Fréttablaðið - 19.03.2005, Síða 58

42 19. mars 2005 LAUGARDAGUR
Vinningar verða afhentir hjá BT Smáralind. Kópavogi. Með því að taka þátt ertu kominn í SMS klúbb. 199 kr/skeytið
11. hver vinnur.
Eignastu hana á DVD
Taktu þátt þú gætir unnið:
Incredibles á DVD • Incredibles á VHS • Incredibles vasaútvarp • Incredibles Úr
Aðrar DVD og VHS myndir • Kippu af Coca Cola og margt fleira.
Sendu SMS skeytið BTL FBT á númerið 1900 og þú gætir unnið.
Rokksveitin Guns n' Roses naut
gríðarlegra vinsælda um allan
heim undir lok níunda áratugarins
eftir útgáfu plötunnar Appetite
for Destruction árið 1987. Slagar-
ar á borð við Sweet Child o' Mine,
Paradise City og Welcome to the
Jungle hljómuðu ótt og títt í eyr-
um rokkþyrstra unglinga og svo
virtist sem ekkert gæti stöðvað
sveitina. Söngvarinn Axl Rose,
gítarleikararnir Slash og Izzy
Stradlin, Duff McKagan bassa-
leikari og Steven Adler trommari
höfðu heiminn í hendi sér en
smám saman misstu þeir taktinn.
Biðin eftir fyrstu plötu Guns n'
Roses síðan 1993, Chinese
Democracy, hefur breyst í söguna
endalausu og nú er svo komið að
fólk er farið að velta fyrir sér
hvor hún muni nokkurn tímann
líta dagsins ljós.
Heimsfrægðin kallar
Guns n' Roses gaf út sína fyrstu
EP-plötu árið 1986 og í kjölfarið
skrifaði hún undir samning við út-
gáfurisann Geffen. Ári síðar gaf
sveitin út plötuna Appetite for
Destruction og fór í tónleikaferð
til að fylgja henni eftir. Platan fór
þó ekki að seljast að ráði fyrr en
ári síðar þegar MTV fór að spila
lagið Sweet Child o' Mine ótt og
títt. Brátt fór platan og smáskífan
í efstu sæti vinsældalista um allan
heim og Guns n' Roses var orðin
ein stærsta hljómsveit heims.
Smáskífulagið Welcome to the
Jungle, sem hafði komið út á und-
an Sweet Child o' Mine, var endur-
útgefið og í þetta skiptið sló það
rakleiðis í gegn. Paradice City
fylgdi vinsældunum síðan vel á
eftir. Undir lok ársins 1988 gaf
Guns n' Roses út stuttskífuna Lies
sem hafði að geyma fjögur glæný
lög í kassagítarútgáfum, þar á
meðal Patience, sem náði miklum
vinsældum.
Tvær plötur í stað einnar
Árið 1990 hófu meðlimir Guns n'
Roses upptökur á nýrri plötu sem
átti að fylgja eftir vinsældum
Appetite for Destruction. Í októ-
ber þetta ár var trommarinn
Adler rekinn vegna eitur-
lyfjafíknar og í stað hans var Matt
Sorum fenginn til liðs við sveitina.
Á meðan á upptökunum stóð var
Dizzy Reed jafnframt bætt við
sem hljómborðsleikara. Þegar
upptökum var lokið hafði svo mik-
ið efni verið tekið upp að platan
varð að tveimur tvöföldum plöt-
um sem fengu nafnið Use Your Ill-
usion I og Use Your Illusion II.
Komu þær út í september 1991,
ári á eftir áætlun.
Plöturnar sýndu að Guns n'
Roses var ekki bara stór loftbóla
heldur metnaðarfull sveit sem gat
samið fleira en bara hefðbundna
rokkslagara. Á plötunum mátti
heyra fallegar ballöður, blúslög, 10
mínútna löng epísk rokklög og
texta þar sem kafað var djúpt inn í
sálarkimana. Lög á borð við Don't
Cry, November Rain, Live and Let
Die, Civil War, Knockin' on
Heaven's Door og You Could Be
Mine vöktu þar mesta athygli og
festu Guns n' Roses enn frekar í
sessi sem risa í tónlistarheiminum.
