Fréttablaðið - 19.03.2008, Qupperneq 22

22 19. mars 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í Frakklandi heyja laganna verðir stranga baráttu gegn
mansali og vændi til að reyna að
leysa úr áþján þær ógæfusömu
stúlkur sem neyddar eru til að
selja blíðu sína, jafnvel úti á
gangstéttum, og oft verður þeim
nokkuð ágengt.
Margar þessar stúlkur eru
komnar frá fjarlægum löndum,
ekki síst frá Austur-Evrópu; það
er hin svokallaða „rússneska
mafía“ sem stendur að baki
innflutningnum og starfræksl-
unni, og á hana er lögreglan farin
að kunna. Hún þekkir sína menn í
mafíunni, hún veit að þar er
mannhatur mestan part, stúlkurn-
ar eru beittar grímulausu ofbeldi
og bellibrögðum, eins og Íslend-
ingar þekkja úr annarri átt, úr
sænsku kvikmyndinni „Lilja
4ever“, og þar kann lögreglan
stundum að láta krók koma á móti
bragði. Hugsanagangur andstæð-
inganna, svo og fórnarlamba
þeirra, liggur henni nokkuð opinn
fyrir.
Því liggur beint við að álykta
svo, að sama máli gegni um
stúlkur sem koma frá öðrum
heimshálfum, einkum og sér í lagi
hinni svörtu Afríku, og þannig
megi nota sömu aðferðir gegn
þeirri sérstöku mafíu sem
starfrækir þær. Þessi mafía er
þekkt og hefur ákveðið andlit, ef
svo má segja, það eru afrískar
konur, nokkuð við aldur, sem eru
kallaðar „madam“ í heimalöndum
sínum en „mama“ þegar þær
koma til Frakklands. En nú var
eitthvað sem gekk ekki upp,
lögreglan rak sig á vegg og engum
venjulegum aðferðum hennar
varð við komið. Hvað var hér á
seyði? Smám saman kom hinn
ægilegi sannleikur í ljós. Þessar
afrísku stúlkur voru ekki beittar
líkamlegu ofbeldi eins og Lilja og
stöllur hennar. Málið var miklu
verra, þær höfðu orðið fyrir
gjörningum.
Þessar stúlkur koma ofan úr
afdölum í Nígeríu og Benín,
blekktar með loforðum um betri
framtíð og án þess að hafa nokkra
minnstu hugmynd um hvað það er
sem bíður þeirra í raun og veru,
en áður en þær eru sendar til
Evrópu leiðir „madam“ þær fyrir
galdrakall. Sá nefnist „babalawo“
og fremur hann á stúlkunum
særingar sem nefndar eru „jú-jú“.
Þær eru af ýmsu tagi, en felast
einkum í því að galdrakallinn
klippir af stúlkunum hár eða
neglur eða hann vekur þeim blóð.
Síðan er þessu, hárinu, nöglunum
eða blóðinu, blandað saman við
kol, og lesnar yfir öllu saman
ýmsar mergjaðar særingaþulur.
Fyrir þessa athöfn tekur galdra-
kallinn hundrað dollara í hvert
skipti, og þar sem mönnum telst
svo til að um það bil fjörutíu og
fimm þúsund stúlkur séu fluttar
árlega frá Nigeríu til Evrópu til
að stunda þar vændi, er greinilegt
að þarlendir galdrakallar hafa
mikil umsvif. Nokkrir þeirra hafa
jafnvel sest að í Vestur-Evrópu og
stunda iðju sína þar.
Tilgangurinn með þessari
myrku jú-jú serimóníu er nú sá að
sannfæra stúlkurnar um að ef
þær eru ekki hlýðnar í hvívetna
muni illir andar fara að starfa á
þeim eða þeirra nánustu. Og
serimónían virðist vera miklu
áhrifameiri en nokkurt líkamlegt
ofbeldi eða hótanir um slíkt geta
orðið. Óttinn við andana er svo
mikill, að stúlkurnar þora ekki að
æmta né skræmta árum saman,
og þótt þær lendi í höndunum á
lögreglunni og félagsráðgjöfum
hennar leysa þær ekki frá
skjóðunni. Öðru hverju tekst
lögreglunni að afhjúpa vændis-
hring, sem sé „madam“, eina eða
fleiri, handbendi þeirra og
nokkrar „starfstúlkur“. Síðan
2006 er t.d. sagt að tuttugu og
fimm slíkir hringar hafi lent undir
manna hendur, og starfrækti hver
þeirra einar fimm eða sex stúlkur.
En þetta kemur jafnan fyrir ekki,
það er ekki hægt að fá stúlkurnar
til nokkurrar minnstu samvinnu
við þá sem vildu gerast bjarg-
vættir þeirra.
