Morgunblaðið - 19.10.2005, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 19.10.2005, Blaðsíða 14
MARÍA, krónprinsessa Dana, fór í gær heim af Ríkissjúkrahúsinu í Kaup- mannahöfn með soninn sem hún ól um helgina. Þau María og Friðrik krón- prins leyfðu ljósmyndurum að taka myndir af syni þeirra á tröppum sjúkrahússins. Prinsinn ungi svaf vært meðan á þessu stóð. María og Friðrik vildu ekki svara því hvaða nafn prinsinum yrði gefið. Samkvæmt nýrri skoðanakönnun vilja 60% Dana að hann verði skírður Kristján. Í sömu könnun sögðust 85,9% aðspurðra telja að hann yrði kon- ungur Danmerkur þegar fram liðu stundir. AP Nýfæddur Danaprins Goma. AP. | Ung górilla á vernd- arsvæði í Kongó hefur komið vís- indamönnum á óvart með því að brjóta pálmahnetur milli tveggja steina til að fá sér pálmaolíu. Er þetta í fyrsta skipti sem vísindamenn verða vitni að því að górilla beiti þessari tækni og þeir segja þetta sýna að þeir eigi margt ólært um hvað górillur geti gert. Þeir velta því einnig fyrir sér hvaða þýðingu þetta hefur fyrir þróunarkenn- inguna. Talið hefur verið að aðeins menn og simpansar noti steina og spýtur sem verkfæri til að leysa af hendi verkefni á borð við það að brjóta hnetur. Seint í september urðu þó starfsmenn verndarsvæðis fyrir gór- illur í austurhluta Kongó, sem hét áður Zaire, varir við að tveggja og hálfs árs gömul kvengórilla, Itebero, braut pálmahnetur með aðferð sem vísindamennirnir kalla „hamars- og steðjatæknina“. „Þetta er óvænt uppgötvun í ljósi þess sem við vitum um verkfær- anotkun górilla,“ sagði Patrick Mehlman, fremdardýrafræðingur á verndarsvæði Dian Fossey- górillusjóðsins í Kongó. Mehlman sagði þetta benda til þess að menn og simpansar væru ekki þeir einu sem hefðu lært að nota tiltölulega flókin verkfæri og að notkun verkfæra kynni að hafa hafist fyrr í þróunarkeðjunni, meðal forfeðra manna og mannapa. „Þetta þýðir að górillur hafa meiri skilning á umhverfi sínu en við töld- um,“ sagði Gottfried Hohmann, sér- fræðingur í fremdardýrum við Max Planck-stofnunina í Leipzig. „Ótrúlega leikin“ Itebero hefur lifað á verndarsvæð- inu í eitt ár, eða frá því að hún var tekin af veiðiþjófum sem reyndu að selja hana. Mehlman sagði að Itebero hafi byrjað að brjóta hneturnar af sjálfsdáðum og hafi ekki lært aðferð- ina af mönnum á þeim tíma sem hún hefur verið á verndarsvæðinu. „Itebero er ótrúlega leikin í því að brjóta hnetur,“ sagði Alecia Lilly, fremdardýrafræðingur sem starfar í Rúanda en fór á verndarsvæðið til að fylgjast með górillunni. Vísindamenn skýrðu frá því fyrr á árinu að þeir hefðu séð górillur í regnskógi nota einföld verkfæri, til að mynda spýtur til að kanna dýpt tjarnar. Vísindamenn hafa hins vegar ekki orðið varir við að górillur noti flóknari verkfæri úti í villtri nátt- úrunni. Thomas Breuer, vísindamaður sem hefur rannsakað górillur í nátt- úrunni, sagði að erfitt væri að bera saman atferli þeirra og flóknara at- ferli górillu sem væri í tengslum við menn. „Þetta sýnir þó greinilega að górillur geta notað flókin verkfæri jafnvel þótt þær geri það ekki – eða sjaldan. Mjög oft eru það sérstakar þarfir sem kalla fram notkun verk- færa og svo virðist sem górillur hafi litla þörf fyrir verkfæri í nátt- úrunni.“ Górilla vekur undrun með því að nota verkfæri AP Górillan Itebero brýtur hnetur með „hamars- og steðjatækninni“. ’Þetta þýðir að górillur hafa meiri skilning á umhverfi sínu en við töldum.‘ 14 MIÐVIKUDAGUR 19. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ ERLENT ENN hefur um hálf milljón manna á jarðskjálftasvæðunum í Suður-Asíu enga aðstoð fengið. Fara því mjög vaxandi áhyggjur af því að kuldi og vosbúð muni kosta mikinn fjölda manna lífið auk þeirra meiðsla sem viðkomandi kunna að hafa orðið fyrir þegar hamfarirnar riðu yfir 8. þessa mánaðar. James Morris, framkvæmdastjóri Matvælahjálpar Sameinuðu þjóð- anna, skýrði frá þessu í gær. Kvað hann hjálparstofnanir hafa megnað að koma hundruðum þúsunda manna til aðstoðar. Á hinn bóginn væri tím- inn óðum að renna út fyrir þá á að giska hálfu milljón íbúa sem ógerlegt hefði reynst að koma til hjálpar. „Tíminn sem við höfum styttist