Tíminn - 01.06.1975, Blaðsíða 19

Sunnudagur 1. júnl 1975
TÍMINN
19
r
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóh'annsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
Í8300 — 18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö i lausa-
sölu kr. 40.00. Askriftargjaid kr. 600.00 á 'mánuöi.
-• ' Blaöaprent h.f.
V_________________________________________J
Aldraða
fólkið
Um götur og þjóðvegi ekur fólk i blóma aldurs
sins i dýrum ökutækjum. Á öllum skemmtistöðum
svokölluðum er kvöld hvert iðandi kös ölvaðs eða
hálfdrukkins fólks, og langar halarófur i biðstöðu
utan dyra, ef opnast kynni smuga til þess að kom-
ast inn.
Annars staðar er fólk i öðrum sporum. Það sést
sjaldan á ferli, þvi að það hefur aðeins með naum-
indum ferlivist, og sumt alls ekki. Þetta er gamalt
fólk og útslitið, sem býr i einsemd i herbergiskytr-
um og gömlum ibúðum, og hvergi einangraðra en
þar, sem fjölmennið er mest, þvi að þar hverfur
einstaklingurinn svo auðveldlega sjónum annarra.
Sumt hefur jafnvel legið rúmfast árum saman i
heimahúsum, þar sem nauðsynleg hjúkrun verður
torveldlega látin i té, jafnvel þótt einskis sé látið
ófreistað og allrar alúðar gætt.
Þetta er rif jað upp hér og nú sökum þess, að þeir
dvalarstaðir aldraðs fólks, þar sem flestir hafa
notið athvarfs, Hrafnista og elliheimili Gisla
Sigurbjörnssonar, eru fullsetnir og jafnvel meira
en það, og af hálfu Hrafnistu hefur beinlinis verið
tilkynnt nú fyrir skemmstu, að fólk, sem vistar
kynni að óska, verði ekki tekið á biðskrá næstu
misserin. Oti um land munu slik vistheimili einnig
fullsetin, svo að segja alls staðar, og sums staðar
eru þau alls engin til, svo að þaðan hefur gamalt
fólk orðið að hrekjast á alókunnar slóðir, ef það
hefur ekki átt að vandamenn eða vini með aðstöðu
til þess að hlynna að þvi, og einhverjar dyr hafa
opnazt til ellidvalar i fjarlægð.
Oft er farið um það fjálglegum orðum, hvernig
sú kynslóð, sem kom til starfa i mannfélaginu upp
úr siðustu aldamótum, gekk að þvi berum höndum
að reisa allt frá grunni. Þvi er lýst, og með sanni,
hvernig hún byggði landið, ræktaði það og vegaði,
kom upp nýjum skipastól i stað opinna árabáta og
lagði yfirleitt grunninn að öllu þvi, sem áunnizt
hefur og til frambúðargagns er. Það gerðist ekki
með þeim hætti, að þessi kynslóð, sem nú er ekki
verkfær lengur, sigldi laufseglum i ljúfum byr á
hægum sjó. Hún varð að vinna hörðum höndum
myrkranna á milli og neita sér um margt, svo að
hún gæti sem mestu skilað i hendur þeim, er áttu
að erfa landið, eins og svo hátiðlega er að orði
komizt um nýjar kynslóðir.
Það er þess vegna óneitanlega hart aðgöngu, ef
arfþegarnir, nútimakynslóðin, sem sjálf virðist
eiga einna bágast með að neita sér um nokkuð það,
er hún girnist, hefur ekki aura aflögu eða vilja til
þess að sinna málefnum þeirra, sem þrotnir eru að
orku, svo að viðhlitandi geti heitið. Hin aldna kyn-
slóð hefur til allt annars unnið með öllu sinu ævi-
striti i þágu framtiðarinnar, og það er ómennska,
vanþakklæti og gæfuskortur, ef öllu aldurhnignu
fólki, hvar á landinu sem það hefur alið aldur sinn,
er ekki búið eins notalegt ævikvöld og verða má,
og breytir þar engu, þótt við sitt hvað mótdrægt sé
að striða i samfélaginu nú um stundar sakir. í allri
okkar sundurþykkju og togstreitu um lifsgæðin,
sem svo er oft sóað á báðar hendur i blindni, ættum
við að hafa þá sómatilfinningu að gera hlut hinna
öldruðu þolanlegan.
