Fréttablaðið - 17.09.2004, Blaðsíða 40

Nýútkomin skýrsla starfshóps
sjávarútvegsráðuneytisins, ut-
anríkisráðuneytisins og hags-
munasamtaka í sjávarútvegi um
sjávarútvegsstefnu Evrópusam-
bandsins og hvernig hún snertir
hugsanlega aðild Íslands að ESB
er fyrir margra hluta sakir
merkileg.
Í þessari skýrslu er staðfest
margt af því sem stuðningsfólk
aðildar að ESB hefur sagt und-
anfarin misseri. Vonandi lesa
andstæðingar aðildar að ESB
þessa skýrslu vel og henda
gamla hræðsluáróðrinum út í
hafsauga og fjalla um stað-
reyndir og samningsmarkmið.
Það er reyndar með ólíkind-
um hvernig Morgunblaðið fjall-
aði um þessa skýrslu þann 12.
september sl. Morgunblaðið tek-
ur fullyrðingar í skýrslunni sem
eru eignaðar íslenskum stjórn-
völdum og gerir þær að ein-
hvers konar niðurstöðu skýrsl-
unnar. Það sem íslensk stjórn-
völd, þ.e. Davíð Oddsson, hafa
sagt um ESB er ekki niðurstaða
þessa starfshóps, sem fyrst og
fremst er að setja fram upplýs-
ingar um núverandi sjávar-
útvegsstefnu ESB.
Í skýrslunni, þar sem m.a.
sátu fulltrúar útvegsmanna, er
staðfest að aðrar þjóðir ESB
hafa ekki skilgreinda veiði-
reynslu á Íslandsmiðum og
munu þar af leiðandi ekki fá
kvóta innan íslenskrar lögsögu
þrátt fyrir aðild Íslands að ESB.
Í skýrslunni kemur einnig fram
að sú regla Evrópudómstólsins
sem gerir kleift að krefjast
efnahagslegra tengsla milli út-
gerða og þeirra aðildarríkja
sem ráða yfir kvótanum er Ís-
lendingum afskaplega hagstæð
og ekki síst íslenskum sjávar-
byggðum. Áhyggjur vegna
deilistofna eru sömuleiðis of-
metnar þar sem Íslendingar
þurfa að semja við aðrar þjóðir
um þá hvort sem Ísland er fyrir
utan sambandið eða innan þess.
Þar kemur einnig fram að of-
veiði ESB-ríkjanna er fyrst og
fremst vegna þrýstings viðkom-
andi aðildarríkja. En í tilviki ís-
lensku fiskstofnanna væri Ís-
land eina aðildarríkið sem hefði
rétt á kvóta í íslenskri lögsögu
vegna skilyrðisins um veiði-
reynslu og því væri það undir
okkur sjálfum komið hvort við
myndum þrýsta á meiri veiði en
vísindamenn mæla með.
Í skýrslunni er sömuleiðis
staðfest að fiskveiðieftirlit
verður áfram í höndum Íslend-
inga eftir aðild og mun því
slæmt eftirlit annarra ríkja ESB
ekki hafa nein áhrif hér á landi.
Skýrsluhöfundar telja upp
margvíslegar jákvæðar breyt-
ingar sem hafa orðið á sjávar-
útvegsstefnu ESB á undanförn-
um misserum. Þar má nefna að
vaxandi tillit er tekið til ráð-
leggingar vísindamanna, stofn-
un sérstaks Svæðisráðs skipað
hagsmunaaðilum, aukin völd að-
ildarríkja til að grípa til neyðar-
ráðstafanna og bætt eftirlits-
kerfi. Skýrsluhöfundar tala
einnig um að verðandi stjórnar-
skrá ESB muni eingöngu stað-
festa núverandi valdheimildir
sambandsins á sviði sjávarút-
vegs.
Skýrslan minnir sömuleiðis á
Lúxemborgarsamkomulagið,
sem fjallar um neitunarvald að-
ildarríkjanna á ákvörðunum
sem varða verulega mikilvæga
hagsmuni viðkomandi ríkis.
