Fréttablaðið - 22.01.2006, Blaðsíða 8

22. janúar 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
���������������������������
Nefnd undir forystu Páls Hreins-
sonar, forseta lagadeildar
Háskóla Íslands, hefur nú hafið
störf við smíði frumvarps til laga
um fjölmiðla. Ásamt Páli sitja í
nefndinni lögfræðingarnir Páll
Þórhallsson og Valur Árnason.
Mun nefndin byggja frumvarps-
smíðina á tillögum nefndar um
málefni fjölmiðla er fulltrúar
allra þingflokka áttu sæti í.
Af þessu tilefni er rétt að rifja
upp hverjar tillögur fjölmiðla-
nefndarinnar voru. Í fyrsta lagi
var lagt til að Ríkisútvarpið verði
áfram öflugt almannaþjónustu-
útvarp með áherslu á sérstöðu
þess og skyldur sem fjölmiðils
í eigu allra landsmanna. Í öðru
lagi að settar verði reglur sem
tryggi gagnsæi eignarhalds á
fjölmiðlum. Í þriðja lagi að regl-
ur um leyfisveitingar til rekstr-
ar hljóðvarps og sjónvarps verði
teknar til endurskoðunar með
það að markmiði að aðgreina
ólíka miðla. Í fjórða lagi að
eignarhald á fjölmiðlum, sem
náð hafa ákveðinni útbreiðslu
eða hlutdeild á markaði, verði
bundin takmörkunum með þeim
hætti að aðilum verði sett hóf-
leg takmörk um heimilan eign-
arhluta. Í fimmta lagi að settar
verði reglur sem tryggi aukið val
neytenda þannig að efnisveitur
fái aðgang að ólíkum dreifiveit-
um og dreifiveitur fái flutnings-
rétt á fjölbreyttu efni. Í sjötta
lagi að mótaðar verði reglur um
ritstjórnarlegt sjálfstæði á fjöl-
miðlum. Í áttunda lagi að stjórn-
sýsla á sviði fjölmiðlunar verði
einfölduð þannig að málefni fjöl-
miðla séu sem flest á verksviði
eins og sama stjórnvaldsins sem
starfað gæti sjálfstætt og/eða í
tengslum við núverandi Póst- og
fjarskiptastofnun.
Breið pólitísk samstaða
Það munu alltaf vera skiptar
skoðanir um það hversu langt
eigi að ganga. Sumir vilja ganga
lengra en tillögur fjölmiðla-
nefndar segja til um, aðrir telja
jafnvel enga þörf á sérstakri
lagasetningu um fjölmiðla.
Ég hef lagt áherslu á mikil-
vægi þess að ef setja á almenna
umgjörð um starfsemi fjölmiðla
í landinu verði að ríkja um það
breið pólitísk samstaða. Öllum
flokkum var á sínum tíma boðin
aðild að starfi fjölmiðlanefndar-
innar og áttu jafnframt aðild að
tillögum hennar.
Ég hef því talið rétt og eðlilegt
að bjóða öllum þingflokkum aðild
að því starfi sem framundan er
við að smíða frumvarp á grund-
velli tillagna nefndarinnar. Sendi
ég formönnum þingflokkanna
bréf þessa efnis fyrir áramót og
bauð þeim að tilnefna fulltrúa í
nefnd er myndi smíða frumvarp
til laga á grundvelli tillagna fjöl-
miðlanefndar.
Þeirri nefnd var á engan
hátt ætlað að ræða almennt um
málefni fjölmiðla heldur semja
frumvarp byggt á þeim tillögum
er fulltrúar allra flokka höfðu
samþykkt. Þingflokkar stjórn-
arandstöðunnar óskuðu eftir því
að tilnefna ekki fulltrúa í slíka
nefnd en lýstu því jafnframt yfir
að þeir treystu þeim lögfræð-
ingum sem fengnir höfðu verið
til verksins og að fulltrúar þing-
flokkanna í fjölmiðlanefndinni
væru reiðubúnir að eiga samráð
við þá um smíði frumvarps. Þar
með tel ég tryggt að sátt haldist
um framhald málsins.
Málefni Ríkisútvarpsins
Fulltrúar stjórnarandstöðunnar
hafa gagnrýnt að frumvarp um
Ríkisútvarpið skuli lagt fram
á Alþingi og sé ekki hluti af því
starfi sem framundan er. Í því
sambandi vil ég taka fram að
frumvarp til laga um Ríkisút-
varpið sf. var lagt fram á Alþingi
töluvert áður en fjölmiðlanefnd-
in lauk störfum. Varð það hins
vegar að samkomulagi milli mín
og stjórnarandstöðunnar að ekki
yrði mælt fyrir málinu fyrr en að
tillögur nefndarinnar lægju fyrir
svo ræða mætti frumvarpið um
RÚV sf. í samhengi við skýrslu
fjölmiðlanefndarinnar. Taldi ég
þetta eðlilegt og sjálfsagt þótt
ljóst væri að það myndi jafnframt
seinka afgreiðslu málsins.
