Fréttablaðið - 27.12.2005, Síða 55

27. desember 2005 ÞRIÐJUDAGUR38
Á hverju ári gerist
eitthvað í fyrsta sinn,
eitthvað sem aldrei
hefur gerst áður. Árið
2005 er ekkert öðruvísi
að því leyti og tók Patti
Sonntag saman upp-
lýsingar um það sem
hefur gerst á árinu, í
fyrsta sinn.
Pöndur, fólk og stjórnmál
Hinn 18. janúar lásu skólanefnd-
arfulltrúar Dover-skólahverfisins
í Fíladelfíu í Bandaríkjunum upp
stutta tilkynningu fyrir nemend-
ur í líffræði í níunda bekk þeirra
skóla sem heyra undir skólahverf-
ið. Í tilkynningunni sagði að þró-
unarkenningin væri bara kenn-
ing og að nemendur hefðu einnig
aðgang að annarri námsbók, „Um
pöndur og fólk“, sem skrifuð er út
frá heimshönnunarkenningu.
Þetta var í fyrsta sinn sem
skólatími bandarískra nemenda í
líffræði fór í að ræða heimshönn-
unarkenninguna, sem margir
gagnrýnendur telja að sé einungis
tilbrigði við sköpunarkenninguna.
Ellefu foreldrar lögðu fram kæru
vegna þessa og sögðu stefnuna
brjóta í bága við stjórnarskrár-
verndaðan aðskilnað ríkis og
kirkju.
Í nóvember töpuðu allir átta
skólanefndarfulltrúarnir, sem
stutt höfðu þá stefnu að kenna
heimshönnunarkenningu í skólum
hverfisins, í kosningu til nefndar-
innar. Í stað þeirra hlutu átta full-
trúar, sem mótfallnir eru heims-
hönnunarkenningunni, kosningu.
Stutt flug heim
Hinn 29. janúar var fyrsta farþega-
flugið beint frá meginlandi Kína
til Taívan frá því borgarastríðinu
lauk í Kína árið 1949. Samskiptin
á milli Kína og Tavían hafa verið
spennuþrungin, sérstaklega síð-
ustu ár þegar meira hefur borið á
óskum leiðtoga Taívan um að land-
ið fái sjálfstæði. Vegna þessarar
spennu hafði ekki verið hægt að
fljúga beint á milli Kína og Taívan,
heldur þurftu ferðalangar að taka
á sig króka.
Hægt var að fljúga fram og
til baka í um það bil mánuð. Því
gátu taívanskir athafnamenn og
fjölskyldur þeirra, þeir einu sem
máttu fljúga með þessu flugi,
heimsótt fjölskyldur sínar í Kína
yfir nýárshátíð Kínverja.
Þjóðvarðliðið tekur við stjórn
Hinn 14. febrúar tók 42. deild fót-
gönguliðs þjóðvarðliðsins í New
York, með stuðningi annarra her-
deilda, við ábyrgð á öryggi í fjór-
um héruðum í norðurhluta Írak.
Alan Feuer, blaðamaður New York
Times, skrifaði við það tækifæri
að þetta væri í fyrsta sinn í sögu
bandaríska hersins sem deild
þjóðvarðliðsins hefði beina stjórn
yfir herdeildum landgönguliðsins.
Óvenjumikið álag hefur verið
á deildum þjóðvarðliðsins vegna
átakanna í Írak, þar sem liðið
hefur verið að sinna störfum sem
venjulega eru í höndum hermanna
í fullu starfi.
Kona var fyrst í mark
Akstursíþróttakonan Laleh „litla
Schumacher“ Seddigh varð í mars
fyrsta konan til að keppa í lands-
keppni í Íran í akstursíþróttum,
og fyrsta konan til að vinna þá
keppni.
Hin 28 ára Seddigh varð að berj-
ast fyrir þátttöku sinni í keppn-
inni, til að leyft yrði að hún keppti
gegn körlum, og að sögn New York
Times var hún fyrsta konan til
að keppa gegn körlum í nokkurri
íþrótt í Íran síðan íslamska bylt-
ingin varð árið 1979. Seddigh von-
ast til þess að keppa alþjóðlega og
fjölmargir bílaframleiðendur hafa
boðist til að styrkja hana.
Líbanon er laust við Sýrland
Eftir 29 ár af sýrlenskri hersetu
fögnuðu líbanskir borgarar brott-
för síðustu sýrlensku hermann-
anna úr landinu hinn 26. apríl.
Brottflutningurinn fylgdi í
kjölfar morðsins á fyrrum forsæt-
isráðherra landsins, Rafik Hariri,
í Beirút hinn 14. febrúar. Þá áttu
sér stað umfangsmikil mótmæli
þar sem almenningur krafðist
rannsóknar á meintri aðild sýr-
lenskra stjórnvalda að morðinu
og að þau kölluðu hermenn sína
heim. Hinn 29. maí tóku líbansk-
ir kjósendur þátt í fyrstu kosn-
ingum í landinu sem voru lausar
við stórfelld áhrif Sýrlands síðan
árið 1976, og í fyrsta sinn fylgd-
ust alþjóðlegum athugendur með
kosningunum.
Annað tækifæri spætu
Hinn 28. apríl tikynnti hópur
rannsóknarmanna að sést hefði
til sjaldgæfrar spætu í fyrsta sinn
síðan árið 1994 í Bandaríkjunum.
