Morgunblaðið - 19.10.2005, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 19. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UMRÆÐUR UM
GRUNDVALLARATRIÐI
Ummæli forystumanna stjórnar-andstöðunnar um tværlandsfundarályktanir Sjálfstæð-
isflokksins frá síðustu helgi, annars veg-
ar um fjölmiðlamál og hins vegar um
stjórnarskrá, benda til að þeir vilji forð-
ast að ræða grundvallaratriðin í þessum
málum. Formenn stjórnarandstöðu-
flokkanna virðast fastir ofan í pólitískum
skotgröfum stundarhagsmuna og ófáan-
legir til að rökstyðja afstöðu sína til þess-
ara mikilvægu mála með sannfærandi
hætti.
Steingrímur J. Sigfússon, Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir og Guðjón Arnar
Kristjánsson eru öll andvíg því að af-
nema þau ákvæði stjórnarskrárinnar, að
forseti Íslands geti skotið lögum, sem Al-
þingi hefur samþykkt, til þjóðaratkvæða-
greiðslu. En þau eru hins vegar líka öll
hlynnt því að kveða í stjórnarskrá á um
rétt almennings til að krefjast þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Hvaða rökrétta sam-
hengi er á milli þessara tveggja skoðana?
Þeir, sem á annað borð hafa verið
hlynntir því að forseti Íslands hafi það
vald að geta synjað lögum staðfestingar
og vísað þeim til þjóðaratkvæðagreiðslu,
geta ekki hafa verið þeirrar skoðunar að
sá réttur væri persónulegur réttur for-
setans, sem hann notaði eftir eigin höfði
eða því sem stuðningsmenn hans eða vin-
ir teldu rétt. Þeir hljóta að hafa litið svo á
að forsetinn færi með þennan rétt fyrir
hönd þjóðarinnar. Og ef rétturinn er
færður í hendur þjóðarinnar sjálfrar,
hvaða þörf er þá á því að einn maður eigi
að hafa hann líka? Til þess að hann geti
beitt honum að eigin geðþótta?
Þetta þarf að vera hægt að ræða, alveg
burtséð frá því hver er forseti Íslands
eða hvernig málskotsrétturinn hefur ver-
ið notaður hingað til. Það þarf að hugsa
til framtíðar, en ekki láta pólitískar deil-
ur fortíðar ráða afstöðunni til þessara
mála.
Sama á auðvitað við í fjölmiðlamálinu.
Sjálfstæðismenn vilja löggjöf, sem kem-
ur í veg fyrir að fyrirtækjasamsteypur
beiti fjölmiðlum sínum til að hafa áhrif á
fréttir og skoðanamyndun. Það er ljóst
að niðurstaða þverpólitísku fjölmiðla-
nefndarinnar, sem nú liggur fyrir, dugir
ekki til slíks. Steingrímur J. Sigfússon
virðist ekki fráhverfur því að setja eign-
arhaldi fjölmiðla stífari skorður og segist
tilbúinn að „skoða skynsamlegar leik-
reglur í þessum efnum“. Bæði Guðjón
Arnar Kristjánsson og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir virðast hins vegar ekki inni á
því að ganga lengra en fjölmiðlanefndin
gerði.
Þau þurfa að rökstyðja þá afstöðu sína.
Af hverju ætti Ísland, eitt vestrænna lýð-
ræðisríkja, að líða það að umsvifamiklar
fyrirtækjasamsteypur geti eignazt
meirihluta allra einkarekinna fjölmiðla í
landinu? Í þessu efni skiptir ekki máli
hvað fyrirtækjasamsteypan heitir eða
hver á hana. Það á ekki heldur að skipta
máli hvort hún hefur misnotað fjölmiðla
sína eða ekki eða að hverjum hún beinir
spjótum sínum. Það er möguleikinn á
misnotkun, sem nánast allar vestrænar
lýðræðisþjóðir hafa sett lög til að fyrir-
byggja.
Eiga núverandi forystumenn stjórnar-
andstöðunnar það víst að viðskipta- og
fjölmiðlastórveldin verði alltaf vinir
þeirra?
Á
hvað munt þú helst leggja áherslu
sem varaformaður flokksins?
„Það er ljóst að það verður að
halda áfram að efla innra starfið.
Það hefur ýmislegt verið gert á síð-
ustu árum, meðal annars undir stjórn Geirs H.