Nevermind kemur út
Snemma árið 1992 urðu vatnaskil
í rokkinu þegar platan Nevermind
með Nirvana kom út og fór beint á
toppinn. Skyndilega var það sem
Guns n' Roses hafði staðið fyrir
orðið hallærislegt. Allt glysið sem
samanstóð af uppblásnu hári,
skartgripum, fáklæddum yngis-
meyjum og óraunsæju andrúms-
loftinu var nú orðið úrelt og í stað-
inn kom grunge-senan með ná-
ungum sem höfðu aðrar hugsjónir
í forgrunni. Rokkið hafði þurft á
nýjum hljómi að halda í nokkurn
tíma og þarna var hann kominn.
Axl Rose brást við þessum
breytingum með því að breytast í
hálfgerðan harðstjóra og fór að
haga sér á sífellt undarlegri máta.
Biðin eftir Chinese Democracy
Izzy Stradlin tók pokann sinn í lok
árs 1991 og þar með missti Guns
n' Roses sinn besta lagahöfund.
Tökulagaplatan The Spaghetti
Incident? leit dagsins ljós árið
1993 og naut hún nokkurra vin-
sælda en náði þó ekki að hækka
frægðarsól sveitarinnar á nýjan
leik. Lítið heyrðist til Guns n'
Roses á næstunni og árið 1995 gaf
Slash út plötuna It's Five O'Clock
Somewhere með hliðarverkefni
sínu Slash's Snakepit.
Rose hafði dregið sig út úr
sviðsljósinu og eyddi öllum sínum
tíma í hljóðveri við upptökur á
nýrri plötu. Hann fékk ýmsa tón-
listarmenn til að djamma með sér
en engin lög urðu til. Slash var
orðin langþreyttur á stefnuleysi
Guns n' Roses og sagði bless og
þar með var Rose orðinn einn eft-
ir af upphaflegu meðlimunum.
Ekkert heyrðist í hljómsveitinni
fyrr en 1999 þegar fyrsta frum-
samda lagið hennar í átta ár, Oh
My God, kom út og skömmu síðar
kom út tvöföld tónleikaplata til að
stytta biðina eftir nýrri plötu.
Árið 2000 fór Rose með nýja liðs-
menn í fyrstu tónleikaferð sveit-
arinnar í næstum sjö ár og átti
nýja platan, sem hafði fengið
vinnuheitið Chinese Democracy,
að koma út þá um sumarið. Ekkert
varð þó af því og enn á ný þurfu
aðdáendur sveitarinnar að bíða
eftir nýju efni. Rose hætti við tón-
leikaferð um Evrópu og lagðist í
dvala á nýjan leik.
Enginn ræður við Rose
Undanfarin ár hafa stjórnendur
Geffen og síðar Interscope beitt
öllum ráðum til að fá Rose til að
ljúka við gerð plötunnar, þeirrar
fyrstu með frumsömdu efni síðan
1991. Eftir gífurlegan tækjakostn-
að, laun til hvers upptökustjórans
á fætur öðrum og svo framleiðis
var reikningurinn á endanum
kominn í rúmar 750 milljónir
króna og er nú talað um „plötuna“
sem þá dýrustu sem aldrei hefur
komið út.
Kunnugir segja að Rose þjáist af
fullkomnunaráráttu og mikil-
mennskubrjálæði og nú er svo kom-
ið að Chinese Democracy er ekki
lengur á stefnuskránni hjá Inter-
scope og skrúfað hefur verið fyrir
allt fjármagn til söngvarans. Virð-
ast forsvarsmenn fyrirtækisins
hafa sætt sig við að gullkálfurinn
muni ekki mjólka meira fyrir þá.
