Tíminn - 11.11.1973, Blaðsíða 28

28
TÍMINN
Sunnudagur 11. nóvember 1973.
Þegar kafbáturinn Tresher fórst, biOu 129 manns bana. Afturganga bátsins sást fjórum árum síðar
manns sins, sem stóð við stýri.
Þau stóðu siðan þarna um stund
og lituðust um. Skyndilega
hevrðu þau eins og sprengingu frá
klettunum i Gaspéflóanum. Sér
til undrunar sáu þau skip með öll
segl uppi stefna á klettana. Þau
ákvörðuðu skipið sem herskip frá
18. öld. Börnin voru nú komin upp
lika og Pete Toake sneri
snekkjunni i átt að klettunum.
Þó að góður byr væri i segl
snekkjunnar, leit út fyrir að her
skipið heföi engan byr.'Börnin
vildu fá að vita, hvað þetta
skrýtna skip væri að gera þarna.
Var þetta kannske kvikmynda-
taka. Snekkjan kom nær og nær.
Þau gátu nú séð brezka fánann
afturá og hóp hermanna i rauðum
jökkum með gamaldags höfuðföt.
Skyndilega glóðu öll skotgöt
skipsins og trumbusláttur heyrð-
ist.
Pete Roake tók fram sjónauk-
ann og beindi honum að skipinu.
Meðan hann reyndi að lesa nafn
skipsins, sem var málað gylltum
stöfum á kinnunginn, var einsog
titringur færi um skipið. Þá
heryðist óp og skipið hvarf rólega
i hafið.
Siðar, þegar snekkjan var rétt
við land, athugaöi fjölskyldan sjó
inn, þar sem skipið hafði sokkið,
en varð einskis vör, þar var ekki
einu sinni þara að sjá á floti.
Lengi var fjölskyldan óróleg út af
þessum atburði, en dag nokkurn
datt Mary af tilviljun niður á
bókina: „Sögnin um St.
Lawrence” A siðu 36 fann hún
brezkt flaggskip, sem Anna
drottning hafði sent til að eyði-
leggja frönsku virkin. Það hafði
sokkið við klettana i Gaspé-flóa.
Einmitt á þeim stað, þar sem
fjölskyldan hafði séð drauga-
skipið.
Höfuðlausi sjómaðurinn
1 meira en 60 ár var Elliott
O’Donnel mesti draugaveiðari
Bretlands, niðursokkinn i að
safna sögum um sjódrauga
beggja vegna Atlanzhafsins. A
International-hóteli i San
bóndinn hjó höfuðið af meö exi og
fleygði likinu fyrir borð. Harding
var sannfærður um, að stýrimað-
urinn hefði verið elskhugi
frúarinnar og hún hafi af ótta við
að það kæmist upp sagt bónda
slnum, að hinn hafi verið nær-
göngull við sig.
Skömmu eftir þetta gerði áhöfn
skipsins uppreisn og nýi skip-
stjórinn, sá sem tekið hafði við af
morðingjanum, var drepinn. Or-
sök uppreisnarinnar var aldrei
ljós, en talið var,aö brotizt hefði
út deila um borð vegna atburða.
sem áður höfðu gerzt þar og
stóðu i sambandi • afturgöngu
stýrimannsins. Eftir þetta voru
sagðar óhugnanlegar sögur um
skipið og ekkj bötnuðu þær, þegar
hver skipstjori þess af öðrum lét
lifið á dularfullan hátt.
Eftir að fjórði skipstjórinn
hafði látizt, fannst áhöfn skipsins
nóg komið af svo góðu, og þegar
Squando kom til Bathurst i New
Brunswick, yfirgáfu svo til allir
það. Ekki tókt að útvega nýja
áhöfn, og skipið lá lengi i höfn.
Loks frétti norski konsúllinn af
skipinu og ákvað að fram skyldi
fara rannsókn. Hann réð tvo
sterklega, ósmeyka sjómenn til
næturvörzlu og bað þá að fela sig
um borðog aðgæta;hvort eitthvað
einkennilegt væri þar á seyði.