Haarde, núverandi formanns, og þá er starfs-
fólkið í Valhöll margt og gott. En ég held að við
þurfum engu að síður að fara mjög vel yfir innra
starfið og reyna að virkja sem flesta meðlimi
Sjálfstæðisflokksins. Þetta er stærsti og öfl-
ugasti flokkur landsins og við höfum haft mjög
öflugt innra starf, en það þarf að styrkja það bet-
ur. Maður skynjar það þegar maður fer um land-
ið, jafnt hér á suðvesturhorninu sem annars stað-
ar, hversu öflugur flokkurinn er. Hins vegar er
einnig ljóst að við þurfum að efla tengslin enn
betur og nýta okkur betur þau tæki og tól sem
eru til staðar.“
Tengslin verði alls staðar efld
Spurð um hvernig hún sjái fyrir sér að þetta
verði gert segir Þorgerður Katrín að hún sjái
fyrir sér að nýta megi miðstjórn flokksins betur,
en þetta hafi Geir einnig bent á. „Ég hef líka
hugsað mér að tengja til dæmis formenn kjör-
dæmisráðanna betur inn í starfið,“ segir hún og
bætir við að hún vilji að tengslin verði alls staðar
efld og horft verði á landið sem eina heild.
Nú benti Kristján Þór Júlíusson, mótfram-
bjóðandi þinn, á það í ræðu sinni á landsfund-
inum að gera ætti flokksskrifstofum um allt land
kleift að hafa opið allt árið um kring. Hvað finnst
þér um þessa hugmynd?
„Þetta er hlutur sem ég tel nauðsynlegt að við
förum yfir með formönnum kjördæmisráðanna
og lykilmönnum heima í héraði, bæði hér í
Reykjavík og í landsbyggðarkjördæmunum. Ég
veit að skrifstofan í Valhöll er mjög öflug. Hún
hefur verið að víkka út verksvið sitt en ég held að
þetta sé atriði sem við verðum að skoða betur.“
Kristján gagnrýndi jafnframt flokksstarfið og
sagði að þar mætti skynja „pólitískan doða“.
Hver eru þín viðbrögð við þessu?
„Ég get ekki tekið undir það,“ segir Þorgerð-
ur. „Það þarf aftur á móti að skerpa á starfinu.
Ég hef heldur ekkert farið leynt með að það þarf
að skerpa á miðlun upplýsinga. Bæði varðandi
hin almennu málefni sem við ræðum frá degi til
dags og líka um stór mál líkt og fjölmiðla- og
kvótamál,“ segir Þorgerður Katrín. „Við þurfum
að vera duglegri að miðla upplýsingum til okkar
flokksfólks,“ segir hún.
Verði land jafnra tækifæra
Um önnur helstu baráttumál sín segir Þorgerður
Katrín að hún telji mikilvægt að Sjálfstæð-
isflokkurinn leggi áfram áherslu á það á næstu
árum að fylgja eftir stefnu sinni, áherslu á frelsi
einstaklinga en jafnframt jöfn tækifæri. Mikil-
vægt sé fyrir flokkinn að halda ótrauður áfram
þrátt fyrir „andbyr sem við höfum á stundum
mætt vegna ýmissa framfaramála,“ segir hún og
nefnir sölu Símans, aðra einkavæðingu ríkisfyr-
irtækja og samkeppni í háskólamálum. Þorgerð-
ur segir fjölmörg dæmi um að Sjálfstæðisflokk-
urinn hafi rutt brautina. „Í dag vilja allir vera
með okkur á þessari braut sem er ánægjulegt, en
við þurfum að halda áfram og innleiða frekar
hugmyndir um einkarekstur í velferðarkerfinu
því það getur styrkt kerfið rétt eins og það hefur
gert, til dæmis í mennta- og heilbrigðiskerfinu og
auðveldað okkur þannig að ná markmiðum okk-
ar. Minn rauði þráður er sá að þetta verði land
jafnra tækifæra þannig að fólk geti staðið
frammi fyrir tækifærum á jöfnum grundvelli án
þess þó að það verði kastað rýrð á hæfileika ein-
staklinganna sem slíkra.“
Vildi sjá fleiri konur í forystu-
sveit flokksins á landsvísu
Telur þú það skipta máli fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn að hlutur kvenna í forystu hans hefur aukist
með kjöri þínu í varaformannssætið og fjölgun
kvenna í miðstjórn flokksins?
