Tíminn - 11.11.1973, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Sunnudagur 11. nóvember 1973.
A hátlftisdögum er Sigurbuginn flóölýstur og hann er stórkostleg sjón, þarna viftendanná einni af frægustu brei&götum heimsins, Champs Elysées.
íssssíiiii
Sigurboginn í París
hliðum Sigu'rbogans, eru nöfn
stóru herferðanna, t.d. Ulm,
Austerlitz, o.fl., alls um 30 vig-
stöðvar i Evrópu og Afriku. Þar
undir er ræma, tveggja metra há
og 137 metra löng, allt i kring um
bygginguna. Þar á eru yfir 400
myndir af mönnum i fullri lik-
amsstærð. A vesturhliðinni sést
franski herinn leggja upp i her-
ferð til baráttu fyrir föðurlandið,
en á austurhliðinni kemur herinn
sigursæll heim.
A sex minni flötum i hæð við
bogann sjálfan eru lágmyndir,
sem sýna ýmsa kunna bardaga.
Aðalskraut Sigurbogans eru þó
stytturnar fjórar. Þær sýna ,,För
sjálfboðaliðanna 1792” sem
einnig hét La Marseillaise og er
hún efðir Rude, „Sigurinn 1810”,
til minningar um friðarviðræður
Napóleons i Vin eftir striðið við
Austurriki og ,,Friðurinn” og
„Andspyrnan” báðar eftir Etex.
Inni i sjálfum boganum og
hliðarbogunum tveimur eru graf-
in nöfn 128 minni háttar vig-
stöðva, þar sem herir Frakka
unnu sér frægð. Auk þess eru þar
nöfn 660 hershöfðingja, sem færðu
þá fram til sigurs. Þau nöfn sem
undirstrikuð eru, eru nöfn þeirra
hershöfðingja, sem eftir urðu á
vigvöllunum, ásamt þeim niu
milljónum hermanna, sem féllu i
Napóleonsstyrjöldunum.
Sigurboginn i Paris er áreiðan-
lega glæsilegasta striðsminnis-
merki heimsins — miklu stærri en
Titusar-sigurboginn á Forum
Romanum i Róm. Napóleon
sjálfur fékk aldrei að ganga i
sigurgleði gegnum minnismerki
sitt i fararbroddi herja sinna, eins
og hann hafði dreymt um. En einn
blákaldan desemberdag árið
1940, meðan snjónum kyngdi
niður á húsaþök Parisarborgar,
var numið staðar með kistu
Napóleons undir boganum, á
hinni löngu leið hennar frá
Elinareyju til heiðursgrafhýsis-
ins i Église-St. Louis-des-Invali-
des. 16. hestar, klæddir hvit-
um sorgardúkum, drógu hinn
mikla, gyllta líkvagn og meðfram
báru menn logandi kyndla. Undir
boganum stóð hersingin meðan 21
fallbyssuskot kvað við yfir borg-
ina, hinum látna keisara til heið-
urs.
Gröf óþekkta hermanns-
ins
Annar sögulegur hápunktur
viðkomandi Sigurboganum, var
þegar 30 þúsund prússneskir her-
menn gerðu innrás i Paris árið
1870. Þeir gengu upp að Sigurbog-
anum og stefndu beint undir hann
og siðan niður Champs Elysées.
Um 300 drengir höfðu safnazt
fyrir undir boganum og gerðu sig
ekki liklega til að þoka um þuml-
ung fyrir hernum. Þegar vfir-
mennirnir voru komnir undir
Hann er stærsta bygging heims af sínu tagi, reistur af keisara, til minja um
sigra hans á vigvöllum Evrópu. En Sigurboginn er nú öllu fremur minnis-
merki um óþekkta hermanninn og þjóðaraltari, þar sem þjóðin kemur
saman við stóratburði.
I»AÐ voru forn Rómverj-
ar sem gáfu Napóleon
Bonaparte hugmyndina
aðSigurboganum, þegar
hann komst að þeirri
niðurstöðu eftir sigra
sina á vigvöllunum, að
hann yrði að heiðra
sjálfan sig með miklum
minnismerkjum i höfuð-
borg Frakklands —
sigurbogum, styttum,
brúm, gosbrunnum og
hver veit hverju, sem
var bara nógu stórt og
mikið til að gefa hug-
mynd um vald Frakk-
lands og snilld Napóle-
ons.