Franskir lögreglumenn sem
hafa frá blautu barnsbeini verið
aldir upp við rökhyggju heim-
spekingsins Descartes standa
alveg ráðþrota gagnvart þessu
fyrirbæri, og sama máli gildir um
aðstoðarmenn þeirra og ráðu-
nauta. Þó vantar ekki að lögreglan
sé vel mönnuð, bæði vísindadeild-
in sem og aðrar deildir. Hún hefur
yfir að ráða sérfræðingum í öllum
sköpuðum hlutum, réttarlæknum,
efnafræðingum, fingrafarafræð-
ingum, beinamælingamönnum,
sálfræðingum, félagsfræðingum,
afbrotafræðingum, tölvufræðing-
um, karate-meistörum, fjármála-
sérfræðingum, glímukóngum,
dulmálsráðningamönnum, túlkum
í rússnesku, jórúba, pöl og öðrum
álíka torskildum tungumálum, og
mörgum fleiri. En nú er ljóst að
þetta er alls ekki nóg. Til að
lögreglan sé fullskipuð og vanda
sínum vaxin þarf að bæta við
hana einni nýrri starfsgrein:
djöflasæringamönnum frá
Nígeríu.
Jú-jú hjá babalawo
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG |
UMRÆÐAN
Álver í Helguvík
Framkvæmdir geta ekki haldið áfram við álver í Helguvík. Þetta er
nákvæmlega svo einfalt. Það eru svo
margir endar lausir að hvort sem litið
er á framkvæmdina út frá sjónarhóli
stjórnsýslu eða viðskipta, blasir við að
framkvæmdir núna eru skammsýni –
slæm stjórnsýsla og illa undirbúinn
bissness. Fjármálaráðherra og banka-
stjóra Landsbankans er alveg sama og
hvetja Íslendinga til að pissa í skóinn
sinn.
Tvennt er í veginum varðandi álver í
Helguvík. Í fyrsta lagi er ekki búið að
afla orku nema í mesta lagi fyrir fyrsta
áfanga. Enginn veit hvaðan viðbótarorkan á að
koma því nágrannasveitarfélögin vilja nýta sínar
orkulindir sjálf og Landsvirkjun ætlar ekki að
bjarga málum. Í öðru lagi er ekki búið að afla
kvóta fyrir mengunina sem myndi koma frá þessu
álveri.
Álver í Helguvík er gegn vilja Samfylkingarinn-
ar. Ekki bara hafa Ungir jafnaðarmenn og samtök
umhverfissinnaðra jafnaðarmanna, ályktað gegn
því heldur hafa þingmenn og ráðherrar
lýst andstöðu sinni. Iðnaðarráðherra og
utanríkisráðherra hafa bæði sagt að ef
eitt álver eigi að rísa í viðbót yrði það
betur komið við Húsavík. Ísland á bara
pláss fyrir mengun frá einu litlu álveri
í viðbót. Þess vegna værum við að
pissa í skóinn með því að ryðjast í
óundirbúnar framkvæmdir í Helguvík
undir því yfirskini að redda efnahags-
lægð. Áhrifin á efnahaginn eru
umdeilanleg og sterk rök fyrir að þau
yrðu neikvæð. En þegar allt kemur til
alls skiptir mestu að við horfum til
framtíðar í atvinnuuppbyggingu.
Ungir jafnaðarmenn eru raunar á
móti frekari uppbyggingu mengandi
áliðnaðar á Íslandi. Mér finnst sjálf-
sagt að segja frá því um leið og ég
útskýri af hverju framkvæmdir geta ekki haldið
áfram í Helguvík, hvort sem menn eru hlynntir
álveri eða ekki.
Að lokum vil ég spyrja: Af hverju liggur svona
ofboðslega á? Þolir álver í Helguvík ekki bið eftir
því að við sjáum hvort forsendur séu fyrir
byggingu þess?
Höfundur er formaður Ungra jafnaðarmanna.
Ekki halda áfram í Helguvík
ANNA PÁLA
SVERRISDÓTTIR
Mansal og vændi
P
íslarvika kristinna manna hefur nú reynst fjármála-
mörkuðunum mesta písl. Fall krónunnar gerir einstakl-
ingum og fyrirtækjum þungar búsifjar. Vera krónunn-
ar í hæstu hæðum bar þó vott um meiri efnahagslega
skekkju en núverandi lægð. Ástæðan er sú að verðmæta-
sköpun þjóðarbúsins stóð ekki undir þeim lífskjörum. Þau voru að
of stórum hluta fengin að láni.
Mergur málsins er sá að það voru í ríkum mæli kraftar utan
íslenska hagkerfisins sem ýttu krónunni upp. Enn eru það hrær-
ingar á erlendum mörkuðum sem toga hana niður. Í því ljósi benti
forsætisráðherra réttilega á í gær að ríkisstjórnin ræður ekki yfir
neinum meðulum sem unnt er að taka inn frá einum degi til ann-
ars. Mestu skiptir nú að settir verði niður vegvísar að meiri verð-
mætasköpun og betri stöðugleika.
Menn þurfa að sjá vegvísi að ráðstöfunum sem draga úr hættu
á að lánsfjárkreppan sogi súrefnið úr þeirri atvinnustarfsemi
sem skapar verðmætin í samfélaginu. Vegvísir að frekari nýtingu
orkulindanna er einnig nauðsynlegur eins og fjármálaráðherra
hefur bent á. Óvissu þar um þarf að eyða.