Hagsmunir Íslands á sviði sjáv-
arútvegs verða að teljast veru-
legir fyrir Ísland.
Loks eru talin upp margvís-
leg svæði þar sem sérreglur
gilda og má þar nefna
Hjaltlandseyjar, Asoreyjar,
Kanaríeyjar og Miðjarðarhaf.
Allar þessar reglur sem eru nú
þegar í gildi hjá Evrópusam-
bandinu staðfesta að Íslending-
ar gætu vel náð ásættanlegum
útfærslum í aðildarviðræðum
fyrir sína hagsmuni án þess að
krefjast undanþágu frá sjálfri
sjávarútvegsstefnunni.
Í Evrópuúttekt Samfylking-
arinnar frá árinu 2001 var bent
á þá leið að gera þá kröfu í aðild-
arviðræðum að hafið í kringum
Ísland yrði skilgreint sem sér-
stakt hafsvæði sem mundi lúta
sérstöku fyrirkomulagi. Núver-
andi forsætisráðherra reifaði
svipaða hugmynd hálfu ári
seinna í svokallaðri Berlínar-
ræðu sinni. Hér er ekki um að
ræða undanþágu frá sjávar-
útvegsstefnunni heldur rúmast
þetta innan núverandi sjávar-
útvegsstefnu ESB. Nú eiga
hagsmunaðilar, stjórnmála-
menn, almenningur og ekki síst
ákveðnir fjölmiðlar að koma sér
upp úr skotgröfunum og hefja
opna umræðu um hver eigi að
vera samningsmarkmið Íslands
í aðildarviðræðum við Evrópu-
sambandið. ■
17. september 2004 FÖSTUDAGUR28
Til umræðu er nú á ný hvort
hleypa eigi útlendingum inn í út-
gerðina á Íslandi. Þetta hefur
lengi verið deilumál á Íslandi.
Evrópusambandið hefur sótt það
fast að fá að fjárfesta í íslensk-
um útgerðarfyrirtækjum en Ís-
lendingar hafa til þessa staðið
fast á móti því. Það vakti athygli,
að Halldór Ásgrímsson tók já-
kvætt í þetta í ræðu sinni á sjáv-
arútvegsráðstefnu á Akureyri
fyrir stuttu. Taldi hann, að í
framtíðinni mundi þetta verða
leyft. Forstjóri Kauphallar-
innnar tók einnig jákvætt í þetta
svo og forstjóri Samherja. Davíð
Oddsson hefur hins vegar lagst
gegn þessu.
Ef útlendingum verður leyft
að fjárfesta í íslenskum útgerð-
arfyrirtækjum komast þeir
bakdyramegin inn í okkar fisk-
veiðilögsögu. Það yrði mjög
slæmt. Það hefur kostað okkur
of mikla baráttu að færa fisk-
veiðilögsöguna út til þess að við
látum útlendinga njóta ávaxt-
anna af því.
Í dag er það svo að óbein er-
lend aðild í íslenskum útgerðar-
fyrirtækjum upp að vissu marki
er leyfð. En ekki bein erlend að-
ild. Erlend fjárfesting í fisk-
vinnslu, þ.e. úrvinnslu úr frum-
framleiðslu, er leyfð en ekki í
fiskiskipum, frystingu, söltun
eða skreiðarvinnslu. Útlending-
ar hafa ekki haft mikinn áhuga á
því að fjárfesta í úrvinnslu fisks.
Þeir hafa aðeins áhuga á því að
eignast hlut í okkar fiskiskipum
og útgerðarfélögum svo þeir
komist inn í okkar fiskveiðilög-
sögu.
Menn færa þau rök fyrir því
að hleypa eigi útlendingum inn
í okkar útgerðarfyrirtæki, að
Íslendingar fái að fjárfesta í er-
lendum útgerðarfyrirtækjum.
Á sama hátt mætti segja, að Ís-
lendingar ættu að leyfa útlend-
ingum að veiða í fiskveiðilög-
sögu okkar, þar eð við fáum að
veiða í fiskveiðilögsögu ann-
arra ríkja. En það gengur ekki.
