Fréttablaðið - 31.05.2006, Blaðsíða 20

31. maí 2006 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Nú er liðinn sá dagur þegar kjós-
endur landsins höfðu völdin í
sveitarstjórnum landsins í hendi
sér. Völdin eru nú komin í hendur
fulltrúa þeirra, sem nú geta huns-
að vilja kjósendanna að eigin vild
næstu fjögur árin.
Spaklegustu ummælin í kjölfar
sveitarstjórnarkosninganna féllu
án efa af vörum Vilhjálms Þ. Vil-
hjálmssonar í Morgunblaðinu á
mánudag. Þau voru á þessa leið:
„Þetta er ákveðinn sigur fyrir
Sjálfstæðisflokkinn og hefði orðið
frábær sigur hefðum við náð
meirihluta“ (!) En svo kom í ljós
að hann þurfti ekki að ná meiri-
hluta. Framsókn hafði í kosninga-
baráttunni brýnt sína kjósendur á
því að slagurinn stæði á milli efsta
manns Bé-listans og áttunda
manns Sjálfstæðisflokksins. Nú er
ljóst orðið að þar var einungis um
skuggabox að ræða. Björn Ingi
var áttundi maður Sjálfstæðis-
flokksins og breytti „ákveðnum
sigri“ hans í öruggan sigur og
meirihluta.
Þar með lauk langri tilvi-
starkreppu, sem hófst fyrir tæpu
hálfu ári við prófkjör framsóknar-
manna í Reykjavík. Ákveðið var
að binda prófkjörið ekki við
flokksmenn eina heldur hafa það
opið prófkjör. Aðstoðarmaður for-
sætisráðherra atti þar kappi við
fráfarandi borgarfulltrúa Önnu
Kristinsdóttur og Óskar Bergs-
son, sem löngum hefur verið virk-
ur í flokksstarfi Framsóknar-
flokksins í Reykjavík. Almennt
hefur ekki tíðkast utankjörfund-
aratkvæðagreiðsla í prófkjörum
flokka, þótt hins vegar hafi þótt
brenna við á stundum að kapps-
fullir stuðningsmenn einstakra
frambjóðenda hafi farið með kjör-
kassa út um borg og bý og veitt
mönnum inngöngu í flokk sinn og
búið til kjörskrána jafnóðum. Fáar
reglur gilda um prófkjör og þess-
ar fáu iðulega býsna sveigjanleg-
ar í hita bardagans. En nú brá svo
við að við talningu atkvæða kom-
ust þau Anna og Óskar lengi vel
ekki á blað því að utankjörfundar-
atkvæði voru talin fyrst og féllu
að langmestu leyti á Björn Inga.
Fjölmargir framsóknarmenn töldu
maðka í mysunni og að smalað
hefði verið utanflokksmönnum,
einkum til utankjörfundarat-
kvæðagreiðslunnar, og það ráðið
úrslitum um kjör Björns Inga. Alls
tóku 3.908 þátt í prófkjörinu en í
kosningunum á laugardaginn kusu
4.056 Framsókn eða einungis 148
kjósendum fleira. Til að halda inn-
anflokksfriðinn létu hinir óánægðu
kyrrt liggja nema hvað Anna
Kristinsdóttir hafnaði sæti á list-
anum.
Fullyrt hefur verið í mín eyru
að svipuðum aðferðum hafi verið
beitt við sjálfar kosningarnar á
laugardaginn. Framsókn hlaut
3.184 atkvæði á kjörfundi en 872
atkvæði utan kjörfundar eða 28
prósent af kjörfundaratkvæðun-
um, sem er allmiklu hærra hlut-
fall en hjá hinum flokkunum,
m.a.s. Sjálfstæðisflokknum, sem
þó hefur verið talinn flokka ötul-
astur við öflun utankjörstaðarat-
kvæða. Það vakti athygli starfs-
manna sýslumannsins í Reykjavík
við utankjörfundaratkvæða-
greiðsluna, að þangað komu heilu
rútufarmarnir af útlendingum til
að kjósa undir leiðsögn manns af
erlendu bergi brotnum, sem vildi
fylgja þeim eins langt og lög
leyfðu – og helst lengra – inn á
kjörstaðinn og aðstoða þá við að
setja kross á kjörseðilinn, enda
margir þeirra ókunnugir okkar
stafrófi. Heimildarmenn mínir
fullyrða að í einhverjum tilvikum
hafi þessum útlendingum verið
umbunað með greiðslu frá 2000-
8000 krónur á mann. Verður ekki
öðru trúað en að þeir sem telja sig
búa yfir vitneskju um þetta meinta
misferli í kosningunum fylgi því
eftir með kæru.
