Fréttablaðið - 22.01.2006, Blaðsíða 20

22. janúar 2006 SUNNUDAGUR20
Það er mikið að gera hjá Helgu. Hún tekur daginn snemma. Kemur víða við og
miklu í verk. Gengur hraðar en
gengur og gerist; oftast á undan
öðrum, en það er reyndar í ætt-
inni, segir hún.
Þetta er brjáluð vinna? Enginn
glamúr?
Nei, enginn glamúr utan frum-
sýninga með tilheyrandi stjörnu-
regni. Þess á milli er þetta eins og
hver önnur krefjandi vinna með
venjulegu fólki, þótt sumir sjái
það oftast sveipað töfraljóma og
frægðarsól.
Hví valdirðu búninga- og leik-
myndahönnun sem ævistarf?
Ég fékk ást á leikhúsi þegar ég
stundaði ballettnám í gamla daga
og þegar ég seinna sagði skilið við
ballett til að læra textílgerð var
ég fljót að átta mig á að leikhúsið
kallaði áfram. Ég var því frekar
ung þegar ég fann út hvað ég vildi
gera í lífinu; dreif mig á listasvið
Fjölbrautaskólans í Breiðholti og
eftir stúdentspróf til Rómar þar
sem ég nam fræðin við L‘Acc-
ademi di Belle Arti í fjögur ár.
Og fannst strax þína réttu hillu?
Nei, ég held mér hafi verið stefnt
í þessa átt. Hugsa stundum hvað
lífið væri mikið auðveldara ef ég
ynni frá níu til fimm og væri ekki
sífellt í verkefnatengdri vinnu, en
einhvern veginn á þetta best við
mig þótt slíkt lifibrauð geri mann
hvorki feitan né fylli mann öryggi.
Hvers nýtur þú mest í starfi?
Mér finnst óskaplega gefandi að
vera innan um fólk og líka að sjá
hugmynd sem kviknaði á blaði
verða að veruleika. Útkoman er
ekki alltaf sú sama og fyrst varð
til í kolli manns því þetta er fyrst
og fremst samvinna, og vitaskuld
gerir maður ekkert nema leik-
stjóri sé sáttur því hann verður
alltaf yfirverkstjóri verksins.
Hins vegar hef ég oftast frjálsar
hendur og nýt fyllsta traust leik-
stjóra við útfærslu hugmynda.
Varðstu fljótt upptekin af útliti og
tísku?
Ég fékk snemma auga fyrir form-
um, litum og munstrum, og byrjaði
ung að sauma á sjálfa mig mjög
flókna hluti og smíða. Þegar við
áttum að sauma vasa í handavinnu
saumaði ég buxur með vasanum
á og heima bræddi ég úr borvél
pabba við stólasmíðar. Ég fékk
því ung mikinn áhuga á sköpun
og teiknaði mikið, sem ég þakka
gamla barnaskólakennaranum
mínum Hallgerði sem hafði mikil
áhrif á mig á þessu sviði.
Hverju þakkarðu að hafa staðið svo
lengi í framlínu á sviði leiktjalda-
og búningahönnunar hérlendis?
Ætli ég hafi ekki sýnt dugnað
og lagt hart að mér eins og hinir
sem nóg hafa að gera, en svo þarf
maður líka að búa yfir ríkulegu
innsæi.
Hugsarðu lengi um hvern karakter
þegar kemur að nýju verkefni?
Já, það kemur fyrir, þótt margt
komi til mín strax. Stundum þrosk-
ast persóna hjá leikara og breytist
í meðförum, og þá styð ég það og
fylgi eftir. Maður þarf að tileinka
sér bæði skipulagi og yfirsýn.
Hvernig leikara finnst þér ánægju-
legast að klæða?
Mér finnst skemmtilegast að
klæða flinka leikara, en einnig
gefandi að gera fólk fallegra og
draga fram það besta. Það er mest
gefandi að vinna með hæfu fólki
og reynsla mín af svokölluðum
stjörnum er einkar ánægjuleg.
Það er engin klisja að þeir sem
lengst hafa náð í þessum bransa
eru mestu manneskjunar; þægi-
legastar í umgengni og vissar í
sinni sök um hvað þær vilja. Vita
að svona vinna gengur út á gjöful
og góð samskipti og eru lausar við
stjörnustæla.
Það hefur borið meira á þér sem
búningahöfundur, en þú hefur
þó verið afkastamikil á sviði leik-
myndagerðar.
Já, ég virðist hafa stimplað mig
rækilega inn sem búningahöfund-
ur, og þótt fólk sé nýbúið að lesa
nafn mitt titlað sem leikmyndahöf-
und í „Allir litir hafsins eru kaldir“
þakkar það mér samt fyrir búning-
ana í þættinum (skellir upp úr).