Við getum hvorki hleypt útlend-
ingum með fjármagn inn í okk-
ar útgerð né veitt þeim veiði-
heimildir í okkar fiskveiðilög-
sögu.
Íslendingar hafa ítrekað
reynt að fá fulla fríverslun í
ESB fyrir þær fáu fiskafurðir,
sem fríverslun (tollfrelsi) tekur
enn ekki til. En ESB hefur sagt
nei. ESB hefur þó talið koma til
greina að semja um þessi toll-
fríðindi, ef Ísland samþykkti að
leyfa fyrirtækjum innan ESB
að fjárfesta í íslenskri útgerð.
Áður hafði ESB reynt að fá
veiðiheimildir við Ísland á móti
tollfríðindum. Ísland hefur
staðist hvort tveggja með þeir-
ri litlu undantekningu, að við
gerð EES-samningsins fékk
ESB örlitla heimild til þess að
veiða langhala og karfa í ís-
lenskri fiskveiðilögsögu. En
ESB hefur gengið illa að ná því
magni.
Það veldur vonbrigðum, að
Halldór Ásgrímsson skuli nú
taka jákvætt í það, að leyfa út-
lendingum að fjárfesta í ís-
lenskri útgerð. Eina bótin er sú,
að Davíð Oddsson er algerlega á
móti því. ■
Vonandi lesa and-
stæðingar aðildar að
ESB þessa skýrslu vel og
henda gamla hræðsluáróðr-
inum út í hafsauga og fjalla
um staðreyndir og samn-
ingsmarkmið.
,,
ÁGÚST ÓLAFUR ÁGÚSTSSON
ALÞINGISMAÐUR
UMRÆÐAN
ÍSLAND OG EVRÓPU-
SAMBANDIÐ
Hagstæð stefna ESB staðfest
KB banki hefur tekið húsakynni
knattspyrnufélagsins Vals á
Hlíðarenda á leigu fyrir skipu-
lagða starfsemi fyrir börn komi
til þess að verkfall grunnskóla-
kennara skelli á 20. september.
Eins og áður hefur komið fram
telur Kennarasambandið það
skýlaust verkfallsbrot ef fyrir-
tæki skipuleggja starfsemi fyrir
grunnskólanemendur, meðan á
verkfalli stendur, á þeim tímum
dags sem börn væru annars í
skóla. Hér er um að ræða bein af-
skipti eins af stærstu fyrirtækj-
um landsins af kjaradeilu sem
það á enga aðild að. En hvers
vegna er KB banki að blanda sér
í kjaradeilu kennarasamtakanna
og sveitarfélaga?
Nú hafa einnig borist fréttir af
því að Orkuveita Reykjavíkur,
stórfyrirtæki sem er að verulegu
leyti í eigu Reykjavíkurborgar,
helsta viðsemjanda Kennarasam-
bandsins í yfirstandandi kjara-
deilu, sé eins og KB banki að
skipuleggja starfsemi fyrir börn
í höllinni sinni á Bæjarhálsi, og
ætli þar með að skipa sér á bekk
með þeim sem reyna með öllum
tiltækum ráðum að spilla fyrir
samningsgerð og lausn kjaradeil-
unnar.
Einn þessara aðila er Ari Ed-
wald, framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins, sem hefur ít-
rekað kvatt sér hljóðs fyrir hönd
samtaka sinna og blandað sér í
kjaradeilu kennara þó að hún sé
honum og samtökum hans alger-
lega óviðkomandi. Fram-
kvæmdastjórinn hefur snúið út
úr kröfum kennara og varað
sveitarfélögin við að semja um
annað en það sem felst í samn-
ingum sem gerðir voru á almenn-
um vinnumarkaði fyrr á árinu.
Láglaunastefna Samtaka at-
vinnulífsins verði með öðrum
orðum ekki brotin á bak aftur! Á
sjálfum baráttudegi verkalýðs-
ins 1. maí endurómaði talsmaður
Alþýðusambands Íslands sama
sönginn um að aðrir megi ekki
sprengja rammann sem samið
hafi verið um og stöðugleikann í
þjóðfélaginu.
