Tíminn - 11.11.1973, Blaðsíða 36

36 TlMINN Sunnudagur 11. nóvember 1973.
1 mörgum sögnum af Hollendingnum segir, aö hann hafi sézt berhöföaöur f stafni, grátbiöjandi Drottin um fyrirgefningu, en I öörum er honum lýst sem hérskárri beinagrind.
HOLLENDINGURINN
FLJÚGANDI
Af öllum sögum um óút-
skýranlega atburði til sjós,
er sú um Hollendinginn
fljúgandi hin frægasta, og
ef til vítl merkilegasta. Sagt
var, að skipstjóri skútunnar
hefði afneitað Drottni og
þar með verið dsmdur til að
sigla hvíldarlaust um höfin
til dómsdags. Margir hafa
orðið á vegi þessa skips og
áreiðanlegt er, að því fylgir
ógæfa.....
Mcöal frægustu og lifscigustu
sagna um draugaskip sem sigla
um höfin, er sagan um lloliend-
inginn fljúgandi. Sagt er, aö
skipiö sé cinkum á sveimi á
siglingaleiöinni fyrir Góörar-
vonarhöföa.
Einhverntima i lok 16. aldar
var tilkynnt, að hollenzkt skip á
leið til Kyrrahafs hefði horfið
gjörsamlega. Loks sáu tveir
hollenzkir kaupmenn, sem voru á
leið fyrir Góðrarvonarhöfða,
skipið. Veðrið var rólegt og litill
sjór — en helzt leit út fyrir að
skipið, sem mennirnir sáu og fékk
upp frá þvi nafnið Hollend-
ingurinn fljúgandi, væri að
brjótast gegn ofviðri. Út frá þessu
draugaskipi varð til sagan um
Hollendinginn fljúgandi.
Franski rithöf undurinn
Auguste Jal segir frá þvi i bók
árið 1832, hvernig hollenzkur
skipstjóri (venjulega er skipstjóri
llollendingsins kallaður Vander-
decken) sigldi fyrir Góðrarvonar-
höfða og lenti i sterkum mótvindi.
Þótt skipið væri i hættu og áhöfnin
bæði skipstjórann að snúa við og
leita hafnar, hló hann bara og
gerði grin að ótta manna sinna.
Vindurinn þeytti skipinu til og frá
og möstrin féllu.
Skipstjórinn og
Drottinn
Meðan á þessu gekk, sat skip-
stjórinn i káetu sinni, drakk öl og
tottaði pipu, og skoraði jafnframt
á Drottin að sökkva skipinu, ef
hann bara gæti. Þegar áhöfnin og
farþegarnir komu til að reyna að
neyða skipstjóra til að snúa við,
drap hann fyrirliða þeirra og
kastaði likinu fyrir borð.
,,En meðan hann gerði það”,
skrifar Jal, „opnuðust himnarnir
og vera ein leið niður á þilfar
skipsins. Þessi vera á að hafa
verið Drottinn sjálfur. Ahöfn og
farþegar urðu yfirkomnir skelf-
ingu, en skipstjórinn hélt áfram
að totta pipu sina og tók ekki einu
sinni ofan, þegar veran sneri sér
að honum.
„Skipstjóri”, sagði hún. „Þér
eruð mjög þrjózkur”.
„Og þér eruð heigull”, sagði
skipstjóri hranalega. „Hver vill
komast rólega yfir um? Ekki ég.
Eg bið yður ekki um neitt, svo
komið yður burtu, ef þér viljið
ekki að . ég skjóti heilann úr
hausnum á yður.” Svo dró
hann fram skammbyssu og
hleypti af á veruna, en vopnið
sprakk i hönd hans. Þá sagði
veran honum, að héðan i frá
skyldi hann bannfærður og
dæmdist til að sigla hvildarlaust
um höfin, án þess að eiga sér höfn
eða akkerisrúm nokkurs staðar.
„Gall skal verða drykkur
yðar", sagði veran, „og rauð-
glóandi járn fæða yðar. Af
áhöfninni verður aðeins létta-
drengurinn eftir. Horn mun vaxa
út úr enni hans, og húð hans
verður snarpari en hákarlsins.
Fyrst það er ánægja yðar að gera
sjómönnum illt, skuluð þér fá
það. Þér skuluð verða hinn illi
andi hafsins, og skip yðar mun
færa óhamingju öllum, sem sjá
það”.
önnur útgáfa er til af sögunni.
Þar segir, að aðalsmaðurinn og
morðinginn Falkenberg hafi
veriö dæmdur til að sigla um
Norðursjó til eiliföarnóns, i
stýrislausu skipi, og spila
teningaspil viö kölska um sál
sina.
Þý-zka tónskáldið Richard
Wagner notaði söguna i óperu
sina „Ho11endingurinn
fljúgandi", en hann losaði hetju
sina frá bölvuninni, þegar hann
fann konu, sem var honum trú til
dauðadags.
1 úgáfu Sir Walters Scott af
sögunni, er draugaskipið hlaðið
gulli. Auk bölvunarinnar, sem
hvildi á skipstjóramum, var
framið morð um borð og þar kom
upp farsótt.
