Fréttablaðið - 21.08.2004, Blaðsíða 18

Ef hægt er að tala um hugmynda-
fræðilegt og siðferðilegt gjald-
þrot starfandi stjórnmálamanns
þá hlýtur Tony Blair að vera þar
efst á blaði. Undir stjórn hans hef-
ur aldagömlum hugsjónum Verka-
mannaflokksins breska verið
varpað fyrir róða. Blair lætur
helst ekki sjá sig nálægt verka-
lýðsfélagi en er hins vegar ódeig-
ur við að sleikja upp auðmenn og
viðskiptajöfra. Í samræmi við það
hefur hann endurskilgreint fé-
lagshyggju þannig að kjarni henn-
ar er ekki lengur jafnaðarstefna
heldur „samheldni samfélagsins“.
Slík markmið geta flestir tekið
undir nema örfáir anarkistar og
öfgafrjálshyggjumenn, þau voru
t.d. ríkur þáttur í stefnu fasista-
flokka Evrópu á 20. öld. Tengsl
Blairs við stjórnlynda hægri-
flokka eru raunar ekki aðeins á
yfirborðinu. Undir stjórn hans
hafa mannréttindi Breta verið
skert hvað eftir annað undir yfir-
skini „stríðs gegn hryðjuverk-
um“, þótt breska þinginu og lá-
varðadeildinni hafi tekist að af-
stýra sumum verstu mistökunum.
Í samræmi við þetta hefur
flokksmönnum í Verkamanna-
flokknum fækkað um tæpan
helming á sjö árum. Kosninga-
þátttaka í Bretlandi er í lágmarki
og Verkamannaflokkurinn geldur
afhroð í sveitastjórnarkosningum,
kosningum til Evrópuþingsins og
nánast hvaða kosningum sem er.
Eina líflína Blairs er ranglátt
kosningakerfi í Bretlandi og bág-
borin stjórnarandstaða, leidd af
Íhaldsflokknum sem einnig studdi
Íraksstríðið. Stefna Blairs í því
máli einkenndist af sérkennilegri
blöndu af lygum, óskhyggju og fá-
fræði. Afleiðingar hennar eru lýð-
um ljósar í Írak. Á hverjum degi
deyr einhver í Írak vegna þessar-
ar stefnu, iðulega fjölmargir. Ekki
má heldur gleyma afleiðingunum
af stríðsþorsta Blairs í Júgóslavíu
og Afganistan. Um hann má því
segja það sama og reykingar: Fólk
deyr af völdum Blairs.
Fátt bendir til þess að Blair
taki nokkuð af þessu nærri sér
eða hafi minnstu áhyggjur af
megnri andúð almennings í Bret-
landi á stefnumálum hans. Þvert á
móti skipaði hann einn ill-
ræmdasta stuðningsmann sinn,
spunameistarann Peter Mandel-
son, í framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins. Mandelson er hold-
gervingur þeirra nýjunga sem
Blair hefur innleitt í bresk stjórn-
mál, þar sem lýðskrum og bak-
tjaldamakk til að hafa áhrif á fjöl-
miðla hefur komið í stað inni-
halds.
Síðan fór Blair í frí. Ekki í
pakkaferð á Mallorca heldur í lúx-
usvillu á Sardiníu. Blair og frú
hafa raunar frekar dýran smekk
þegar kemur að sumarleyfum og
gista gjarnan í rándýrum einka-
bústöðum í boði milljónamær-
inga, frægs fólks úr skemmtana-
lífinu eða erlendra ríkisstjórna.
Svo var raunin á Ítalíu þar sem
gestgjafinn var hinn illræmdi Sil-
vio Berlusconi. Í augum flestra
þjóðarleiðtoga í Evrópu þykir
hann frekar ógeðfelldur maður
sem hefur m.a. nýtt sér stöðu sína
til að forðast dóm vegna glæpa.
En þetta er sem sagt maðurinn
sem þau Tony og Cherie Blair
vilja eyða sumarleyfinu með. En
vitaskuld þurftu þeir Blair og
Berlusconi að ræða málefni Íraks
enda standa þeir saman að hinu
ólöglega hernámi þess.
Cherie Blair á fleiri vini en
Berlusconi. Í næstu viku á hún að
mæta til Íslands sem „sérstakur
gestur“ málþings sem Rannsókn-
arstofa í kvenna- og kynjafræðum
heldur um „Konur, völd og lögin“.