Félagarnir réru út i Squ^ndo og
settust að i káetu skipstjora um
kvöldið. Um kl. 22 hafði ekkert
boriðtil tiðinda og þeir voru orðn-
ir vantrúaðir á draugasögurnar,
þegar þeir heyrðu einhver
undarleg hljóð uppi á þilfarinu.
Þeir hlupu til og fundu allt á
ringulreið. Allt hafði verið i röð og
reglu, þegar þeir komu um borð
en nú lá allt i einni kös á þilfarinu,
en enginn var sjáanlegur.
Félagkrnir hristu bara höfuðin og
bjuggust til að fara að sofa.
Ekki höfðu þeir sofið lengi,
þegar þeir vöknuðu vifyáð einhver
togaði I skyrtur þeirra. En þégar
þeir settust upp, sáu þeir engan.
En það var ekki nóg. Þegar þeir
stigu fram úr kojunum, struku
ósýnilegar kaldar hendur þeim
um andlitin og dimmt hvisl leið
DRAUGAGANGUR TIL SJÓS
llver einasta skynsöm
manneskja tclur sjálfsagt. að til
séu eðlilegar skýringar á ýmsum
undarleguin atburðum til sjós, en
i ljds kcmur að oftsinnis bregzt öll
skynscmi. Schultz-fjölskyIdan frá
Boston í Massachusetts er ekki i
vafa um;að það;sem hún upplifði,
á sér euga skynsamlega
skýringu.
Fjölskyldan eyddi sumarleyfi
sinu áriö 1967 um borð i snekkju
sinni „Yorktown Clipper” og
kannaði ströndina frá Montauk
Pont á Long Island til Mystic i
Connecticut. Er pau voru einn
morgun snemma á leið heim úr
200 sjómilna siglingu, sáu þau
kafbát rétt hægra megin við
stjórnborða.
Þó að sjór væri úfinn og löðrið
þeyttist upp i andlit þeirra, sáu
þau öll greinilega nafnið
„Tresher” á annarri hlið kaf-
bátsins. Fjölskyldufaðirinn, John
Schultz kannaöist við bátinn
sem bandariskan og sá, að á hon-
um var stór rifa við sjólinu. Þó að
hann undraðist, hvernig báturinn
gat flotiðmeð þessa rifu, minntist
hann ekki á það Við hin.
Andartaki siðar stóðu þau öll sem
fastnegld i forundran. Kafbátur-
inn lyftist upp og skautzt siðan
eins og ör niður i djúpið. Ennþá
merkilega var, að áhöfnin og
skipstjórinn á Yorktown Clipper
hafði allan timann séð einkennis-
klæddan mann á þilfari kaf-
bátsins horfa á sig gegn um sjón-
auka og annar stóð frammi á.
Hvorugur þeirra hafði hreyft sig
hið minnsta eða gert tilraun til
að komast inn i bátinn, áður en
hann hvarf i djúpið.
Liklega er óþarfi að skýra frá
þvi, að Shcultz-fjölskyldunni leið
ekki sem allra bezt eftir þennan
atburð. Þrátt fyrir skarpa
morgunbirtuna og sjávarlöðrið,
höfðu þau öll, tvennt fullorðið og
þrjú börn, séð það sama, auk þess
sem einhverjir af áhöfninni sáu
það einnig.
Þau komu sér saman um að
bezt væri aö þegja yfir þessu, þar
sem þau töldu útilokað, að nokkur
tryði þvi.
Tresher haföi veriö stór kafbát
ur, 4300 lestir. Hann var sjósettur
9. júli 1960 og var frumsmiði eða
reynslueintak af kjarnorkudrifn-
um kafbáti. Hann gat farið 60
þúsund sjómílur án þess að taka
eldsneyti. A yfirborði sjávar var
hámarkshraðinn 20 hnútar, en 35
M kafi.
Eftir eins árs tilraunir var
Tresher settur i slipp til endur-
bóta og 9. april 1963 fór hann út á
ný til að reyna djúpköfun. Þó að
áhöfnin væri venjulega 95 menn
og yfirmenn, voru i þetta sinn 129
manns um borö, þar af 17 verk-
fræðingar.
1 þessari ferð var Tresher sam-
skipa Skylark, sem var
björgunarskip fyrir kafbáta.