„Það fannst einfaldlega ekki
nægilega mikill samhljómur með
frjálslyndum“, sagði Villi borgar-
stjóri eftir að hann sleit viðræðum
við Ólaf F. og hespaði af samning-
um um stjórnarsamstarf við Björn
Inga á innanvið tveimur klukku-
stundum. Það var mikið í húfi, því
að, eins og segir í leiðara Moggans
í gær „þá má gera ráð fyrir að
framtíð Landsvirkjunar verði á
dagskrá borgarstjórnar á nýju
kjörtímabili og augljóslega auð-
veldari úrlausnar en ef meirihlut-
inn hafði verið skipaður með
öðrum hætti.“
Alkunnugt er að það er þegar á
stefnuskrá Sjálfstæðisflokksins
að einkavæða Landsvirkjun á
næsta kjörtímabili. Til þess að svo
megi verða þarf Orkuveita Reykja-
víkur að selja sinn 45 prósenta
hlut í fyrirtækinu á hagstæðu
verði fyrir Landsvirkjun. Með
nýfundnum samhljómi er svo opin
og greið leið fyrir alþjóðleg risa-
fyrirtæki eins og álfyrirtækin að
kaupa hið einkavædda fyrirtæki
með öllum vatnsréttindum og
gögnum og gæðum. Margur finn-
urinn mun geta makað krókinn á
þeirri vegferð.
Hafi einhver haldið að afhroð
Framsóknarflokksins í þessum
kosningum yrði til þess að hann
hyrfi frá stóriðjustefnunni og
greindi sig frá samstarfsflokkn-
um er ljóst að svo er ekki. Þvert á
móti borar hann sig enn frekar inn
í hálsakot íhaldsins og verður ekki
héðanaf frá þessum hýsli sínum
skilinn, nema með meiriháttar
skurðaðgerðum, á borð við þær,
sem beitt er við aðskilnað samvax-
inna tvíbura.
Er Framsókn til?
Samningaviðræður um meirihluta í sveitarstjórnum fylgja kosningum eins og dagur fylgir nótt. Þar gerast kaupin eins og á eyrinni. Það er óumflýjanlegt lögmál. Á því geta engir
hneykslast. Þannig eru leikreglurnar.
Hitt er annað að gild rök standa til þess að kjósendur hafi með
beinum hætti möguleika á að kjósa tiltekna aðila til valda og
kalla aðra frá ábyrgðinni. Þeir sem ekki eygja möguleika á meiri-
hluta telja það á hinn bóginn ólýðræðislegt. Í þessu tilliti er
afstaða flokka gjarnan breytileg eftir aðstæðum frá einum stað
til annars.
Kjarni málsins snýst á hinn bóginn um það hvort kjósendur
taka í kosningum ákvörðun um völd og ábyrgð eða hvort for-
ystumenn flokka véla þar einir um eftir kosningar. Það eru lýð-
ræðisleg rök fyrir því að þetta vald sé hjá kjósendum fremur en
forystumönnunum þó að þeir hafi vitaskuld lýðræðislegt
umboð.
Athyglivert er að svo háttar til að hreinn meirihluti er nú í 37
sveitarfélögum. Sjálfstæðisflokkurinn hefur meirihluta í 13 og
Samfylkingin í 3.
Í Reykjavík mörkuðu nýafstaðnar kosningar þau þáttaskil að
í fyrsta sinn í þrjá aldarfjórðunga voru kjósendur í óvissu að
þessu leyti. Niðurstaðan var sú að í fyrsta sinn kom til þess að
mynda þurfti meirihluta eftir kosningar, sem kjósendur höfðu
ekki tekið ákvörðun um með skýrum hætti.
Eðlilega taka menn nýjum meirihluta með ólíkum hætti. Það
er eðli stjórnmálaátaka. En einhvern veginn er það svo að meiri-
hlutaflokkarnir tveir falla inn í mismunandi umræðuandrúm.
Aðspurður sagði væntanlegur borgarstjóri að hann yrði á
þeim stóli bara áfram sami hæverski góði karlinn. Margt bendir
til þess að þessi ummæli lýsi ágætlega upplifun margra af end-
urkomu Sjálfstæðisflokksins undir forystu Vilhjálms Þ. Vil-
hjálmssonar að meirihlutastjórn í Reykjavík.
Að sumu leyti eru þessar aðstæður með öðrum pólitískum
formerkjum líkar því sem gerðist í Kaupmannahöfn á síðasta ári
þegar Ritt Bierregaard, langreynd í danskri pólitík, myndaði
þar meirihluta í borgarstjórn. Þar virtist eftirspurn eftir reynslu
vera ráðandi.
