Fréttablaðið - 20.12.2008, Blaðsíða 44

44 20. desember 2008 LAUGARDAGUR
H
vað ætlar þú nú að
verða þegar þú ert
orðinn stór?“ spurði
Guðlaugur Pálsson
kaupmaður á Eyrar-
bakka Hauk son sinn. Guðlaugur
opnaði verslunina sína árið 1917,
þá rétt um tvítugt, og vissulega var
það ekki tekið út með sældinni að
reka verslun á stríðsárunum.
Honum leist því lítt á blikuna þegar
Haukur svaraði því til að hann
langaði að verða myndlistarmaður.
„Þá verður þú fátækur maður allt
þitt líf,“ sagði kaupmaðurinn.
„Það var mikið listalíf á Eyrar-
bakka á þessum árum,“ rifjar
Haukur upp. „Guðmunda Nielsen,
organistinn í kirkjunni, átti mikinn
þátt í því en hún setti þarna upp
Guðmundubúð, þar sem Rauða
húsið er núna, og kenndi þar öllum
að spila. Þar á meðal móðurbróður
mínum Kristni Jónassyni.“ Krist-
inn tók síðan litla frænda sinn
undir sína handleiðslu og þegar
kaupmannssonurinn var leiddur að
orgelinu í „Húsinu“ sem svo var
nefnt, þrettán ára gamall, segir
hann að eins konar fíkn hafi heltek-
ið sig. „Og hún hefur heljartök á
mér enn þá,“ segir Haukur og hlær
við. „Langlífi er nú þekkt í ættinni
svo ætli ég verði ekki á valdi henn-
ar nokkuð lengi í viðbót,“ segir
Haukur og brosir við.
Leiddi Karl Sighvatsson að orgel-
inu
Það má til sanns vegar færa því
Guðlaugur faðir hans komst í
heimsmetabók Guinness sem elsti
kaupmaður í heimi og þar að auki
komust allar föðursystur kaup-
mannsins, þrjár talsins, á tíræðis-
aldur. „Hann var að alveg þangað
til hann féll frá, þá 97 ára,“ segir
Haukur. „Nokkru áður hafði blaða-
maður spurt hann hvort hann ætl-
aði ekki að fara að hætta sem kaup-
maður. Hann svaraði því til að hann
væri búinn að vera svo lengi kaup-
maður að hann fengi sennilega ekki
vinnu við neitt annað,“ rifjar Hauk-
ur upp og hlær við.
Haukur fór í orgelnám til Þýska-
lands og síðar til Rómar þar sem
hann nam hjá Maestro Fernando
Germani sem hafði verið
aðalorganisti við Péturskirkjuna í
Róm. Síðar fór Haukur til Akraness
þar sem hann varð organisti í kirkj-
unni og kenndi og stjórnaði kórum.
Þá kemur til hans ungur drengur í
píanónám, Karl J. Sighvatsson að
nafni. Ekki verður annað séð en
Haukur hafi orðið nokkur örlaga-
valdur í lífi hans. „Hann var alveg í
sérflokki, átti afar auðvelt með að
læra,“ rifjar Haukur upp. „Ég hafði
það fyrir vana að fara með þá sem
ég sá að höfðu neistann í sér inn í
kirkju, stillti orgelið á hæsta styrk
og leyfði þeim að spila svolítið.
Þeim þótti það venjulega afar til-
komumikið og voru margir eftir
það ofurseldir orgelinu.“ Og svo
fór einnig með þennan efnilega
dreng.
Karl er þekktari fyrir feril sinn í
rokk- og popptónlist, þar sem hann
lék á Hammond-orgel en hann fór
einnig í klassískt orgelnám til
Austurríkis og tónsmíðanám til
Bandaríkjanna. „Mér þótti þetta
afar athyglisvert sem hann var að
spila í þessum hljómsveitum og
mátti þar oft heyra hvað hann átti
auðvelt með að improvísera,“ segir
Haukur.
