Fréttablaðið - 11.10.2006, Blaðsíða 52

MARKAÐURINN 11. OKTÓBER 2006 MIÐVIKUDAGUR14
F Y R I R L E S T U R
Dugnaður, atorkusemi og iðjusemi eru gildi
sem ófáir Íslendingar vilja tengja sig við.
Ýmislegt bendir jafnframt til þess að gildi á
borð við þessi, sem tengjast helst vinnu, séu
enn í miklum mæli notuð sem viðmið til þess
að meta persónuleika fólks, bæði af því sjálfu
og öðrum.
Á mánudaginn var hélt Hjálmar G.
Sigmarsson mannfræðingur fyrirlestur undir
nafninu „Ég hef miklar áhyggjur af þessu“ í
Háskóla Íslands. Tilgangurinn var að kynna
niðurstöður MA-ritgerðar hans í mannfræði
þar sem hann skoðaði, út frá ýmsum hliðum,
hvert mikilvægi vinnu væri fyrir sjálfsmynd-
arsköpun Íslendinga. „Hugmyndin kom fyrir
fjórum árum þegar ég hafði ákveðið að fara
í mastersnám. Þá var mér mjög hugleikið af
hverju við Íslendingar erum svona uppteknir
af vinnu og fór að velta fyrir mér út frá hvaða
sjónarhorni mætti skoða það. Ég var forvitinn
um af hverju við tölum svona mikið um vinnu,
dugnað og iðjusemi og þetta að vera „alltaf
að“.“
FYRST ER ÞAÐ VEÐRIÐ... SVO VINNAN
Hjálmar ákvað að elta forvitnina og gaf
ritgerðinni vinnuheitið og nafnið „Eru ekki
allir Íslendingar alltaf að?“. Hann segist
hafa langað til að fá tilfinningu fyrir því
hvernig fólk upplifði sitt líf og sitt umhverfi
og hvernig það skilgreindi hvað skiptir máli.
„Markmiðið var ekki að staðfesta eða hrekja
hvort Íslendingar vinni eins mikið og þeir
tala um. Það var þessi orðanotkun og hug-
takanotkun sem mér fannst spennandi og
það hvað okkur Íslendingum þykir auðvelt
að detta inn í umræðuna um vinnu. Það er
tvennt sem Íslendingar tala alltaf um – fyrst
er það veðrið og svo vinnan. Það er alltaf
þessi spurning: „Er ekki nóg að gera?““
Verkefninu skipti Hjálmar upp í þrjá hluta.
Í þeim fyrsta skoðaði hann ýmsar kenningar
og rannsóknir um vinnu úr félagsfræði og
mannfræði. Í öðrum hlutanum tók hann fyrir
skrif um Ísland og vinnu og hvernig hún
hefur verið skoðuð í gegnum tíðina. Þannig
vildi hann sjá hvernig um vinnuna er talað
og hvernig þessi ímynd að Íslendingar séu
dugleg þjóð birtist í rituðu máli.
Þriðji hlutinn samanstóð af viðtölum við
tíu einstaklinga; sex konur og fjóra karla á
aldrinum 40 til 60 ára. „Ég valdi þennan ald-
urshóp því ég vildi að fólk hefði samanburð-
inn. Þetta var allt fólk sem man sjálft eða í
gegnum foreldra sína hvernig hlutirnir hafa
breyst hérna undanfarna áratugi og hefur
þar að auki sumt alið upp börn sjálft og séð
hvernig þau eru að koma sér fyrir í námi eða
starfi. Ég vildi fá þau til þess að lýsa hvernig
þau upplifa mikilvægi vinnunnar, hvernig
þau upplifðu það í æsku og áhrif þess á fram-
tíðina og hvernig áhrif vinna hefur haft á
þeirra daglega líf og líðan.“
DUGNAÐUR, ATORKUSEMI, IÐJUSEMI!
Hjálmar komst vissulega að því að vinna
væri og hefði alla tíð verið mjög áberandi,
fyrirferðarmikil og mikilvæg á Íslandi. Svo
virðist einnig sem hún hafi aukist í umræð-
unni síðustu árin – í íslenskum fjölmiðlum til
að mynda og ekki síst í tengslum við íslensku
útrásina – og Íslendingar telji sig nú sem
aldrei fyrr duglega, atorkusama og iðjusama
og þeir kunni að grípa tækifærið og aðlagast
nýjum aðstæðum.
Af niðurstöðum Hjálmars mætti ef til vill
ráða að það sé að verða enn ríkara í okkur
Íslendingum að líta á vinnuna sem dyggð.
„Já, kannski,“ segir Hjálmar. „Þó eru gild-
in ekki bara tengd vinnunni heldur vissum
dugnaði og iðjusemi.“ Hann segir það líka
segja meira en mörg orð að skoða mikil-
vægi vinnusemi í íslensku samfélagi til að
undirstrika virkni okkar í samfélaginu. „Það
heyrist alveg ennþá: „Hann var nú meiri
sauðurinn og fór nú ekki vel með fjölskyld-
una sína... en hann vann vel!“ Blæbrigði af
þessu fannst mér ég greina af viðmælendum
mínum og almennt í þeim heimildum sem ég
skoðaði. Þannig að vinnan virðist vissulega
teljast mikil dyggð á Íslandi.“
HJÁLMAR G. SIGMARSSON MANNFRÆÐINGUR Meðal þess sem Hjálmar komst að raun um við vinnslu MA-ritgerðar sinnar er að ýmislegt
bendir til þess að Íslendingar telji sig nú, sem aldrei fyrr, duglega, atorkusama og iðjusama. MARKAÐURINN/HEIÐA
Eru ekki allir Íslendingar alltaf að?
Tvennt er það sem Íslendingar þreytast ekki á að tala um - fyrst er það veðrið en fast á hæla þess
kemur vinnan. „Er ekki nóg að gera?“ er ein af þeim spurningum sem ýttu Hjálmari G. Sigmarssyni
út í að skoða mikilvægi vinnu fyrir sjálfsmyndarsköpun Íslendinga. Hólmfríður Helga Sigurðardóttir
hitti Hjálmar í vinnunni.