—JH
ERLENT YFIRLIT
Nýr kvenskörungur
á Bandaríkjaþingi
Hún segir konur heiðarlegri en karlmenn
Miiiicent Fenwick
ÞAÐ ER ekki venjulegt, aö
nýjum þingmönnum á Banda-
rikjaþingi takist að vekja á sér
verulega athygli fyrsta árið,
sem þeir sitja á þingi. Nokkr-
ar undantekningar eru þó frá
þessari venju. Ein undantekn-
ingin er frú Millicent Fenwick,
sem tók sæti i fulltrúadeild
Bandarikjanna i byrjun þessa
árs. Þó er hún elzt nýliðanna
þar, eða 65 ára gömul. Hún
hefur þegar látiö ýms mann-
réttindamál og mannúðarmál
til sin taka og hún beitti sér
eindregið gegn allri hernaðar-
aöstoð við Saigon-stjórnina
meðan það mál var á dagskrá.
Einkum gerði hún þaö þó eftir
að hafa gist Suður-Vietnam
siöastl. vetur nokkru áður en
sókn þjóðfrelsishreyfingar-
innar hófst.
Það hefur orðið til að auka
athyglina á frú Fenwick, að
hún kann vel að koma fyrir sig
orði. Þekkt er sú saga, að hún
flutti eitt sinn á fylkisþinginu i
New Jersey tillögu, sem fjall-
aöi um jafnrétti kvenna. Einn
þingmanna úr hópi karlmanna
reis þá til andmæla og kvaðst
ekki geta fallizt á þessa til-
lögu, þvi að hann hugsaði
einkum um konur sem kyssi-
legar, faömmjúkar og lyktar-
góðar verur. Frú Fenwick
svaraöi jafnharðan: Þannig
hefi ég lika hugsað um karl-
menn, en ég vona að háttvirt-
ur ræðumaður hafi ekki orðið
eins oft fyrir vonbrigðum og
ég-
Loks vekur þaö svo nokkra
athygli á frú Fenwick, að hún
er eina konan á þinginu, sem
reykir pipu, og gerir það viö
flest tækifæri.
FRC Fenwick berst ekki
fyrir málum fátæklinga,
gamalmenna og sjúklinga
vegna þess aö hún eöa kjós-
endur hennar tiiheyri öreigun-
um. Hún er sjálf milljóna-
mæringur og hún er fulltrúi
þess kjördæmis I New Jersey,
þar sem velmegun er talin
mest. Það er hins vegar
áhugamál hennar, aö sýna I
verki, að republikanar hafi
ekki minni áhuga á umrædd-
um málum en demókratar.
Þvi hefur veriö sagt um hana,
aö skoðanir hennar séu runnar
frá Eleanor Roosevelt, þótt
hún minni meira á Katharine
Hepburn I útliti og framkomu.
Faðir hennar var banka-
stjóri i New York, en móðir
hennar var komin af ætt
landeigenda. Hún fórst með
Lúsitania, sem þýzkur kafbát-
ur sökkti 1915. Skólagöngu frú
Fenwick lauk, þegar hún var
15 ára gömul, en þá var faðir
hennar skipaður sendiherra
Bandarikjanna i Madrid.
Stjúpmóöir hennar taldi hana
ekki hafa þörf fyrir frekari
skólagöngu, enda var ekki al-
gengt þá aö konur þreyttu
langa skólagöngu. Hún las
hins vegar mikið og lærði f jög-
ur tungumál. Um skeiö lagöi
hún stund á heimspeki undir
leiösögn Bertrands Russels.
Hún kom heim til Bandarikj-
anna, þegar kreppan mikla
var i algleymingi og fékk at-
vinnu sem fyrirsæta, m.a. hjá
blöðunum Vogue og Harper’s
Bazaar. Clare Boothe Luce,
sem siðar varö þingmaður og
sendiherra, var þá einnig
fyrirsæta, og hafa þær þekkzt
siðan. Ariö 1934 giftist hún
Hugh Fenwick, en þau skildu
aö fjórum árum liönum, eftir
aö hafa eignazt tvö börn.
Landeignir þær, sem hún haföi
erft, gáfu þá af sér litlar tekj-
ur, en þær áttu eftir að gera
hana að milljónamæringi sið-
ar. Hún varð þvi að vinna fyrir
sér og börnunum. Á árunum
1938-’52 vann hún sem blaöa-
maður og tizkuteiknari hjá
Vogue og reit m.a. á þeim ár-
um Book of Etiquette, sem
Vogue gaf út. Arið 1952 lagði
hún blaðamennskuna á hill-
una, enda höföu eignir hennar
margfaldazt á þessum tima að
verömæti og gáfu af sér rifleg-
ar tekjur. 1 kosningabarátt-
unni á siðastl. ári gaf hún itar-
lega skýrslu um fjárhag sinn
og eignir, sem hún taldi metn-
ar á 5.1 milljón dollara.