Aldrei vísa neinum úr kór
Haukur segir það ekki galna sam-
líkingu að kórstjórn sé eins og að
leika á mennskt hljóðfæri. En kór-
stjórn reynir á meira en tónlistar-
hæfileikann. „Ég hef í kórstarfinu
reynt að útiloka helst aldrei neinn
og haft það félagslega í fyrsta
sæti en tónlistarlegan metnað
frekar þar á eftir.“
Haukur var söngmálastjóri frá
1974 til 2001. Söngmálastjóri
hefur það verk að kenna söng-
flokkum, halda námskeið með
kirkjuorganistum, leiðbeina þeim
um söngkennslu og söngstjórn.
Hann vinnur að því með prestum
og organistum að söngurinn í
kirkjunum verði sem fegurstur.
Haukur hefur nú samið og gefið
út kennslubækur í organleik og
var þriðja heftið að koma út fyrir
stuttu en þau tvö fyrstu hafa verið
þýdd á ensku. „Það er erfitt að fá
útgefanda að slíkri bók hér á landi
þar sem það eru ekki margir í
námi og orgelleik. Öll fjölskyldan
hefur lagst á eitt við að koma
þessu í kring, kona mín Grímhild-
ur Bragadóttir, sem er bókasafns-
fræðingur, hefur lesið handritið
yfir og Bragi Leifur sonur okkar
sem er tölvunarfræðingur hefur
tekið myndir og gefið góð ráð og
svo hefur Guðlaugur, hinn sonur
okkar, skrifað nóturnar.“ Bókin er
tileinkuð minningu Karls J.
Sighvatssonar.
Svanhildur Ingibjörg, dóttir
Hauks frá fyrra hjónabandi er,
eins og Guðlaugur, ekki laus við
tónlistarfíknina en hún er í kirkju-
kórnum á Eyrarbakka.
Þetta geta ekki verið annað en
flókin fræði hugsar blaðamaður
þegar Haukur gerir hlé á máli
sínu og heldur áfram að leita að
réttu hljómblöndunni í orgelinu í
Hallgrímskirkju, umkringdur
tökkum og pinnum. Hann les af
minnisblaði sínu en byrjar svo að
toga út pinnana og stíga fótstigin.
Svo er allt til reiðu, Haukur byrj-
ar að spila og hefði blaðamaður
verið ungur drengur hefði hann
líklega ákveðið á þessari stundu
hvað hann skyldi gera þegar hann
yrði stór.
Leitað að rétta
hljómnum
Við orgelið í Hallgrímskirkju situr maður að leita
að rétta hljómnum. Hann var örlagavaldur eins
frægasta orgelleikara landins og faðir hans var
elsti kaupmaður í heimi. Jón Sigurður Eyjólfsson
tók Hauk Guðlaugsson tali.
GUÐLAUGUR PÁLSSON Faðir Hauks komst í Heimsmetabók Guinness sem elsti kaup-
maður í heimi. Hér er hann í verslun sinni á Eyrarbakka.
KARL J. SIGHVATSSON Haukur leiddi Karl heitinn að orgelinu í kirkjunni á Akranesi.
Eftir það varð ekki aftur snúið.
HAUKUR VIÐ ORGELIÐ Það tekur langan tíma að finna réttu hljómblönduna í takka- og pinnasúpunni á orgelinu. En þegar hún er
fundin og tónlistin ómar þá geta sálir manna orðið ofurseldar þessu hljóðfæri. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
➜ NÁMS- OG STARFSFERILL HAUKS
Haukur Guðlaugsson er fæddur á Eyrarbakka 1931. Hann hóf píanó-
nám 13 ára og lauk burtfararprófi frá Tónlistarskólanum í Reykjavík
1951. Hann stundaði orgelnám við Staatliche Hochschule für Musik
í Hamborg 1955-1960 og framhaldsnám í orgelleik við Accademia di
Santa Cecilia í Róm hjá Maestro Fernando Germani 1966, 1968 og
1972. Hann var tónlistarkennari og kórstjóri Vísis á Siglufirði 1951-1955
og skólastjóri Tónlistarskólans á Akranesi 1960-1974 og organisti og
kórstjóri Akraneskirkju 1960-1982 og kórstjóri Karlakórsins Svana. Hann
var söngmálastjóri Þjóðkirkjunnar 1974-2001. Hann starfar nú á eigin
vegum við orgelleik og ritstörf.