En hvort á nú betur við þig; bún-
ingahönnun eða leikmyndagerð?
Ég get ekki gert upp á milli. Þetta
er eins og rautt og grænt epli. Bæði
mjög góð. En þetta snýst um ólíka
snertifleti. Í búningagerð fæst
maður við manneskjur og gefur
innsýn í karakter þeirra, meðan í
leikmyndagerð er fengist við rými
og umhverfi manneskjunnar, sem
tengist meira söguþræðinum.
Er mikill munur á starfi þínu í
leikhúsi og kvikmyndum?
Leikhúsinu fylgir ekki sama slar-
kið og í bíómyndum sem teknar
eru kannski uppi á jöklum. Í leik-
húsinu þróast hlutirnir hægt og
rólega, en slíkt er ógjörningur í
bíómyndum þar sem maður fær
inn nýja leikara í miðju tökutíma-
bili og þarf að máta og redda eins
og byssubrandur milli takna.
Hvar leitarðu innblásturs og
aðfanga?
Það er mismunandi. Innblásturs
leita ég oftast á vinnustofunni þar
sem lítill hlutur getur kveikt stóra
hugmynd. Stundum fer ég utan að
leita fanga og fékk til dæmis að
kaupa efni fyrir Carmen í London,
sem gerði að verkum að búning-
arnir gátu orðið miklu ríkulegri
en ella. Íslendingar skapa leik-
verk fyrir ótrúlega lítinn pening,
sem er oft mikil glíma. Í leikhúsi
og kvikmyndagerð þarf mikla
útsjónarsemi og þar reyni ég
að vera hagsýn, en segja má að
leikmynda- og búningagerð líði
stundum fyrir naumt skammtað
fjármagn, þótt oftast finnist mála-
miðlun sem allir geta sætt sig við.
Ertu kaupglöð á eigin fatnað utan
vinnutímans?
Ég hef gaman af því að klæðast
fallega, en fylgi ekki tískunni.
Lífið væri trúlega miklu einfald-
ara ef mér væri sama í hverju ég
gengi, en þannig er ég ekki gerð.
Ég á fátt og gott í klæðaskápnum;
kaupi það sem mér finnst fallegt,
en glími við þann vanda að finnast
hversdagsleg föt leiðinleg og neita
að ganga í gallabuxum. Megin-
þorri þjóðarinnar sér um það fyrir
mig (hlær dátt).
Kvikmyndir og leikverk endur-
spegla gjarnan vissan tíðaranda.
Hvaða tímabil heillar þig mest?
Ég hef dálæti á tímabilinu í kring-
um 1930. Þá var mikið flæði í
efnum og sniðum kvenfatnaðar, og
tískan afar klæðileg fyrir karla,
en oft má sjá hve mikið er leitað í
tímabilið milli 1930 og 1950 þegar
túlka á tímaleysi og endurskapa
horfinn tíma í kvikmyndum.
Er mikið tekið eftir verkum bún-
inga- og leikmyndahöfunda?
Nei, þau vekja sjaldnast eftirtekt
umfram annað, en við eigum líka
flest sammerkt að vera laus við
þörf fyrir sviðsljósið eða hrópa:
„Þetta gerði ég!“ Við völdum að
vera hinum megin tjaldsins og
ALLIR LITIR HAFSINS ERU KALDIR Alvöru íslenskir spennuþættir þar sem Helga valdi alla
umgjörð og ytra útlit á leikmynd þáttarins.
Enginn glamúr hinum megin tjaldsins
Leikarar eru mismun-
andi viðkvæmir fyrir
sjálfum sér, en þeir fræg-
ustu hafa ekki áhyggj-
ur af neinu og treysta
manni til fullnustu.
HELGA STEFÁNSDÓTTIR Heillaðist ung af leikhúsi á ballettárum bernskunnar og unir sér hvergi betur en innan leikhúsveggja með hinu skapandi og gefandi leikhúsfólki.FRÉTTABLAÐIÐ/HEIÐA
Ullarhúfa Forests
Whitaker. Fleginn kjóll
Carmen. Klósettið sem
Jón Sæmundur Auðar-
son notar til að blanda
sér eiturblöndu; allt eru
þetta hlutir og stað-
ir úr hugarfylgsnum
Helgu Stefánsdóttur
leikmynda- og bún-
ingahönnuðar. Þórdís
Lilja Gunnarsdóttir
skyggndist inn í heim
Helgu sem alls hefur
unnið að sjötíu verkum
á sautján árum og vinn-
ur nú leikbúninga fyrir
Pétur Gaut í leikstjórn
Baltasars Kormáks.
CARMEN Búningarnir í Carmen eru augnayndi, sem og sviðsmyndin öll, en Helga á heiðurinn af báðum sköpunarverkunum. MBL/GOLLI