Skipin voru stööugt i fjarskipta-
sambandi. Kl. 9.12 10. april 1963
tilkynnti Tresher, að hann væri að
nálgast mesta dýpi, sem hann átti
að fara á, og allt var i lagi um
borð. Tveimur minútum siðar
kom sundurlaus tilkynning:
„Röng staða... reynum að fara
upp.... köfunargeymarnir.” Þess-
ari undarlegu tilkýnningu fylgdi
hljóð frá háþrýstilofti, sem blés
vatninu út úr köfunargeymunum.
Kl. 9.17 kom ný tilkynning, en hún
var svo sundurlaus að hún skildist
alls ekki. Með henni heyrðist
mikið brothljóð.
Staðarákvörðun Treshers var
þá i grennd við þann stað, sem
Schultzfjölskyldan á Yorktown
Clipper hafði séö afturgönguna,
um það bil 220 sjómílum austur af
Cape Cod og þar er dýpið um 1400
faðmar. Þrýstingur á sliku dýpi
er rúmlega 1800 kiló á ferþuml
ung. Opinberlega eru örlög
Treshers óráðin gáta.
Sá Schultz-fjölskyldan raun-
verulega Tresher, fjórum árum
eftir að hann hafði eyðilagzt?
Hvort sém þetta var þó Tresher
eða ekki, mun fjölskyldan bera
trausta virðingu fyrir vofum til
eftir er.
Herskip fyrir fullum
segium,
Roake-fjölskyldan I New Bed-
ford i Massachusetts upplifði eitt-
hvað svipað. Fyrir nokkrum ár-
um fór hún á snekkju sinni „Gay
Gaspard” i sumarleyfi upp til
norð-austurstrandar Kanada.
Ætlunin var að skoða St.
Lawrenceflóann milli Quebec og
Nýfundnalands. Það var glaða
sólskin, þegar snekkjan fór fram-
hjá Mt. Desert Island i Maine og
Grand Manan Island i New
Brunswick. Góður byr var
framan af, en þegar snekkjan
kom að Chaleurflóa, lægði, svo að
gripa varð til vélanna, en ekki
lengi þó.
Eins og Schultz-fjölskyldan,
gerði Roake-fjölskyldan athugan-
ir sinar að morgni. Um sjöleytið
kom Mary Roake með kaffi til
Fransisco hitti hann eitt sinn
Harding skipstjóra, sem var á
flutningaskipi. Harding sagði
honum merkilega sögu um norskt
skip,sem O’Donnel taldi einstaka
i sinni röð.
Nokkrum árum áður en þetta
var, hafði fyrsti stýrimaður
norska skipsins Squando veriö
myrtur að næturlagi i höfn i San
Fransisco. Siðar fannst likið,
höfuðlaust, rekið inni i höfninni.
Sú saga komst á kreik, að
skipstjóranum og konu hans hefði
verið einkar illa við stýri-
manninn. Kvöld nokkurt höfðu
þau hellt hann fullan^og þegar
hann var orðinn næstum með-
vitundarlaus, hafði frúin haldið
handleggjum hans, meðan
um herbergiö. — Farið héðan og
það strax!
Nú þóttust þeir félagar vissir
um, að hér væri eitthvað yfir-
náttúrulegt á ferðinni og bjugg-
ust til að fára.:Þegar þeir hlupu
upp á þilfari, heyrðu.þeir hávaða
að baki sér og snéru sér við. 1
daufu skininu kom höfuðlaus
mannvera hlaupandi á eftir þeim.
Þá brast kjarkinn og þeir forðuðu
sér sem mest þeir máttu.
Næstu nótt voru tveir aðrir
settir á vakt um borð, en þeir
flýðu lika. Þetta endurtók sig oft,
þar til enginn maður fékkst til að
fara um borð i Squando^, þegar
dimmt var orðið. Loks var skipið
gefið á bátinn og selt i brotajárn,
með draug og öllu saman.
Frá Kanada
Atlas snjóhjólbarðar
m.a. fyrir Bronco.
Stærð H 78-15 (855-15) með hvítum hringjum
m.a. fyrir Scout, Wagoner, Willys og
frambyggða rússajeppa
Verð með nöglum kr. 4427 með söluskatti
HJOLBARÐAR
Höfóatúni 8 -Símar. 86780 og 38900