Aðdáendur sveitarinnar bíða
því enn eftir nýju plötunni, ef hún
kemur þá nokkurn tímann út. Þó
geta þeir huggað sig við þá stað-
reynd að aðrir fyrrverandi með-
limir Guns n' Roses eru önnum
kafnir með nýrri sveit, Velvet
Revolver. Þar hefur þeim loks
tekist að endurvekja gömlu
töfrana, sem flestir héldu að væru
horfnir og kæmu aldrei aftur. ■
Það að konan eigi að hafa sama rétt
og karlmaðurinn hljómar ef til vill sem
sjálfsagður hlutur í eyrum flestra í dag.
Barátta kvenna fyrir sjálfstæðum til-
verurétti sínum verður þó að teljast ný
af nálinni.
Á 18. öldinni kom sú kenning fram, að
konur væru stétt í samfélaginu sem
hefði verið bæld niður og verðskuld-
aði frelsun. Var þetta í samræmi við
hugleiðingar manna um réttindi
„manns og borgara“. Árið 1792 komu
út tvær bækur sem falla undir þessa
hugmynd og verða að teljast fyrsti
vísirinn að femínisma. Önnur bókin er
Decloration de Droits de la Femme et
de la Citoyenne eftir franska rit-
höfundinn Olympe de Gouges. de
Gouges, sem féll fyrir fallöxinni árið
1793 fyrir að verja konunginn, lét hafa
eftir sér að fyrst konur mættu stíga
upp á aftökupallinn ættu þær einnig
að mega stíga upp í dómarasætið.
Hin bókin var Vindication of the Rights
of Women eftir Mary Wollstonecraft,
sem lést árið 1797 af barnsförum. Hún,
líkt og de Gouges hafnaði hefðinni, þar
sem konur voru lofaðar fyrir dyggðir
sínar. Í staðinn vildi hún viður-
kenna lesti þeirra og
kenndi kúgun karla
um.
Femínismi komst
aftur í hámæli á
sjöunda áratug
20. aldarinnar,
þegar tvær heims-
styrjaldir höfðu sýnt
fram á þörf fyrir framlag
kvenna í þeim störfum
sem höfðu áður ein-
göngu verið skipuð eða
ætluð körlum. Það var
franski rithöfundurinn Simone de
Beauvoir sem hrinti af stað hinum nýja
femínisma þegar hún sagði: „Ég fór að
huga að sjálfri mér og í forundran átt-
aði ég mig á því að það fyrsta sem ég
hafði að segja um sjálfa mig var: Ég er
kona.“
Þótt margar konur fögnuðu hinum
nýja femínisma voru líka aðrar
sem töldu sig meðal annars glata
ákveðinni tillitssemi karla og
miklu óformlegu valdi. Aðrar
konur bentu á að með því að fara
út á vinnumarkaðinn ykist álagið til
helmings, því samfara fullu starfi
þyrftu þær einnig að sinna heimilis-
haldinu. Þær konur sem ákváðu að
helga sig eiginmönnum og börnum
fundu því fyrir tvöföldum þrýstingi:
kúgun karla og háði kynsystra sinna.
BREYTTUR HEIMUR KVENRÉTTINDABARÁTTA
Fæðing femínismans
BYGGT Á BÓKINNI HUGMYNDIR SEM BREYTTU HEIMINUM SEM KOM ÚT HJÁ EDDU FYRIR SKÖMMU.
EMMELINE PANKHURST Var fremst í
flokki í baráttunni fyrir kosningarétti
kvenna á Bretlandi í upphafi síðustu aldar.
SLASH Gítarleikarinn Slash fékk nóg og
yfirgaf Guns n' Roses árið 1996.
Rokksveitin Guns n'
Roses naut gríðarlegra
vinsælda um allan heim
undir lok níunda áratug-
arins eftir útgáfu Appe-
tite for Destruction. Bið-
in eftir fyrstu plötu sveit-
arinnar síðan 1994,
Chinese Democracy,
hefur breyst í söguna
endalausu og veltir fólk
fyrir sér hvort hún líti
nokkurn tímann dagsins
ljós. Freyr Bjarnason
skoðaði feril Guns n'
Roses.
Dýrasta plata sem aldrei hefur komið út
AXL ROSE Söngvari Guns n' Roses
árið 2002 á fyrstu tónleikaferð
sveitarinnar um Bandaríkin í níu ár.