Framsóknarflokkurinn fellur ekki inn í sama umræðuand-
rúm. Er það sanngjarnt eða málefnalegt? Flokkurinn á vissulega
við vanda að etja, sem hann verður að leysa og getur ekki kennt
öðrum um. En sumt í viðbrögðunum varpar ljósi á ómálefnalegt
umræðueinelti.
Dæmi um þetta eru uppblásnar fullyrðingar um að Framsókn-
arflokkurinn hafi gert hrossakaup um framgang tiltekins laga-
frumvarps á Alþingi að skilyrði fyrir meirihlutamyndun í
Reykjavík. Þetta eru dylgjur sem hvorki verða sannaðar né
afsannaðar. En meðan þær eru ekki studdar rökum eru þær
marklausar.
Framsóknarflokkurinn rauf ekki Reykjavíkurlistasamstarfið.
Það var annarra verk. En hinn ungi forystumaður í Reykjavík
gæti með kosningaárangri sínum og samningum um meirihluta
hafa tryggt flokknum nýja pólitíska viðspyrnu.
Á því geta menn vitaskuld haft skiptar skoðanir. En það er
hvað sem öðru líður gilt umræðuefni. Ekki er ólíklegt að ný kyn-
slóð í Framsóknarflokknum sé fremur að horfa til framtíðar en
að bindast á klafa fortíðar með þessu nýja samstarfi. Það gætu
verið raunveruleg pólitísk tíðindi þess.
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Kaupin á eyrinni:
Hæverskur góður
karl og ný viðspyrna
Í DAG
FRAMTÍÐ LANDS-
VIRKJUNAR
ÓLAFUR HANNI-
BALSSON
Framsóknarflokkurinn verð-
ur ekki héðanaf frá þessum
hýsli sínum skilinn nema með
meiriháttar skurðaðgerð...
Versnandi sambúð?
Það var víst mat ráðherra Sjálfstæðis-
flokksins á þingflokksfundi í fyrradag að
afgreiða yrði frumvarp Valgerðar Sverris-
dóttur iðnaðarráðherra um byggðaþróun,
nýsköpun og tæknirannsóknir úr iðnað-
arnefnd og lögfesta það á sumarþingi.
Annars væru öll mál í uppnámi. Víst er að
Valgerður er þegar búin að breyta frum-
varpinu til að milda samstarfsflokkinn.
Svo vill til að í gær hófst sumarþing á
umræðum um RÚV-frumvarpið, sem er
jafn mikið metnaðarmál menntamála-
ráðherra og nýsköpunarmálið er Valgerði.
Fróðlegt verður að fylgjast
með því hve kappsamir
Sjálfstæðismenn verða
um afgreiðslu Valgerð-
arfrumvarpsins þegar
búið verður að afgreiða
Þorgerðarfrumvarpið
sem lög.
...sem vel er grænt.
Jónas Kristjánsson fyrrverandi ritstjóri
skrifar eftirfarandi á vefsíðuna „jonas.is“:
„Afhroð Framsóknar í byggðakosning-
unum stafar ekki af ríkisstjórninni. Hún
nýtur stuðnings í könnunum og íhaldið
vann á í kosningunum. Hrunið stafar af,
að Framsókn hefur glatað rómantíkinni,
sem einkenndi flokkinn áður fyrr, þegar
Eysteinn Jónsson var grænasti stjórn-
málamaður landsins. Fyrir hálfri öld var
Framsókn flokkur grænna sveita og
menntamanna, en nú er hann
svartur og menntasnauður
flokkur landskemmda og
markaðsgrimmdar. Vinstri
grænir hafa tekið upp merki
gömlu Framsóknar og munu
ekki gefa það eftir. Framsókn
flúði á mölina, féll milli pólit-
ískra stóla og er mörk-
uð dauðanum.“
Laus staða
Mikið hefur víst gengið á innan Framsókn-
arflokksins í Kópavogi síðan ljóst var að
meirihluti hans og Sjálfstæðisflokksins
hafði haldið velli.
Framsóknarflokkurinn er í þægilegri
oddastöðu þrátt fyrir að hafa tapað
tveimur af þremur fulltrúum sínum og
gæti selt sig dýrt. Til eru þeir sem vilja
meirihlutasamstarf við Samfylkinguna
og VG. Málefnasamningur við Sjálfstæð-
isflokkinn verður borinn undir atkvæði á
fulltrúaráððsfundi Framsóknarflokksins í
kvöld og gæti stefnt í átakafund.
Svo er staða bæjarritara víst laus í
Kópavogi. Framsóknarmenn gera tilkall
til hennar og hefur Páll Magnússon,
aðstoðarmaður iðnaðarráðherra, þegar
verið orðaður við hana.
johannh@frettabladid.is