Réttur - 01.06.1942, Blaðsíða 53

hlutverk Habsborgara við' Dóná og Rómanóvanna
viö Neva aö varpa af sér oki Tyrkjans. Tyrkja-
soldán fékk um langan aldur setugrið á Miöjaröar-
hafinu, þrátt fyrir fádæma óstjóm í flestum löndum
hans. Orsökin var fyrst og fremst sú, að þáttar
skipti höföu orðið í verzlunarleiöum Evrópu. Fund-
in- Ameríku í^lok 15. aldar, sjóleiðin til Indlands
um Afríku, gerðu Miðjaröarhafið að ómerkilegu
innhafi, þar sem tyrkneskir víkingar og rángjarn
óaldarlýður ól aldur sinn. Sjóveldi Venezíu hnignaði
þegjandi og hljóðalaust, hún missti nýlendur sínar
og verzlunarstöðvar 1 hendur Tyrkjasoldáns, verzlun-
in á hinum gömlu karavanaleiöum austur í Asíu
þvarr. Sjóveldi hins nýja tíma voru ekki einstakar
verzlunarborgir og sjálfstæðar, heldm’ hin miklu
þjóðríki, er myndazt höfðu í Vesturevrópu og sneru
sjónum að Atlanzhafi. Hin miklu innhöf Evrópu,
Eystrasalt og Miöjarðarhaf, missa sögulega þýöingu
sína. Nú leita sjófarendur Spánar, Portúgals, Eng-
lands og Niðurlanda út á Atlanzhafið, stofna ný-
lendur í Ameríku, þræöa strendur Afríku, leggja
langa. lykkju á leið sína til Indlands, breyta með
öllu verzlunarleiðum vera,ldarinnar. Á meðan að stóð
á þessum miklu landafundum og landnámi í fjörr-
um heimsálfum, höfðu hin ungu þjóðríki og verzlun-
arveldi Evrópu lítinn hug á hinu íslamska innhafi.
Viðburðir á þeim slóðum eru hreppapólitík, sem eng-
an varðar um nema íbúa þar.
Eitt ríki hefði þó átt aö láta sig nokkm skipta
þróunina á Miðjaröarhafi. Það var ítalía. En ítalía
var á þssum árum ekkert annað en landfræöilegt
hugtak, margklofið í öfundsjúk smáríki. Þegar stór- 0
veldi Evrópu fara á nýjan leik að huga að Mið-
jarðarhafinu, löndum þess og v’ðfangsefnum, þá eru
þaö lönd, sem liggja að litlu leyti að því. Rúss-
land er eitt fyrsta stórveldi, sem reynir að kom-
117