Frumvarp til laga um Ríkisút-
varpið hf. lýtur að rekstrarformi
Ríkisútvarpsins. Með því er verið
að færa rekstrarumhverfi þess
til nútímalegra horfs og gera því
betur kleift að sinna sínu mikil-
væga menningarhlutverki. Má
segja að frumvarpið taki einmitt
undir þá tillögu fjölmiðlanefnd-
ar að RÚV verði áfram öflugt
útvarp í almannaþágu. Menn
hafa vissulega ólíkar pólitískar
skoðanir á því hvaða rekstrar-
form sé heppilegast og mun þing-
mönnum stjórnarandstöðunn-
ar gefast tækifæri til að koma
skoðunum sínum á framfæri er
málið verður tekið til umræðu á
Alþingi.
Tillögur fjölmiðlanefndar
lúta hins vegar að þeim almenna
ramma sem allir fjölmiðlar, Rík-
isútvarpið þar með talið, verða
að lúta. Það er því ekki rétt að
Ríkisútvarpið sé undanskilið í
því starfi sem framundan er.
Höfundur er
menntamála ráðherra.
Samstaða um fjölmiðlalög
UMRÆÐAN
FJÖLMIÐLALÖG
ÞORGERÐUR KATRÍN
GUNNARSDÓTTIR
Það munu alltaf vera skipt-
ar skoðanir um það hversu
langt eigi að ganga. Sumir
vilja ganga lengra en tillögur
fjölmiðlanefndar segja til um,
aðrir telja jafnvel enga þörf
á sérstakri lagasetningu um
fjölmiðla.
Bókaútrás
Kaupsýslumenn eru ekki einu Íslend-
ingarnir í útrás á erlenda markaði.
Það verður æ algengara að íslenskir
rithöfundur fái verk sín gefin út
erlendis. Fræg er sigurför bókar
Arnaldar Indriðasonar sem selst hefur
í hundruðum þúsunda eintaka utan
landsteinanna. Í bókatíðinni fyrir síð-
ustu jól voru oft sagðar fréttir af því að
gerðir hefðu verið samningar um rétt til
útgáfu íslenskra skáldverka í útlöndum,
jafnvel áður en viðkomandi bækur voru
komnar út á Íslandi. Ekki er víst að allir
slíkir samningar leiði
til raunverulegrar
útgáfu, hvað þá
mikillar sölu, en
þarna er þó um að
ræða ákveðna við-
leitni og þróun sem
með tímanum getur
breytt íslenskum
bókamarkaði og kjörum sem þar eru
í boði.
Starfa erlendis
Og svo eru þeir höfundar sem ekki
þurfa íslensk bókaforlög til að annast
sín mál, heldur skrifa fyrst og fremst
fyrir erlendan markað. Nefnt var í
þessum dálki fyrir nokkrum dögum að
vestur í Bandaríkjunum væri nýkomin
út bók eftir íslenskan fræðimann sem
búsettur er fyrir vestan, Magnús Þorkel
Bernharðsson, Reclaiming a Plundered
Past. Archeology National Building in
Modern Iraq. Spurt var þá hvort bókin
fengist ekki hér á landi. Katrín Gísla-
dóttir hjá Bóksölu stúdenta sendi okkur
tölvupóst og sagði að bókin fengist hjá
þeim. Annar íslenskur höfundur utan-
lands, sem einnig mætti sjást í hillum
bókabúða, er Vilhjálmur Örn Vilhjálms-
son sem búsettur er í Danmörku. Í fyrra
sendi hann frá sér afar áhugaverða bók,
tæpar 500 bls. að lengd, um örlög gyð-
inga í Danmörku á árunum fyrir síðustu
heimsstyrjöld og stríðsárunum sjálfum.
Örlög gyðinga
Bók Vilhjálms Arnar nefnist Medaljens
bagside. Judiske flytningsskæbner í
Danmark 1933-1945. Hún hefur vakið
talsverða athygli í Danmörku enda
hreyfir hún við viðkvæmu máli. Danir
hafa staðið í þeirri meiningu að þeir
hafi komið vel fram við gyðinga þegar
þeir voru ofsóttir af þýskum nasistum.
