Fréttablaðið - 31.05.2007, Blaðsíða 64

Kl. 20.00
Kammerkór Suðurlands fagnar
tíu ára afmæli sínu með tónleik-
um í Versölum, ráðhúsi Ölfuss.
Einsöng syngur Sigrún Hjálm-
týsdóttir, undirleik annast Kári
Þormar en stjórnandi er Hilmar
Örn Agnarsson.
Í sumar verða hundrað ár
liðin frá því að Friðrik átt-
undi konungur sótti Íslend-
inga heim en af því tilefni
verður opnuð sýning í Þjóð-
arbókhlöðunni í dag.
Þar er á veggspjöldum rakin drög-
in að heimsókninni, ferðalag kon-
ungs um landið og margvíslegur
viðbúnaður sem þjóðin hafði uppi
vegna heimsóknarinnar, þar eru
til sýnis ýmsir gripir frá þess-
um tíma sem mönnum okkar tíðar
kann að þykja lítt minnisverðir en
voru með skýrum hætti, ef betur
er að gáð, mikilsverðir fyrir ís-
lenska samfélagsþróun, sjálfstæði
í orði og borði.
Benedikta prinsessa, barna-
barn Friðriks Kristjánssonar,
kom hingað fyrir fáum dögum og
leit til með undirbúningi sýning-
arinnar. Heimsóknir einstaklinga
úr dönsku konungsfjölskyldunni
voru á fyrri helmingi síðustu aldar
miklu tíðari en síðar varð. Bæði
hafði Friðrik níundi, faðir Mar-
grétar Þórhildar, á yngri árum hér
oft viðdvöl sem liðsmaður á eftir-
litsskipum konungs og eins sóttu
foreldrar hans hingað í veiði. Sókn
þessa fólks hingað norður byggði
ekki síst á þeim viðtökum sem
Friðrik áttundi og Kristján níundi
fengu hér 1874 og 1907 sem voru
konunglegar.
Erfitt er nútímamönnum að gera
sér í hugarlund hvernig hingað-
koma konungs 1907 var. Gríðar-
legt tilstand var: stór hluti af fjár-
lögum þessa árs var lagður í vega-
gerð um Suðurland en til stóð að
konungur færi þar um í vagnalest.
Var vögnum safnað af öllu land-
inu til að flytja föruneyti konungs.
Þegar til kom vildi Friðrik sitja
hest og fór því föruneyti hans ríð-
andi að mestu. Hingað kom í sveit
konungs mikill fjöldi danskra
blaðamanna og fyrirmenna úr
dönsku opinberu lífi. Alþingi bauð
hingað 30 dönskum þingmönnum
og endurgalt þar með heimboð ís-
lenskra þingmanna frá árinu áður
en þá fóru 35 af 40 alþingismönn-
um til Hafnar í heimsókn.
Hingað til lands kom konungur
með föruneyti á þremur skipum.
Var lagt upp frá Tollbúðinni
hinn 21. júlí og var mikill mann-
fjöldi við strandlengjuna til að
kveðja konung, þúsundir manna
segja samtímaheimildir. Var
sægur skipa sem fylgdi skipunum
þremur, Birma, Atlanta og Geysi,
á leið. Fyrri skipin voru fengin að
láni frá Austur-Asíufélaginu, því
aldna félagi sem hafði um alda-
skeið einokun á viðskiptum Dana
við Asíulönd. Birma var þeirra
stærst, 5.000 smálestir að stærð.
Tvö hundruð manns voru um borð,
tuttugu þjónar, hljómsveitarmenn,
kokkar auk gestanna og áhafnar.
Fyrsti áfangi ferðarinnar voru
Færeyjar og þangað kom konungs-
flotinn 24. júní. Reru heimamenn
tugum báta undir flöggum til móts
við flotann. Dvaldi konungur með
fylgdarliði sínu í Færeyjum í þrjá
sólarhringa, fór víða um eyjarn-
ar, skoðaði atvinnulíf og híbýli
manna. Lagt var upp til Íslands að
morgni 27. júlí. Sóttist ferðin það
vel að skip konungs máttu liggja
heilan dag undan Akranesi til að
ná réttum komudegi til Reykja-
víkur.
Íbúar Reykjavíkur voru um tíu
þúsund sumarið 1907. Þar var uppi
fótur og fit hinn 29. júlí: menn
voru þegar teknir að flagga og
mátti víða sjá hvítbláinn við hún
innan um Dannebrog. Konungur
skyldi gista í húsi Lærða skólans,
en gestum var víða komið niður: á
Hótel Reykjavík og Hótel Íslandi.
Móttökunefnd hafði aðsetur í Iðn-
aðarmannahúsinu. Skipað hafði
verið við lægi undan landi en svo
stór skip sem voru í fylgd konungs
voru fátíð hér og engin höfn enn
í bænum. Skyldi konungur stíga
á land að morgni 30. júlí kl. 10 og
skyldi bátur hans leggja að gömlu
steinbryggjunni.
