa drátt-
arvextir hæst farið í
12,60% og aldrei verið
lægri en 11% eins og
þeir eru nú. Í Dan-
mörku er ekki heimilt
að fara með van-
efndaálagið hærra en
í 7% og í Svíþjóð 8%, enda eru
dráttarvextir þar meira en helm-
ingi lægri en hér á landi. Á Alþingi
hef ég lagt fram frumvarp ásamt
nokkrum öðrum þingmönnum
Samfylkingarinnar sem stuðla á að
verulegri lækkun dráttarvaxta með
því að þrengja það svigrúm sem
Seðlabankinn hefur til að ákveða
vanefndaálag. Auk þess er breytt
ákvæðum laga um vexti og verð-
tryggingu þannig að yfirdrátt-
arvextir gætu einnig
lækkað verulega. Tvö
prósent lækkun vaxta
á yfirdráttarlánum
hefur í för með sér
um 2½ milljarða lækk-
un vaxta á yfirdrátt-
arlánum einstaklinga
og fyrirtækja eins og
þau eru nú.
Gjaldþrot
einstaklinga
og fyrirtækja
Gífurlega háir
dráttarvextir hafa iðuleg leitt til
gjaldþrota hjá einstaklingum og
smærri fyrirtækjum, sem ekki
geta samið um hóflega dráttarvexti
eins og stærri fyrirtæki og fjár-
sterkir aðilar geta nú. Með lægri
vöxtum, til að stemma stigu við of-
urvöxtum á skuldug heimili og fyr-
irtæki, er stuðlað að því að ein-
staklingar og fyrirtæki geti komið
sér út úr tímabundnum eða lang-
varandi fjárhagsvanda. Iðulega er
það þannig að þeir sem komnir eru
í mikla fjárhagserfiðleika geta ekk-
ert greitt niður af höfuðstól skulda
og einungis geta með striti og erf-
iði greitt niður dráttarvexti, en
hlutfall dráttarvaxta af höfuðstól
lána er oft gríðarlega hátt. Eðli-
legt er að bönkunum verði settar
ákveðnar skorður í töku drátt-
arvaxta og vaxta af yfirdráttarl-
ánum, en um leið er tryggt í frum-
varpi þingmanna Samfylkingar-
innar að nægjanlegur hvati sé þó
til skilvísi.
Lækkum vanskilavexti
Jóhanna Sigurðardóttir
fjallar um vexti ’Okurvextir vegna van-skila og yfirdráttarlána
hafa oft sett skuldug
heimili og fyrirtæki í
óleysanlegan víta-
hring …‘
Jóhanna Sigurðardóttir
Höfundur er alþingismaður.