Það fyrsta sem gert var, var
einskonar fyrirrennari Sigurbog-
ans á De-Gaulle-torgi, eins og
Stjörnutorgið (Place De l’Étoile)
heitir nú. Fyrirrennarinn var
reistur við hinn enda Champs
Élysés. Hann er litill, fallegur
sigurbogi, og er til minnis um
sigrana við Austerlitz, Ulm, Tilsit
o.fl. Hann var fullgerður þegar
árið 1808 og gaf Parisarbúum
hugmynd um hvers þeir mættu
vænta á Chaillot-hæð, þremur
kilómetrum fjær.
1 þá daga var Champs Élysées
að miklu leyti skógi klædd slétta,
sem hallaði að Boulogne-skógi,
sem var handan hæðarinnar,
sem Napoelon ætlaði að reisa
Sigurbogann mikla. Þarna var
leiðin inn til Parisar og þarna gat
Napoleon riðið inn i borgina i far-
arbroddi hers sins. Þaðan gat
hann litið yfir borgina og þarna
skyldi að eilifu standa minnis-
merki um hann og hermenn hans,
sem allir gætu séð.
Uppi á hæðinni var tekið til við
að slétta þann blett, sem Sigur-
boginn skyldi standa á. Tiu metr-
ar af jarðvegi voru fjarlægðir og
hornsteininn var lagður á af-
mælisdegi Napóleons, 15. ágúst
1806. En það gekk illa að reisa
minnismerkið. Grundvöllurinn
var of gljúpur til að bera öll þessi
ósköp af grjóti og það varð að
grafa 18 metra niöur til að finna
trausta undirstöðu.
Þegar verðandi brúður Napóle-
ons, Maria Lovlsa af Austurriki
kom til Parisar i april 1810, var
Sigurboginn aðeins kominn
nokkra metra upp úr jörðinni.
Þess vegna lét keisarinn gera tré-
grind, og tjaldaði hana I striga, i
fjórum fimmtu af stærð Sigur-
bogans. Eftir innreið unnustunn-
ar var eftirlikingin fjarlægð.
Þegar Napóleon var sendur i
útlegðá Elbu árið 1814, var Sigur-
boginn orðinn 16 metra hár, en
enn var mikið eftir þar til þetta 50
metra háa og 45 metra breiða
minnismerki með öllum sinum
skreytingum yrði fullgert. Loðvik
18., sem kom næstur eftir'
Napóleon i hásæti Frakklands,
hafði engan áhuga á að heiðra
hinn fallna fyrirrennara sinn.
Starfið hófst þvi ekki að nýju fyrr
en Karl 10. tók við völdum og til-
gangur hans var að gera Sigur-
bogann að minnismerki um litla
herferð, sem sonur hans fór i til
Spánar og tókst vel.
Karli 10. var steypt af stóli,
áður en honum gafst tóm til að
framkvæma þessa ætlan sina og
það var i stjórnartið Louis-
Philippe, sem Sigurbogi
Napóleons var tilbúinn til vígslu
29. júli 1836. En til hvers átti að
vigja hann? Hverjum til heiðurs?
Napóleon var löngu dauður á
Elinareyju og Sigurbogi honum
til heiðurs yrðú högg i andlit Eng-
lands, Þýzkalands, Rússlands og
Austurrikis. Slikt gætu Frakkar
ekki leyft sér.
En Frakkar eru góðir dipló-
matar og loks var Sigurboginn
vigður með mikilli viðhöfn,
tileinkaður ,,öllum frönskum
herjum siðan 1792”. Þar með
varð hann meira en minnismerki
um hernaðarlega sigra eins
manns.
Til minnis um sigrana
Upprunalega var það ósk
Napóleons, að allar stytturnar
skyldu minna á hersigra hans. En
arkitektinn Chagrin laumaði
hóp mynda, sem hann kallaði
„Friðinn” inn á.milli fjögurra
stytta, sem skreyta austur- og
vesturhliðar súlna Sigurbogans.
Annars eru það eingöngu
hernaðarlegu afrekin, sem gert
er mest úr. Efst uppi á röð kringl-
óttra skjalda, sem er á öllum
Sólaóir
HJÓLBARÐAR
TIL SÖLU
FLESTAR
STÆRÐIR
Á FÓLKSBfLA.