Réttur - 01.06.1942, Page 63

sínum hagsmunum. Eini verndari Tyrklands var á
19. öld Bretaveldi, sem vissi það, að á taak við frels-
ishreyfingar Balkanþjóðanna, var hönd Rússlands.
En þegar lítiö var liðið á 20. öld fór áhugi Englands
fyrir tilveru Tyrklands aö kólna allmikið. En þá var
annar verndari upp risinn, Þýzkalana. þýzka ríkið
lánaði Tyrkjum liðsforingja til aö koma skipan á
herinn, hergögnin flæddu til Tyrklands frá verk-
smiöjum Kmpps, og í lok 19. aldar hóf þýzkt auð-
magn mikla sókn til Austurlanda, þegar byrjað var
á að leggja Berlín-Bagdad jámbrautina. Þannig var
málum þá komið, en heimsstyrjöldin brauzt út 1914.
Tyrkland gekk í stríðið meö Þjóðverjum og missti
því öll sín lönd. Sevressáttmálinn svipti Tyrkland
öllum löndum sínum nema Konstantínópel og litlu
landi í Asíu. En sáttmálinn varð aldrei framkvæmd-
ur aö fullu, því að Kemal pasja geröist höfðingi aö
mikilli múghreyfingu, sem tryggði Tyrklandi alla
Litlu-Asíu. Hin önnur lönd Tyrklands, féllu sigur-
vegurunum í skaut, Iraq, Palestína og Transjor-
danía uröu mandöt Englands, Sýrland og Libía
Frakland. Mandötin eru auðvitaö ekki nema
nýtt nafn á nýlendum, En baráttan um löndin
við austurbotn Miðjarðarhafsins geisaði með
miklum ofsa bæ'éjj^. meðan á styrjöldinni stóð
og eins eftir hana. England hafði á stríðs-
árunum skuldbundiö sig mjög við bandamenn
sína um skipan landa í Austurlöndum. Leynisátt-
máli milli Frakkland og Englands kvaö svo á, aö
Sýrland skyldi verða hagsmimasvæði Frakklands,
Palestínu átti aö koma undir alþjóöiega stjórn og
Arabía skyldi verða sjálfstætt ríki. Rússum var lof
að Kurdistan og Armeníu, og ítöluin var lofað hags-
munasvæði hjá Smyrnu. Mustafa Kemal ruglaöi þó
mjög þessum 'kortum öllum, og uppreisn hans hafði
hin mestu áhrif á hinar innfæddu þjóðir á þessum
127