Þann dag voru allir í bænum í
sparifötunum og komnir niður
í Pósthússtræti þar sem nú er
Tryggvagata að hylla konung. Er-
lend fyrirmenni og innlend í ein-
kennisbúningum, karlar í jakka-
fötum og sumir á fornklæðum,
konur á skautbúningum, upp-
hlut og dönskum búningum, börn-
in þvegin og snyrt og stóðu hvít-
klæddar ungmeyjar í röð sitthvor-
um megin við gönguleið konungs:
pláss var tekið frá fyrir fimmtíu
innlenda og erlenda ljósmyndara.
Er skipafloti konungs seig inn
sundin var skotið úr fallbyssum
af frönsku herskipi er hér lág við
festar. Hannes Hafstein hélt þegar
til skips konungs og stundvíslega
kl. 10 lagðist konungsbáturinn að
steinbryggjunni, þeir konungur
og Hannes stigu á land og Hann-
es bauð kóng sinn velkominn með
handabandi: „Velkominn til þessa
hluta ríkis yðar, herra konungur!“
Hér á landi dvaldi konungur ásamt
fylgdarliði til 15. ágúst. Hann fór
um Suðurland ríðandi, sigldi síðan
flota sínum vestur fyrir land, tók
land á Ísafirði, fór síðan norður
fyrir og kom við á Akureyri og loks
austur um með lokaáfanga á Seyð-
isfirði. Hvarvetna sem Friðrik átt-
undi fór kom hann fram við háa og
lága sem jafningja sína, gaf sig að
múgamönnum rétt sem embættis-
mönnum. Hann var forvitinn um
hagi fólks, alúðlegur og alþýðleg-
ur. Víst er að móttökur þær sem
hann fékk hér á landi hafa hlýj-
að honum um hjartarætur. Sam-
tímaheimildir danskar eru fullar
af hrifningu, geðshræringum, yfir
viðtökum. Enda fór svo að konung-
ur hreyfði í för sinni sjálfstæðis-
málum þjóðarinnar, nánast í blóra
við ráðherra sína.
En hann gaf íslenskum almenn-
ingi annað sjálfstæði ekki minna
að virði: hann veitti þeim tækifæri
í samtakamætti að skarta öllu sínu
með þeim árangri að þeir fengu
hrós fyrir og gátu verið stoltir af:
bara konungsvegurinn austur var
gríðarstórt afrek og synd að hann
skuli ekki betur varðveittur og
nýttur.
Margt af viðbúnaði hér var með
séríslenskum hætti: til fundar við
konung riðu bændur í Eyjafirði hó-
preið til Akureyrar og sátu einung-
is hvíta hesta. Er margt í lýsingum
gestanna með sérstökum sakleys-
isbrag. Því heimsókn konungs var
ekki síður landkynning sem beind-
ist einkum gagnvart Dönum sjálf-
um og hefur vafalítið átt sinn þátt
í hinni djúpstæðu lotningu sem
hefur um langan aldur ríkt í Dan-
mörku fyrir Íslandi, sögu og nátt-
úru. Því er konungsheimsóknin
björt minning þeim sem vilja rifja
hana upp nú hundrað árum síðar.
Sýningin í Þjóðarbókhlöðu verð-
ur opnuð í dag af forseta Íslands
og verður opin til 1. september.
Landsbókasafn nýtur góðs af því
en Þjóðminjasafn Íslands, Ljós-
myndasafn Reykjavíkur, Þjóð-
skjalasafn Íslands, Seðlabanki Ís-
lands og Vegagerðin hafa lánað
ljósmyndir og muni. Einnig eru
munir á sýningunni sem eru í
einkaeign. Þau sem hafa komið
að undirbúningi sýningarinnar
eru Auður Styrkársdóttir, Helgi
Braga, Jökull Sævarsson og Mark
Cohagen. Hönnuður sýningar-
spjalda er Ólafur J. Engilberts-
son, en sýningarstjóri er Emilía
Sigmarsdóttir. Sýningin er styrkt
af forsætisráðuneytinu og Dansk-
íslenska viðskiptaráðinu.
Myndlistartvíæringa er ekki
eingöngu að finna í Feneyjum.
Guðlaug Dröfn Gunnarsdóttir
myndlistarmaður, sem leggur
stund á meistaranám við lista-
háskólann Villa Arson í Frakk-
landi, tekur nú þátt í tvíæringn-
um Nouvelle Biennale í Nice í
Frakklandi.
Tvíæringnum var komið á
laggirnar árið 1967 af listamönn-
unum Henri Matisse og Pierre
Bonnard. Guðlaug Dröfn komst
í úrslit í keppni sem kennd er
við málarann Matisse en þátt-
takendur voru rúmlega fimm-
tíu málarar sem koma frá eða
vinna í suðausturhluta Frakk-
lands. Tvíæringurinn stendur
til 10. júní.
Í nafni málarans Matisse
Verk Svavars á uppboðum