FRC FENWICK haföi ekki
mikil afskipti af stjórnmálum
fyrr en hún hætti starfi sinu
hjá Vogue. Fyrst kvaö að
henni aö ráði á stjórnmála-
sviðinu, þegar hún geröist
sjálfboðaliði hjá Clifford P.
Case, er hann bauð sig fyrst
fram til öldungadeildarinnar
1954. Case náði kosningu og
hefur siðan átt sæti i öldunga-
deildinni, en hann hefur verið
meðal frjálslyndustu þing-
manna þar. Hann var t.d. i
hópi fyrstu öldungadeildar-
þingmanna, sem snerust gegn
þátttöku Bandarikjanna i
Vietnamstyrjöldinni.
Næstu árin tók frú Fenwick
mikinn og vaxandi þátt i
flokksstarfi republikana i New
Jersey-riki og gegndi ýmsum
trúnaðarstörfum i þágu
flokksins. Það var hins vegar
ekki fyrr en árið 1969, þegar
hún var 59 ára gömul, sem hún
gaf fyrst kost á sér til fram-
boðs. Hún bauö sig þá fram til
fylkisþingsins i New Jersey og
náði kosningu. Hún var endur-
kosin 1971 og 1973, og átti þvi
sæti á fylkisþinginu þangaö til
hún náði kosningu til fulltrúa-
deildar Bandarikjaþings á
siðastl. ári.
A fylkisþinginu lét hún eink-
um ýms félagsleg málefni til
sin taka. Hún beitti sér m.a.
fyrir löggjöf um útrýmingu fá-
tækrahverfa i stórborgum. Þá
lét hún málefni neytenda sig
miklu varða og stjórnaöi um
skeiö sérstakri stjórnardeild,
sem Cahill rikisstjóri kom á
fót og hafði það verkefni aö
stuðla að bættri þjónustu við
neytendur. Hún þótti vera
röggsöm i þvi starfi, en hún
afsalaði sér þvi, þegar hún
bauð sig fram til fulltrúa-
deildarinnar á siðastl. ári.
Frú Fenwick heldur sér vel,
þrátt fyrir aldurinn, og sinnir
þingmennskunni af mikilli
kostgæfni. Hún fer venjulega á
fætur klukkan 6 og er mætt á
skrifstofu sinni i þinginu um
sjöleytið. Oft heldur hún ekki
heimleiðis fyrr en um mið-
nættiö. Hún reynir aö kynna
sér sem flest þingmál af kost-
gæfni, þótt mannréttindamál-
in og mannúðarmálin eigi
helzt hug hennar.
Frú Fenwick heldur þvi
m.a. fram, að þaö mæli með
konum til stjórnmálastarfa,
og raunar stjórnarstarfa yfir-
leitt, að þær séu heiðarlegar.
Meö þvi gefur hún óbeint i
skyn, að konur séu heiöarlegri
en karlmenn. Hún segir, að
t.d. sé erfitt eða útilokað aö
finna dæmi þess, aö konu, sem
tók þátt i stjórnmálum, hafi
verið mútaö. Konur eru lika
yfirleitt ekki hafðar með i ráð-
um, þegar verið er aö brugga
einhver launráð. Þaö stafar af
þvi, aö þær eru heilar og
hreinskilnar. Viö veröum að
vona, segir frú Fenwick, aö
þessi eiginleiki þeirra haldist.
þótt þær veljist fleiri til
trúnaöarstarfa.
Frú Fenwick telur sig hafa
rekið sig óþægilega á þaö i
þinginu, hvernig karlmenn
móta flestar venjur. Hún
keypti sér forlátafagran hatt
um þaö leyti, sem hún tók sæti
á þingi. Þessi hattur átti ekki
sizt að prýöa hana i þingsaln-
um, en þá rak hún sig á þá
venju, að enginn má bera
höfuðfat i þingsalnum. Konur
voru nauðbeygöar til að taka
ofan þar, eins og karlmenn.
Þannig drottna karlmenn enn
á þingi. Sá dagur kann þó aö
koma, að konur megi bera
hatt á þingi ékki siöur en i
kirkju! t reynd væri það ef til
vill ekki svo ómerkur sigur i
jafnréttisbaráttu þeirra!
Þ.Þ.