Þar er hún kynnt sem „einn af
þekktustu lögmönnum Bretlands
og hefur m.a. fengist við mann-
réttindamál fyrir Evrópudóm-
stólnum“. Augljóslega er hún þó
ekki komin til Íslands vegna
færni við lögmannsstörf heldur
vegna þess að hún er forsætisráð-
herrafrú. Rannsóknarstofa í
kvenna- og kynjafræðum er ein-
faldlega að snobba. Í þetta sinni
fyrir Tony Blair og ríkisstjórn
hans.
En vitaskuld getur Cherie Bla-
ir sagt okkur margt um efni ráð-
stefnunnar. Ólöglegt hernám
Íraks og morð á tugþúsundum
óbreyttra borgara tengist vissu-
lega lögum og rétti. Hún hefur
einnig verið í nálægð við merka
valdamenn, nú seinast
Berlusconi. Hún getur eflaust
frætt ráðstefnugesti um það
hvernig Silvio vinur hennar beitir
sínum völdum. Og hvað með kon-
urnar? Vissulega hafa fjölmargar
konur látið lífið í Júgóslavíu,
Afganistan og Írak vegna Tony
Blairs og athafna hans. Enn fleiri
hafa misst aðstandendur og þurft
að þola harðræði af völdum
byssumanna sem hafa tekið lönd
hernámi utan við alþjóðalög og
rétt. Hún ætlar kannski að tala um
þær konur? Maður hefur vissu-
lega leyfi til að vona.
Höfundur er doktorsnemi við
Háskóla Íslands. Greinin birtist
upphaflega á vefritinu Múrnum,
murinn.is.
Siv Friðleifsdóttir lætur af emb-
ætti umhverfisráðherra og gengur
þar með úr ríkisstjórn eftir 25
daga. Þingmenn Framsóknar-
flokksins ákváðu þetta í atkvæða-
greiðslu síðdegis á fimmtudag, eft-
ir tillögu formanns flokksins þar
að lútandi. Við ríkisstjórnarmynd-
unina í maí á síðasta ári var afráð-
ið að forræði umhverfisráðuneyt-
isins flyttist frá Framsóknarflokki
yfir til Sjálfstæðisflokks og því
ljóst að fækka þyrfti framsókn-
arráðherrum um einn. Óvíst
var hver viki úr stjórninni og
frá fyrsta degi lýsti Siv því
yfir að ekki væri sjálfgefið
að hún yrði fyrir valinu,
allavega myndi hún berj-
ast af hörku fyrir áfram-
haldandi ráðherradómi.
Nú er hinsvegar ljóst að
hún sest meðal óbreyt-
tra þingmanna þegar
Alþingi kemur saman
á ný í haust. Ekki er
þó loku fyrir það
skotið að Siv
komi inn í ríkis-
stjórnina á ný
því formaður-
inn boðaði
frekari manna-
breytingar að
ári liðnu.
Siv Friðleifs-
dóttir fæddist
í Ósló í ágúst
1962. Hún er
dóttir Friðleifs
Stefánssonar
tannlæknis
og Bjargar
Juhlin kenn-
ara, sem er
norsk. Siv
heitir í raun
Björg Siv
Juhlin en for-
eldrar hennar
kölluðu hana Siv
frá fyrsta degi
til aðgreiningar
frá móðurinni.
Hún þótti kraft-
mikið barn og
stýrði systkinahópi
sínum af röggsemi í
leikjum og uppátækj-
um. Stjórnsöm var hún í
æsku en forystuhæfileikarnir
voru ekki véfengdir. Þá bjó hún að
talsverðri skynsemi sem ekki er
öllum börnum í blóð borin. Þótt
foreldrar Sivjar hafi ekki skipt sér
af stjórnmálum voru þjóðmálin
reglulega til umræðu á heimilinu
og sýndi hún þeim fljótlega áhuga.
Það kom samferðamönnum hennar
frá bernskuárunum ekki á óvart að
hún skyldi velja sér stjórnmálin
sem starfsvettvang.