„Já, ég held að þetta skipti máli. Stuðningsfólk
Sjálfstæðisflokksins er á öllum aldri, af báðum
kynjum og býr um allt land. Ég leyni því ekki að
ég hef saknað þess að það væru fleiri fulltrúar
kvenna í forystusveit flokksins, þá sérstaklega á
landsvísu. Við höfum á mörgum stöðum í sveit-
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, nýkjörinn varaform
Einkareks
styrkt velf
„Við þurfum að tryggja tilveru sjálfstæðu skólanna
Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir, menntamálaráðherra
og nýr varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins, ætlar að
vinna að því að efla innra
starf flokksins og virkja sem
flesta félaga hans. Elva
Björk Sverrisdóttir ræddi
við Þorgerði Katrínu.
KJÖR ERLENDRA KVENNA
Hvernig taka Íslendingar á móti út-lendingum, sem hér setjast að? Í
Morgunblaðinu í gær er fjallað um
kjör erlendra kvenna á íslenskum
vinnumarkaði og er niðurstaðan sú að
ekki sé tekið vel á móti mörgum
þeirra. Oft reynist fólki, sem flyst
hingað, erfitt hvað það er háð atvinnu-
rekendum. Tatjana Latinovic, formað-
ur Samtaka kvenna af erlendum upp-
runa, segir fólk ekki komast inn í
landið nema að hafa fengið vinnu og
atvinnurekandi eigi að sjá um að út-
vega atvinnu- og dvalarleyfi. „Leyfin
eru nánast í eigu atvinnurekendanna
og ef fólk missir vinnuna á það í raun
að missa dvalarleyfið líka,“ segir hún.
Þessi regla setur útlendinga á ís-
lenskum vinnumarkaði í erfiða stöðu.
Hvernig getur einstaklingur leitað
réttar síns gagnvart þeim, sem hefur
framtíð hans í hendi sér?
Amal Tamimi, varaformaður Sam-
taka kvenna af erlendum uppruna, lýs-
ir því hvernig hún hafi verið látin
vinna frá hálfsjö á morgnana til 11 á
kvöldin án þess að hún hafi áttað sig á
að yfirvinna væri val. Hún telur að
ástandið á vinnumarkaði hér hafi
versnað frá því að hún kom hingað fyr-
ir tíu árum og meira sé um lög og regl-
ur, sem geri fólki erfitt fyrir.
Margrét Steinarsdóttir, lögmaður
Alþjóðahússins, segir að hér séu um
tíu þúsund erlendir ríkisborgarar og
um helmingur þeirra sé konur, sem oft
þekki ekki rétt sinn eða þori ekki að
sækja hann. Segist hún hafa orðið
þess áskynja í samtölum sínum við er-
lendar konur að oft séu þær einangr-
aðar og afskiptar á vinnustöðum sín-
um.
Erlendar konur á íslenskum vinnu-
markaði eru oft í láglaunastörfum, en
þær gegna mikilvægu hlutverki og
bentu viðmælendur blaðsins á að það
myndi hafa mikil áhrif ef þær legðu
niður störf á kvennafrídaginn.
Full ástæða er til að endurskoða lög
og reglur um útlendinga til að tryggja
réttindi þeirra á íslenskum vinnu-
markaði, en það þarf einnig að ganga
eftir því að farið sé eftir þeim lögum
og reglum, sem þegar gilda. Lagasetn-
ing ein og sér dugar ekki alltaf til að
knýja fram tiltekin markmið. Jafnrétt-
islög leiða ekki til jafnréttis í reynd á
einni nóttu og það sama á við um lög
um atvinnuréttindi útlendinga. Ef þau
veita ekki skjól eru þau til lítils.
Það þarf að upplýsa útlendinga á ís-
lenskum vinnumarkaði um réttindi
þeirra og skyldur. Yfirvöld þurfa að
taka sér tak í fullorðinsfræðslu fyrir
útlendinga. Skúli Thoroddsen, fram-
kvæmdastjóri starfsgreinasambands-
ins, segir að tungumálaörðugleikar
séu helsta vandamálið. „Fullorðins-
fræðsla á Íslandi er í klessu,“ segir
hann. Það er hlutverk bæði atvinnu-
rekenda og stéttarfélaga, sem þurfa
að afla sér trausts umbjóðenda sinna
þannig að þeir leiti óhikað til þeirra.
Einnig verður að gera atvinnurekend-
um grein fyrir skyldum þeirra gagn-
vart erlendu starfsfólki. Það er ótækt
að útlendingar í vinnu á Íslandi séu í
þeirri stöðu að þeir þori ekki að leita
réttar síns og jafnvel sé svindlað á
þeim án þess að þeir fái rönd við reist.
Það býr mikið í því fólki, sem hefur
ákveðið að setjast hér að, og það á að
leggja allt kapp á að leyfa því að
blómstra og njóta sín að verðleikum.