Áður en fuglarnir fundust á litlu
svæði í þjóðgarði í Arkansas var
talið að tegundin, sem hefur eins
metra vænghaf, einkennandi
svartan og hvítan ham og stóran
gogg, væri útdauð. Skógarhögg á
síðustu og þarsíðustu öld eyðilagði
að miklum hluta heimkynni fugl-
anna en hnignun tegundarinnar
varð kveikjan að einu fyrsta átak-
inu til náttúruverndar í landinu.
Írak viðurkennir sekt
Hnn 19. maí viðurkenndi íraska
ríkisstjórnin í fyrsta sinn að
Írak hefði verið árásaraðil-
inn í stríðinu milli Íran og Írak
sem geisaði frá 1980 til 1988
og minnst milljón lést í. Þetta
endurspeglar aukin áhrif og
völd sjíameirihlutans í landinu,
sem er vinsamlegri í garð Írans,
þar sem sjíar eru einnig við
völd. Sjíar náðu völdum í land-
inu í fyrsta sinn í nútímasögu
landsins í kosningum sem haldn-
ar voru í janúar, en fram að því
hafði minnihlutahópur súnnía
farið með völd. Talsmenn Írans
og Íraks báðu í sameiginlegri
yfirlýsingu um að réttað yrði
yfir Saddam Hussein og öðrum
háttsettum embættismönnum í
stjórn hans vegna stríðsglæpa
og árása gegn Írönum, Írökum
og Kúvætum.
Breskt te í fyrsta sinn
Fyrsta teuppskera Bretlands sem
ætluð var fyrir markað var skorin
upp 20. júni. Teið var var ræktað
á Cornwall-skaga í Suðvestur-Eng-
landi og svo selt sérverslunum á
netinu og gegnum póstpantanir.
Allt frá sautjándu öld hefur te
verið afar vinsæll drykkur í Eng-
landi, en Bretar drekka um 165
milljónir bolla af því hvern dag,
næstum þrjá bolla hver. Þrátt
fyrir miklar vinsældir tesins fór
sala á skyndikaffi fram úr teinu í
ár, í fyrsta sinn.
Auðmýktir í Indónesíu
24. júní voru fimmtán karlar
hýddir með reyrprikum í bænum
Bireuen, sem er á heimastjórnar-
svæðinu Achen í Indónesíu, vegna
þátttöku í fjárhættuspili. Þetta er
fyrsta hýðingin á svæðinu síðan
sharia-lög voru innleidd þar að
hluta árið 2001. Var það hluti af
sjálfsstjórnarsamningi sem ríkis-
stjórn landsins lagði til, til að frið-
þægja íslamska aðskilnaðarsinna.
Hýðingin virðist ekki hafa verið
sársaukafull heldur frekar hugs-
uð til þess að auðmýkja mennina,
en allt fór þetta fram fyrir opnum
dyrum.
CIA sótt til saka
Allt frá 24. júni fram í septem-
ber gáfu ítalskir saksóknarar
út handtökuskipanir á hendur
alls 22 starfsmönnum banda-
rísku leyniþjónustunnar CIA. Var
það í tengslum við mannránið á
egypska múslimaklerknum Osama
Moustafa Hassan Nasr hinn 17.
febrúar 2003. Talið er að Nasr, sem
er grunaður um hryðjuverkastarf-
semi, hafi verið fluttur til Egypta-
lands og yfirheyrður þar. Þann 11.
nóvember fór ítalska ríkisstjórnin
formlega fram á framsal hinna 22
grunuðu við bandarísk stjórnvöld.
Var þetta í fyrsta sinn sem land
hefur reynt að sækja starfsmenn
Bandaríkjastjórnar til saka fyrir
fangaflutning, þar sem bandarísk
stjórnvöld senda einstaklinga sem
fangaðir eru erlendis og eru grun-
aðir um hryðjuverk til heimalanda
sinna eða þriðja lands, oft landa
þar sem pyntingar á föngum eru
algengar.
Ný landhelgisgæsla Sómalíu
Þann 27. júní rændu vopnaðir
sjóræningjar skipi sem var að
flytja matvæli á vegum Samein-
uðu þjóðanna, í fyrsta sinn í sögu
samtakana. Farmur skipsins, MV
Semlow, var 937 tonn af hrísgrjón-
um sem ætluð voru sómölskum
fórnarlömbum flóðbylgjunnar
í Indlandshafi í desember 2004.
Alþjóðasiglingamálastofnunin
tilkynnti að árið 2005 hefðu vel
skipulagðir sjóræningjar ráðist
að tugum skipa undan ströndum
Sómalíu. Ræningjarnir starfa í
samráði við stríðsherrana sem
tóku völdin í landinu við hrun rík-
isstjórnarinnar árið 1991. Sjóræn-
ingjarnir hafa að sögn stundum
kynnt sig sem „landhelgisgæslu“
Sómalíu.
Það var í fyrsta sinn
SPÆTUR FÁ ANNAÐ TÆKIFÆRI Hópur rannsóknarmanna tilkynnti í apríl að sést hefði til sjaldgæfrar spætu í Bandaríkjunum. Áður var talið
að þessi tegund spætu væri útdauð.
OSAMA MOUSTAFA HASSAN NASR Ítalir
sóttu CIA til saka vegna mannránsins á
múslimaklerknum Hassan Nasr í júní.
ÞJÓÐVARÐLIÐIÐ TEKUR VIÐ STJÓRN Bandaríska þjóðvarðliðið stjórnaði í fyrsta sinn í sögu
bandaríska hersins herdeild landgönguliðsins. Framhald á síðu 40 >