Skólaganga Sivjar var hefð-
bundin, hún sótti grunnskóla á Sel-
tjarnarnesi þar sem fjölskyldan
bjó en þar býr Siv enn þann dag í
dag. Þaðan lá leiðin í MR og svo í
sjúkraþjálfun í HÍ. Hún útskrifað-
ist 1986 og vann við fagið í níu ár,
fyrst hjá Styrktarfélagi lamaðra
og fatlaðra og síðar sjálfstætt hjá
Sjúkraþjálfun Reykjavíkur. Í há-
skólanum starfaði hún innan vé-
banda Umbótasinna og kynntist
þar manni sínum Þorsteini Hún-
bogasyni sem nam viðskiptafræði.
Þorsteinn er framsóknarmaður og
af framsókna-
rætt -
um kom-
inn og ekki óvarlegt að áætla að
hann hafi haft áhrif á að hún gekk
í flokkinn í kringum 1984. Sex
árum síðar varð hún formaður
Sambands ungra framsóknar-
manna og var einnig kjörin til setu
í Bæjarstjórn Seltjarnarness. Árið
1995 settist Siv á Alþingi og kjör-
tímabilið á eftir var hún valin til að
gegna embætti umhverfisráð-
herra. Tilnefningin kom nokkuð á
óvart þar sem hún hafði ekki sýnt
umhverfismálum sérstakan áhuga
og hafði t.d. ekki setið í umhvefis-
nefnd þingsins.
Eins og gengur eru skiptar skoð-
anir um ágæti stjórnmálamannsins
Sivjar Friðleifsdóttur. Hennar
helstu kostir eru sagðir kraftur,
dugnaður og hreinskiptni og þykir
mörgum skoðanabræðrum hennar
ágætt að starfa með henni að fram-
gangi mála. Andstæðingar Sivjar
segja hana hins vegar of flokks-
holla og ekki þora að standa á eigin
sannfæringu. Raunar vefst fyrir
sumum fyrir hvað hún stendur í
pólitík og einn sagði hana ekki eiga
erindi í stjórnmálin. Hann bætti
reyndar við að sama mætti
segja um flesta aðra þing-
menn. Þá hefur mörgum
náttúruverndarsinnum
fundist sem hún sé ekki sá
málsvari náttúrunnar
sem umhverfisráðherra
á, í þeirra huga, að vera.
Þrátt fyrir miklar
annir í starfi hefur
Siv alla tíð gefið
sér mikinn
tíma til að
sinna fjöl-
skyldunni,
bæði eigin-
manni og
s o n u n u m
t v e i m u r
(19 og 11
ára ) sem
og stórfjöl-
skyldunni.
Í fríum fer
hún gjarn-
an norður
til Siglu-
fjarðar það-
an sem föð-
u r f ó l k
hennar er.
Hún hefur
alla tíð
s t u n d a ð
íþróttir og
útivist og
nýlega hóf
hún að iðka
stafagöngu af
miklum móð.
Kunnur er
m ó t o r h j ó l a -
áhugi Sivjar en
minna hefur
farið fyrir mikl-
um áhuga hennar
á ljósmyndun. Ríður
hann ekki við
einteyming og birtist bæði í athug-
ulum skoðunum á ljósmyndum
annarra og eins í natni við tökur
eigin mynda. Þá les hún talsvert,
ekki síst skáldsögur og önnur verk
sem tengjast málefnum kvenna á
einhvern hátt.
Siv tilheyrir fámennum hópi
stjórnmálamanna sem heldur úti
metnaðarfullum skrifum á netinu
en á síðu sinni siv.is hefur hún í
mörg ár gefið áhugasömum færi á
að fylgjast grannt með starfi sínu,
lífi og leik. Eftir niðurstöður þing-
flokksfundarins á fimmtudag skrif-
aði hún meðal annars: „Það kemur
nýr dagur eftir þennan dag,“ og
gefa þau orð sjálfsagt ágæta mynd
af Siv Friðleifsdóttur. ■
21. ágúst 2004 LAUGARDAGUR18
Maður vikunnar
Dagur eftir þennan dag
Augljóslega er
[Cherie Blair] ekki
komin til Íslands vegna færni
við lögmannsstörf heldur
vegna þess að hún er forsæt-
isráðherrafrú. Rannsóknar-
stofa í kvenna- og kynjafræð-
um er einfaldlega að snobba.
Í þetta sinn fyrir Tony Blair og
ríkisstjórn hans.