Skynsamleg rök standa einnig til þess að vegvísi verði beint að
því marki að bæta gjaldeyrisforða Seðlabankans. Forystumenn
vinstri grænna hafa vakið máls á slíkum ráðstöfunum. Þann bagga
þarf ríkissjóður að bera. Þar af leiðir að fremur þarf að létta á
öðrum klyfjum hans en þyngja. Bíti gengislækkunin minnka að
auki tekjur ríkissjóðs af umframeyðslu.
Loks verður ekki hjá því komist að setja niður vegvísi sem snýr
lengra fram en aðrir. Hann þarf að beina mönnum inn á braut
sambærilegs stöðugleika í fjármálum og helstu samkeppnis- og
viðskiptalöndin njóta. Þó að fall krónunnar hafi verið eðlilegt þarf
að koma í veg fyrir að sveiflurnar byrji á ný þegar yfirstandandi
píslardögum lýkur.
Fyrir tveimur árum ritaði Illugi Gunnarsson alþingismaður
snarpa ádeilu í þetta blað á aðferðafræði Seðlabankans meðal ann-
ars fyrir að mæla verðbólgu með öðrum hætti en gerist og gengur
hjá þeim þjóðum sem við tökum helst mið af. Segja má að svar-
grein aðalhagfræðings Seðlabankans hafi verið upphaf að þeirri
umræðulotu um krónuna sem staðið hefur síðan.
Í þeirri grein varði aðalhagfræðingurinn aðferðafræðina en
sagðist um leið ekki vilja gera lítið úr þeim vanda sem peninga-
stefna í litlu opnu hagkerfi stendur frammi fyrir. En niðurstaða
hans um þann hluta viðfangsefnisins var afar skýr og laus við alla
tæpitungu. Þar sagði:
„Af þessum ástæðum er ekki ólíklegt að ávinningur þess að
halda uppi sjálfstæðum gjaldmiðli og peningastefnu á jafn litlu
svæði og Íslandi sé minni en enginn og auki fremur á sveiflur í
þjóðarbúskapnum en að draga úr þeim. Samt sem áður tel ég tæp-
ast að vandinn sem Seðlabanki Íslands stendur frammi fyrir sé
jafn hrikalegur og Illugi virðist gefa í skyn. Því megi við það una
að búa við sjálfstæðan gjaldmiðil og peningastefnu enn um sinn,
með þeim fórnarkostnaði og reyndar umtalsverðri áhættu sem því
fylgir. Sem betur fer, því mér skilst að ekkert annað sé á döfinni.“
Þessi einfalda greining á vandanum hefur ekki verið hrakin.
Reyndar má segja að hún hafi harðnað af tveggja ára viðbótar-
reynslu. Hún segir ennfremur að til lengri tíma getur ekki verið
skynsamlegt að viðhalda sjálfstæðri peningastefnu sem skilar
minni ávinningi en engum og eykur sveiflur fremur en að draga
úr þeim. Sú písl hefur ekki sýnilegan tilgang.
Písl án sýnilegs tilgangs:
Nýir vegvísar
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Uppfræðarinn
Hjá fámennum eyríkjum hlýtur það
að vera skylda hinna sigldu og lærðu
að deila þekkingu sinni með þeim
sem ekki komast yfir úthafið. Það
gerir hinn snjalli samfélagsrýnir Egill
Helgason að minnsta kosti samvisku-
samlega, nú síðast í bloggfærslu um
heims- endaspár um bráðnun jökla.
„Þetta er það sem
kallast alarmismi,“
bloggar Egill, alla
leið frá London,
og gefur þar með
löndum sínum
nasasjón af því
hvernig heims-
borgararnir
tala.
Það sem kallast …
Á heimasíðu Egils er nú orðinn
til dágóður sarpur af heitum og
hugtökum sem hinir lærðu hafa á
hraðbergi: Tökum dæmi: „Strákarnir
[sjónvarpsþátturinn] eru partur af
kúltúr sem kallast „laddishness“;
„...alveg út í það sem kallast loony
left á Bretlandi“; „...á ensku
heita þetta identy politics“;
„Í bókmenntum er notað
hugtakið canon...“; „...
hins vegar það sem kallast
localismi“.
… sem á ensku heitir
Áfram heldur þetta:
Seattleborg hefur
sett „það
sem kallast
„growth boundary““; er ekki „ástæða
til að taka upp það sem í Bret-
landi kallast „Anti-Social Behaviour
Orders““; „Lýðræðið í Bandaríkjunum
er farið að bera mjög svip þess sem
kallast plútókratí“; Vladimír Pútín „er
það sem kallast „chekisti““; „... í þeirri
tegund verslana sem á ensku kallast
“high street”“; og síðast en ekki
síst: „Á frönsku heitir ástandið
sem ríkir hér nostalgie de la
boue – þið getið flett því upp“.
Er þetta ekki það sem kallast
besserwisser?

bergsteinn@frettabladid.is