óð- fluga,“ sagði Morris er hann gerði grein fyrir ástandinu á hamfara- svæðunum. Risavaxið verkefni Morris kvað þetta eitt erfiðasta verkefni sem alþjóðlegt hjálparlið hefði staðið frammi fyrir en auk kulda og vosbúðar gerir landslag á þessum slóðum hjálparsveitum afar erfitt fyrir. Afskekkt smáþorp er að finna jafnt í fjalllendi sem djúpum dölum. Ræðir þar alls um ein 15.000 lítil þorp en svæðið sem landskjálft- inn náði til er stærra en það sem varð fyrir flóðbylgjunni ógurlegu er reið yfir strandbyggðir við Indlandshaf í fyrra. Ógerlegt hefur reynst að ná til íbúa í mörg hundruð þorpum. Sameinuðu þjóðirnar áætla að rúmlega þrjár milljónir manna hafi misst heimili sín í landskjálftanum sem reið yfir Suður-Asíu fyrir 11 dögum. Staðfest hefur verið að rúm- lega 40.000 manns hafi farist í nátt- úruhamförunum. Embættismenn segja að allt að 54.000 manns kunni að hafa týnt lífi. Vitað er að um 80.000 manns slösuðust. Vill opna landamærin Um 30.000 tjöldum hefur verið komið til fórnarlamba jarðskjálftans og vinna þyrluflugmenn frá Pakistan og Bandaríkjunum einkum að því. Sameinuðu þjóðirnar áforma að senda um 150.000 tjöld til viðbótar til Pakistans og Kasmír-héraðs sem er tvískipt og lýtur stjórn Indverja og Pakistana. Efasemdir eru á hinn bóginn uppi um að til séu nægilega mörg nothæf vetrartjöld í heiminum til að unnt sé að tryggja öllum fórnarlömbum nátt- úruhamfaranna skjól. Þannig munu vetrartjöld ekki lengur vera fáanleg í Pakistan sem raunar er það ríki heims sem framleiðir mest af slíkum búnaði. Pervez Musharraf, forseti Pakist- ans, lagði í gær til að slakað yrði á eft- irliti á vopnahléslínunni sem skiptir Kasmír í tvennt. Kvaðst hann vilja heimila frjálsa umferð íbúa héraðsins yfir landamærin til að auðvelda hjálparstarf og gera fólki kleift að grennslast fyrir um örlög ættingja sinna. Þá mætti með þessu auka sam- starf stjórnmálamanna. Mikil spenna vegna skiptingar Kasmír hefur löngum einkennt öll samskipti Ind- lands og Pakistans og þótti þetta frumkvæði forsetans því mikilvægt og tíðindum sæta. Indverjar tóku yfirlýsingu Mus- harrafs fagnandi og kváðu hana í samræmi við þá stefnu þeirra að greitt yrði fyrir því að íbúar geti ferðast yfir „eftirlitslínuna“ sem skiptir Kasmír á milli ríkjanna. Þess væri nú beðið að Pakistanar gerðu grein fyrir því hvernig forsetinn vildi hrinda frumkvæði sínu í framkvæmd. Hálf milljón án aðstoðar Kuldi og vosbúð kann að draga mikinn fjölda fólks til dauða á jarð- skjálftasvæðinu í Suður-Asíu ALEXANDER Jakovlev, einn helsti hugmyndafræðingur þeirra umskipta sem áttu sér stað í Sov- étríkjunum á níunda áratug lið- innar aldar, er látinn. Hann var 81 árs að aldri. Talsmenn stofnunar sem Jakov- lev rak greindu frá þessu í gær. Hann mun hafa gefið upp öndina á heimili sínu í Moskvu. Í fréttum rúss- neskra fjölmiðla sagði að hann hefði lengi átt við veikindi að stríða. Jakovlev var einn helsti hugmyndafræðingur þeirra breytinga sem Míkhaíl S. Gorbatsjov innleiddi er hann var kjörinn leiðtogi Kommún- istaflokks Sovétríkjanna árið 1985. Hin nýja stefna Gorbat- sjovs var löngum kennd við „glasnost“ og „perestrojku“ sem vísaði annars vegar til lýðræðislegrar umræðu í sam- félaginu og uppgjörs við hið liðna og hins vegar efnahags- umbóta án þess þó að ætlunin væri sú að hverfa öldungis frá hinu miðstýrða hagkerfi kommúnismans. Hugmyndin var fremur sú að „endurbæta sósíalismann“ enda gerði Gorbatsjov sér ljóst að hag- kerfi Sovétríkjanna var að hruni komið. Stefna Gorbatsjovs kallaði fram miklar breytingar í sam- skiptum Sovétríkjanna og lýð- ræðisríkjanna í vestri. Margir telja og að hún hafi flýtt mjög fyrir því að veldi kommúnista í Mið- og Austur-Evrópu leyst- ist upp og Sovétríkin liðuðust í sundur. Jakovlev tók sæti í Stjórn- málanefnd Kommúnistaflokks Sovétríkjanna um það leyti sem Gorbatsjov hófst til valda. Varð hann þá einn helsti tals- maður umbóta í forustusveit- inni auk þess hann lagði þunga áherslu á að upplýsa bæri glæpi þá sem framdir hefðu verið í nafni kommún- ismans í Sovétríkjunum. Jakovlev látinn Alexander Jakovlev

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.