,,
SIV FRIÐLEIFSDÓTTIR
FRÁFARANDI UMHVERFISRÁÐHERRA
Hreyfing í stað lyfja?
Læknar í Svíþjóð og Danmörku eru
farnir að skrifa út hreyfiseðla í
stað lyfseðla. Þeir gefa nú út áætl-
un um holla hreyfingu fyrir sjúk-
linga sína sem margir hverjir
fengu aðeins lyfjameðferð áður. Í
sumum tilvikum getur hreyfing
verið árangursríkari en lyf. Auka-
verkanir hreyfingar eru betri
svefn, bætt líðan og aukin lífsgæði.
Sænskar tölur sýna að 88% sjúk-
linga kjósa heldur að viðhalda heil-
su sinni fyrir eigin atgervi en með
aðstoð lyfja.
Og hreyfing er holl. Fyrir á þrið-
ja tug sjúkdóma hefur verið sýnt
fram á góð áhrif reglulegrar hreyf-
ingar á þróun einkenna og lífsgæði.
Þar af eru margir algengustu, erf-
iðustu og dýrustu sjúkdómar sam-
tímans: offita, aldursháð sykur-
sýki, hjartabilun, of hár blóðþrýst-
ingur og hækkaðar blóðfitur. Svip-
aða sögu er einnig að segja af
astma, lungnaþembu, þunglyndi og
kvíða þótt sambandið þar á milli sé
allt annað en augljóst. Allt niður í
30-45 mínútna hreyfing á viku
skiptir máli. Ráðlagður lágmarks
dagskammtur er 30 mínútur.
Þetta eru ekki ný sannindi.
Læknar hafa löngum ráðlagt fólki
að hreyfa sig. Í heilbrigðisfræðun-
um hefur þó fátt reynst erfiðara en
að breyta vanahegðun, hvað þá lífs-
stíl. Þetta þekkja allir sem hafa
reynt að megra sig, hætta að naga
neglur eða reykja. Hið merkilega
við áðurnefnd tilraunaverkefni er
einmitt að umtalsvert betri árang-
ur hefur náðst með útskrift hreyfi-
seðla en þegar aðeins eru gefin góð
ráð og klapp á bakið. Yfir 60% virð-
ast fylgja hreyfiseðlum enda gefst
kostur á að klæðskerasníða hreyf-
ingaáætlanir að ástandi sjúklings
og undirliggjandi kvillum.
Fjárfesting okkar í hreyfingu og
sjálfshjálp sjúklinga er hverfandi í
samanburði við lyfjareikninga heil-
brigðiskerfisins. Einfaldir útreikn-
ingar sýna að í það stefnir að offita
verði ekki aðeins eitt þyngsta
vandamál þjóðarinnar innan fárra
ára heldur jafnframt eitt það
dýrasta og óviðráðalegasta. Þarf
frekari vitna við?
Heilbrigðisráðherra og Alþingi
gerðu rétt í því að taka þetta mál
upp. Landlækni og Lýðheilsustöð á
að gera kleift að fá sérfræðinga til
að meta reynslu nágrannaland-
anna, útbúa handbækur fyrir fag-
fólk og kynna kosti hreyfingar fyr-
ir almenningi. Samstarfsnet heil-
brigðisstofnana, sundstaða og
heilsuræktarstöðva þarf að mynda
til að styðja við einstaklinga sem
vilja komast af stað. Síðast en ekki
síst ætti allur almenningur að stal-
dra við. Í læknisfræðinni gildir að
betra er heilt en vel gróið. Í hreyf-
ingu er betur af stað farið en heima
setið. Og það er með hreyfinguna
eins og lyfin. Það tekur þau enginn
fyrir mann.■
DAGUR B.
EGGERTSSON
Það er með hreyf-
inguna eins og lyfin.
Það tekur þau enginn fyrir
mann.
,,
SKOÐUN DAGSINS
HEILBRIGÐ SÁL
OG HRAUSTUR LÍKAMI
Hvað getur Cherie
Blair sagt okkur?
SVERRIR JAKOBSSON
FRÆÐIMAÐUR
UMRÆÐAN
ÍSLANDSHEIMSÓKN
CHERIE BLAIR
TE
IK
N
IN
G
: H
EL
G
I S
IG
-
W
W
W
.H
U
G
VE
R
K
A.
IS
18-19 Umræðan 20.8.2004 19:58 Page 2