Fyrirboði ógæfu
Eftir þvi sem sögurnar bárust
út og urðu fleiri um grimmd
Hollendingsins fljúgandi, var
skipstjórinn grunaður um að bera
ábyrgð á þvi, að mörg skip lentu á
villigötum, eftir að hann hafði
látið þau sigla á sker eða dregið
dár að þeim. Hann gat breytt vini
i edik eða gert skipskostinn að
úldnum baunum, ef honum
sýndistsvo. Nokkrum sinnum átti
hann það til að koma með sak-
leysissvip upp að skipshliðinni og
afhenda póst til skipsins. Ef
skipsmenn lásu bréfin, var það
skip aðsjálfsögðu glatað.
Hjátrúarfullir sjómenn sögðu,
að stöku sinnum hefði mátt sjá
tómum báti kastað frá borði Hol-
lendingsins og að öörum skipum
— það var talið öruggt merki um
yfirvofandi ógæfu. Verst af öllu
var þó það, að Vanderdecken
skipstjori gat breytt útliti
skipsins þannig, að ekki var hægt
að þekkja það fyrr en um seinan.
Nokkrar sögur segja, að hinn
grimmi skipstjóri hafi iðrazt, og
hafi mátt sjá hann standandi ber-
höfðaðan i brúnni, grátbiöjandi
Drottin um fyrirgefningu.
Ekki ber sögum saman um það,
hvers konar skip Hollendingurinn
var. Bæði er talað um briggskip,
skonnortu og fjögurra mastra
skútu. 1 einstaka sögn er skipið
sagt vera „Libera Nos”, skip
undir stjórn Bernard Fokke, sem
á 17. öld var vel kunnur sem dug-
legur og djarfur skipstjóri. Eitt
sinn var sagt, að Fokke hefði
spilað teningaspil við kölska til að
komast i höfn á mettima. Þvi er
haldið fram.að „Libera Nos" hafi
oftsinnis sézt á sveimi, og sé
áhöfnin eintómar beinagrindur.
Venjulega mátti sjá skipstjórann
sem beinagrind frammi i stafni,
teljandi aldirnar með,stunda-
glasi.
Eftirfarandi frásagnir eru
liklega þær lifseigustu og merki-
legustu i sambandi við Hollend-
inginn fljúgandi.
Gullryk á hafsbotni
Þann 4. mai árið 1866 var
„Grant hershöfðingi" frá Mel-
bourne á leið til London i góðum
byr. Skyndilega varð algjört logn
af einhverjum ástæðum, einmitt
á svæði sem þekkt var fyrir
stöðugan vind. En skipið skreið
áfram yfir öldurnar, eins og
dregið af ósýnilegu afli, og lenti
loks uppi á skeri. Margar nætur
fyrir strandið höfðu skipsmenn
séð dularfullt skip i kjölfarinu. og
margir töldu að þarna hefði verið
Hollendingurinn fljúgandi.
t peningaskáp sinum i káet-
unni, geymdi Loughlin skipstjóri
gullsand, jafnvirði einnar millj-
ónar dollara. Það átti að afhend-
ast umboðsmönnum i London, og
varð það til þess, að marga fýsti
að bjarga skipinu. Enginn
björgunarleiðangranna hafði þó
heppnina með ser.
t marz 1870 sigldi Daphne 48
lesta skonnorta, frá Invercargill
á Nýja Sjálandi. Skipstjóri var
Jim Wallace, og með honum var
David Ashworth, einn hinna fáu,
sem á lifi voru af áhöfn Grants
hershöfðingja. Eftir að hafa
varpað akkerum rétt við strand-
staðinn, fóru Wallace, Ashworth
og þrir hásetar að rannsaka
staðinn. Ahöfnin sá þá sigla i
hvarf — og þeir sáust aldrei
framar.
Þegar Daphne var komin heim
aftur, sór áhöfnin, að skip
nokkurt. þ.e.a.s. Hollendingurinn
fljúgandi hefði komið i ljós og
stefnt beint á Daphne. Rétt i þann
mund, sem allir biðu eftir
árekstrinum. beygði drauga-
skipið og hvarf út i þokuna.
Enginn trúði þessu. en árið 1958
var gerður út leiðangur frá
London til að freista þess að
bjarga gullinu úr Grant hers-
höfðingja. Áhöfn þeirra skipa
hafði nokkurn veginn sömu sogu
að segja.
Dauöi og ógæfa
fylgir honum
Brezka herskipið Bacchante
hitti Hollendinginn fljúgandi árið
1881. Hér á eftir fer það, sem
skráð var i leiðabók skipsins um
atburðinn:
11. júli 1881. A hundavaktinni
fór hinn svokallaði Fljúgandi
Hollendingur rétt framan við
okkur. Fyrst birtist hann sem
undarlegt, rautt ljós. Þetta var
venjulegt briggskip, en það var
allt eins og glóandi. Þegar það
nálgaðist, sáum við- greinilega
seglin, siglutrén og ýmsa hluti um
borð. Varðmaðurinn tilkynnti, að
skipið væri beint út af bakborða,
og stýrimaðurinn i brúnni sá það
einnig greinilega. Þegar við
ætluðum að færa okkur og skoða
þetta betur, var skipið allt i einu
horfið, og ekki sást nokkur hlutur.
svo langt sem augað eygði. Alls
vorum við 13, sem sáum þetta
skrýtna skip. Tvö skip i grennd-
inni spurðu. hvort við hefðum séð
skritinn blossa, og kváðum við
já við þvi.
A morgunvaktinni datt varð-
maðurinn, sem tilkynnt hafði um
draugaskipið, niður úr siglutrénu
og lezt þegar. Þegar hann var
látinn siga i hafið, kipptist skipið
marga metra aftur á bak.