Í bókinni sýnir Vilhjálmur hins vegar að
flóttafólk af gyðingaættum mætti oft
miklum hindrunum þegar það leitaði
eftir landvist í Danmörku. Voru danskir
embættismenn jafnvel stundum ákafari
í að koma þeim burt en Þjóðverjar að
fá þá til baka. Það gefur bókinni gildi
að hún er byggð á nákvæmri könnun
heimilda og staðhæfingar höfundar
verða því ekki hraktar. gm@frettabladid.is
Um árabil hefur verið stunduð efnistaka í Ingólfsfjalli og hefur mörgum þótt nóg um, hvað þá nú þegar áætlanir gera ráð fyrir að fjallabrúnin verði lækkuð um heila 80 metra
á næstu 10-15 árum. Þarna er svo sannarlega verið „að breyta
fjalli“ svo gripið sé til heitis á bók sem út kom fyrir allnokkrum
árum, án þess að nokkur tengsl séu þar á milli. Svo breytingin
sé sett í kunnuglegt samhengi, þá mun brún Ingólfsfjalls sem
snýr að þjóðveginum og byggðinni á Selfossi og nágrenni, lækka
um hvorki meira né minna en hæð turnsins á Hallgrímskirkju á
Skólavörðuholti í Reykjavík og vel það.
Þetta dæmi sýnir að menn geta komist upp með það
„að breyta fjalli“ án þess að spyrja kóng né prest, og
sveitarfélög virðast ekki geta komið vörnum við.
Þótt Ingólfsfjall hafi ekki sérstakt verndargildi frá náttúru-
verndarsjónarmiði, eða að þar séu heimkynni sjaldgæfra fugla
eða gróðurs sem fáséður sé annars staðar, þá verður að hafa í
huga að við rætur þess er einn fjölfarnasti þjóðvegur landsins
og sífellt fleiri landsmenn velja Selfosssvæðið sem sína heima-
byggð. Þar er þegar fyrir blómlegur byggðakjarni sem er í örri
þróun og sér ekkert fyrir endann á henni. Ásýnd fjallsins mun
breytast mjög, eins og menn geta ímyndað sér og það verður
mun meira rask í og við fjallið en er um þessar mundir. Þeir sem
standa fyrir efnistökunni í Ingólfsfjalli segjast að vísu ætla að
ganga vel frá eftir sig þegar efnistökunni er lokið eftir mörg ár,
en verður þá ekki bara haldið áfram að að sprengja niður fjallið
og vitna til þess að það sé þegar byrjað að breyta ásýnd þess og
þörfin fyrir efni úr fjallinu sé mikil?
Efnistaka úr Þórustaðanámu í Ingólfsfjalli hefur staðið í um
fimmtíu ár, og í tæp tvö ár hefur verið unnið uppi á fjallinu, þótt
ekki sé búið að úrskurða um umhverfisáhrifin af allri efnis-
tökunni. Það hljómar einkennilega í eyrum margra, því Skipu-
lagsstofnun hefur þegar úrskurðað um að hluti alls þessa rasks
í Ingólfsfjalli sé háður mati á umhverfisáhrifum vegna umfangs
þess. Lengi vel stóð í stappi á milli yfirvalda og þeirra sem nýta
námuna í Ingólfsfjalli um hvort námasvæðið væri matsskylt og
fór mál þetta alla leið til ráðherra, sem staðfesti að hluti náma-
vinnslunnar væri matsskyldur en ekki allt raskið, og því heldur
námavinnslan á hluta svæðisins áfram eins og ekkert hafi í
skorist.
Þetta dæmi sýnir að menn geta komist upp með það „að breyta
fjalli“ án þess að spyrja kóng né prest, og sveitarfélög virðast
ekki geta komið vörnum við nema að takmörkuðu leyti þegar
um efnistöku og miklar breytingar á ásýnd landsins er að ræða.
Þarna þarf greinilega að búa svo um hnútana að hægt sé að stinga
við fótum, þótt um eignarland í eigu einstaklinga sé að ræða.
Það virðist ekki eiga af Árnesingum að ganga varðandi
umhverfismálin. Nú þegar töluverður sigur hefur unnist varð-
andi Norðurlingaölduveitu þá er herjað sem aldrei fyrr á eitt
helsta einkenni Árnessýslu, þar sem Ingólfsfjall er, og gott ef
landnámsmaðurinn fer ekki að láta til sín taka í gröfinni ef fram
fer sem horfir varðandi fjallið sem heitir eftir honum! ■
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Ráðgert að lækka fjallsbrún um áttatíu metra.
Atlaga að
Ingólfsfjalli
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.