Tíminn - 23.02.1975, Side 31

Sunnudagur 23. febrúar 1975
TÍMINN
31
Dr. Richard Beck:
Maður gróandans
í Iffsstarfi og Ijóðum
1 TILEFNI af þvi, aö fornvinur
minn Armann Dalmannsson
varö áttræður á siðastliönu
hausti, kom Ut á vegum Bóka-
forlags Odds Björnssonar á
Akureyri ný ljóöabók eftir hann.
Ber hún hið látlausa heiti Fræ,
og hittir það ágætlega i mark, er
táknrænt bæði hvaö snertir ævi-
starf Armanns og ljóð hans, þvi
að hann hefir á langri leið verið
gróandans maöur á báðum
þeim sviðum.
En áður en ég feí fleiri orðum
um þessa nýju ljóðabók hans,
vil ég leyfa mér aö draga at-
hygli aö hinu mikla ritverki,
Byggðir Eyjafjaröar, sem út
kom I tveim bindum 1973 og ég
hefi nýlega lesið mér til mikils
fróðleiks og sambærilegrar
ánægju. Búnaðarsamband
Eyjafjaröar stóð að útgáfunni,
en formaður þess var Armann
hátt á annan áratug. Hann var
einnig formaður ritnefndar um-
rædds merkisrits, og má þvi
réttilega teljast ritstjóri þess.
Ekki er ég fær um að fella neinn
dóm á einstök atriði þessa um-
fangsmikla ritverks, en hitt er
mér óhætt að fullyrða, að þaö
hefir geysimikinn og staðgóðan
fróðleik að flytja um byggðir
Eyjafjarðar, á breiðum grund-
velli, og er þvi jafnframt mikill
og merkilegur skerfur til
þjóðarsögunnar. Sé þeim öllum
heiöur og þökk, sem þar eiga
hlut að máli!
Hverf ég þá aftur að hinni
nýju ljóðabók Armanns
Dalmannssonar, sem er stærö-
arrit, 160 bls., og kvæðin yfir 60
talsins, að allmörgum lausavis-
um ótöldum. Þetta er önnur
kvæðabók höfundar, hin fyrri,
Ljóö af lausum blöðum, kom út
á Akureyri, hjá sama útgáfu-
félagi, 1959. En það ber vitni
frjósemi Armanns i ljóða-
gerðinni, að flest ljóðin i þessari
fbók eru ort siðan fyrra safn
ljóða hans koih út.
Hin nýja ljóðabók hans hefst á
nokkrum „Formálsljóðum”,
ha.rla athyglisverðum, og skipar
þar öndvegi kvæðið „Fræ”, sem
bókin dregur heiti af, og sæmir
ágætlega, eins og vikið var að I
byrjun þessa máls. Kvæðið
„Ljóðadisin” sýnir það eftir-
minnilega, hve ásækin hún hefir
verið höfundinum og hve djúp
Itök hún hefir átt og á I huga
hans og hjarta, eins og fram
kemur fagurlega i lokaerindi
kvæðisins, sem einnig bregöur
birtu á lifsskoðun hans og um-
bótahug:
Til hinstu stundar vil ég með þér
syngja um sól og vor,
syngja inn i framtiöina bæði hug
og þor,
syngja um lifsins unað, þó að
fölni fjóla og rós,
fæla burtu skuggana, svo veröi
meira Ljós.
Næst er langur kafli, „Ætt-
jarðar- og árstföaljóð”. Kennir
þar margra grasa og góðra,
enda eru þar, að minum dómi,
mörg af beztu kvæöum
höfundar, svo sem „Mosi”,
„Fjóla” og „Landnemi”, falleg
og vekjandi til umhugsunar, og
auðvelt að finna, að þau eru
sprottin undan hjartarótum
skáldsins, hinni djúpstæöu ást
hans á gróðri jaröar, blómum
sem trjám. „Landnemi” fjallar
um erlent fræ, sem gróðursett
hefir verið I islenzkri mold, og
er vexti þess lýst á áhrifamikinn
hátt, eins og niðurlagserindi
kvæðisins bera glöggt vitni:
Já, landneminn okkar — hið
litla fræ —
er litill og vaxtarsmár.