Í dag hefur Fréttablaðið eftir
framkvæmdastjóra Samtaka at-
vinnulífsins að grunnskólabörn
eigi að geta gengið í skóla þrátt
fyrir að kennarar séu í verkfalli.
„Einnig væri löglegt að lána
skólahúsnæði til þeirra sem
hefðu ofan af fyrir börnunum ef
þeir gengju ekki í störf kennara“.
Þetta er ekki svaravert. En hvers
vegna er framkvæmdastjórinn
að hvetja til verkfallsbrota og
tefja fyrir samningaviðræðum?
Hvers vegna eru stórfyrirtæki
og framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins að gera allt sem í
þeirra valdi stendur til að koma í
veg fyrir að samningar náist?
Getur verið að svokallaðir
„aðilar vinnumarkaðarins“ hafi
bundist samtökum um að koma í
veg fyrir að eðlilegar kröfur
grunnskólakennara um breyting-
ar á kjarasamningi nái fram að
ganga af því að þær eru ekki í
samræmi við láglaunastefnuna
sem þessir aðilar sömdu um fyrr
á árinu? Þetta minnir óneitanlega
á það þegar Vinnuveitendasam-
bandið og Alþýðusamband Ís-
lands sneru bökum saman á tí-
unda áratugnum gegn launþega-
samtökum sem þeir töldu að ógn-
uðu svo kölluðum þjóðarsáttar-
samningum frá árinu 1990.
Í bók Guðmundar Magnússon-
ar sagnfræðings, Frá kreppu til
þjóðarsáttar, þar sem saga
Vinnuveitendasambands Íslands
er rakin, er fjallað um þetta ótrú-
lega mál. Þar segir að í efna-
hagslægðinni 1993 hafi ASÍ og
VSÍ orðið sammála um að gera
kjarasamning þar sem ekki var
gert ráð fyrir neinum kauphækk-
unum gegn því að stjórnvöld
beittu sér fyrir átaki í atvinnu-
málum. BSRB krafðist á sama
tíma nokkurra launahækkana og
boðaði verkfall. Forystumenn
ASÍ og VSÍ töldu þetta ógnun við
þjóðarsáttina og tóku sig saman
um að reyna að hafa áhrif á at-
kvæðagreiðslu BSRB um verk-
fall. Þeir létu markvisst líta svo
út opinberlega að mikill gangur
væri í viðræðum þeirra um nýja
samninga. Vildu þeir þannig sýna
að hægt væri að fara aðrar leiðir
til kjarabóta en leið kauphækk-
ana. Hvort sem þetta hafði áhrif
eða ekki felldu félagsmenn
BSRB verkfallsboðun og varð
það mikið áfall fyrir forystu
samtakanna.
Þessi aðför að kjörum opin-
berra starfsmanna kom í kjölfar
þess að kjarasamningur Banda-
lags háskólamanna var að engu
gerður með lagasetningu að
kröfu atvinnurekenda og for-
ystumanna Alþýðusambandsins.
Slettirekuskapur þeirra sem
standa vörð um láglaunastefnu
svokallaðra „aðila vinnumarkað-
arins“ og afskiptasemi af kjara-
samningum kennara bendir til
þess að „launalögreglan“ sé við
sama heygarðshornið og áður og
reiðubúin að beita öllum meðul-
um til að koma í veg fyrir að
samningar takist milli grunn-
skólakennara og Launanefndar
sveitarfélaga.
Höfundur er starfsmaður
upplýsingasviðs Kennarasam-
bandsins.
HELGI E. HELGASON
UMRÆÐAN
KENNARADEILAN
Hvers vegna eru
stórfyrirtæki og
framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins að gera allt
sem í þeirra valdi stendur
til að koma í veg fyrir að
samningar náist?
,,
Ekki erlent fjármagn í útgerð á Íslandi
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
ERLENDAR FJÁR-
FESTINGAR
ÆVINTÝRI GRIMSÓeðlileg afskipti af
kjarasamningum