Þó teygir hann úr sér með
tlmanum,
og tekst loks að verða hár.
Við skulum honum gefa gaum,
þvi gott er að fá hans lið.
Og svo er hann oröinn
Islendingur,
eins og björkin og við.
Og skógurinn vex, hann
•safnar I sjóð,
þó sýnist þér biðin löng.
Hann auðgar þitt land aö
fegurö,friði,
fuglakliöi og söng.
En þú færð ekki á morgun
hans góða gull,
Þó þú gróðursetjir I
kvöld.
Hann leggur það fyrst I
lófa þess manns,
sem lifir á næstu öld.
í kaflanum „Ljóð um menn og
málefni” eru góð kvæði og at-
hyglisverð, og sama máli gegnir
um kaflana „Afmælisljóð” og
„Erfiljóð”. Hann yrkir
hjartnæm erfiljóð um foreldra
sina, og kveður vel og
drengilega starfsbræður sina i
skógræktarmálum og aðra góð-
vini.
I kaflanum „Ljóö um daginn
og veginn”, er eins og fyrir-
sögnin bendir til, slegið á ýmsa
strengi, margt vel kveðið, svo
sem hið hreimmikla kvæði um
Hólastað! Léttstigt er kvæðið
„Syngi, syngi svanir minir”,
þrungið gróðurást og framsókn-
arhug. Fagurt og innilegt er
ljóðið „Bæn”, I þvi er bæði rikur
tilbeiðsluandi og einlæg aðdáun
á dásemdarverkum skaparans.
Sögulega kvæðiö „Bóndans nafn
vil ég bera” þykir mér hitta
prýðilega i mark, bæði um anda
og málfar.
I flokknum „Endurminninga-
og ástaljóð” rennir höfundur
sjónum yfir farinn veg og slær
þar á strengi minninga, og kann
ég þar margt vel að meta, svo
sem virðingar- og þökkum-
þrungna kveðju hans til Bænda-
skólans á Hvanneyri, kvæöið
„Fjallkonuþankar 1974”, með
heitum undirstraum ættjarðar-
ástar, og ljóðið „Viödvöl”, þar
sem höfundur rekur I megin-
dráttum, æviferil sinn, og lýsa
lokaerindin vel lifshorfi hans,
hug hans til ættlandsins og sam-
ferðasveitarinnar. Lokakvæði
bókarinnar „Á afmælisdaginn”
er af skyldum toga spunniö, og
um allt hið athyglisverðasta.
Nokkur þýdd ljóð, úr dönsku,
sænsku og ensku, eru i bókinni.
Ekki hefi ég átt þess kost.aö
bera þau saman við frumkvæð-
in, en virðist islenzki búningur-
inn fara þeim vel.
Ég benti á það i byrjun þess-
arar umgetningar, að viðhorf
Armanns Dalmannssonar i lifs-
starfi hans og ljóðum, falli I
sama farveg, hvort tveggja ber
þvi vitni, að hann hefir ávallt átt
samleið með gróandanum, ver-
iösáðmaður á akri þjóðarinnar.
Eftirfarandi einkunnarorð þess-
arar ljóðabókar hans eru I fullu
samræmi við það:
Finnst þér ekki framhalds-
lifiðfræin sanna,
er þau vermd af vori hlýju
vakna endurfædd að nýju?
Heitum huga tek ég undir þau
viturlegu orð tryggðavinar mlns
og sendi honum áttræðum inni-
legar kveðjur frá konu minni og
mér yfir hið breiða djúp.
Húsbyggjendur —
EINANGRUNARPLAST
Getum afgreitt einangrunarplast á Stór-'
Keykjavikursvæöiö meö stuttum fyrir-
vara.
Afhending á byggingarstaö.
HAGKVÆM VERÐ.
GREIÐSLUSKILMALAR
Borgarplast hf.
Borgarnesi
Simi 93-7370
Helgar- og kvöldsimi 93-7355
KAUPFÉLAG
^ Borgfirðinga
minnir á verzlanir sínar d:
Borgarnesi
Hellissandi
Ólafsvík
Fjölbreytt vöruúrval
í matvörum og
öðrum nauðsynjavörum
Vegamótum A
Akranesi
HAGKVÆMU VERÐI
kaupfélag Borgfirðinga