Réttur - 01.01.1954, Page 40

40
RÉTTUR
lítillækkar sjálfan sig, heldur hefur siðferðilegan mátt til þess að
ala alþýðuna upp í anda sósíalismans, þrátt fyrir borgaralegt um-
hverfi. Og hann þarf djarfan, stórhuga, víðsýnan flokk, sem megn-
ar að skapa kringum sig víðfeðma fylkingu, og leiða hana, þótt
sundurleit sé, til heillavænlegra lausna á vandamálunum, fjölda-
flokk, sem um leið gerir verkalýðshreyfinguna og þær margvís-
legu stofnanir, sem hún þarf að skapa, að stórveldi innan þess
þjóðfélags, sem verkalýðurinn er að umskapa, ekki til þess að hún
verði því gamla samdauna, heldur til þess að hún, salt jarðarinn-
ar, ljái hinu nýja, sem í þjóðfélaginu býr, sinn kraft, kraft
framtíðarinnar, svo það megi dafna og sigra.
Af öllum þeim vandamálum, sem upp rísa í sambandi við sköp-
un og mótun slíks flokks — og rædd eru á öðrum stöðum*), skal
hér aðeins eitt vandamál tekið út úr og athugað nokkru nánar og
nauðsynleg viðbrögð verkalýðsins við því.
Á síðustu hálfri öld hefur auðvaldsskipulagið verið að ryðja sér
til rúms á íslandi. Það hefur verið að umskapa þjóð sveita og
sjávarplássa í þjóð borga og bæja. Þessi breyting hefur lengst af
gengið hægt. En síðustu 10 árin hefur þessi þróun verið hröð. Og
samtímis henni er hafin andleg breyting á þjóðinni, sem verka-
lýðshreyfingin verður að gefa meiri gaum að en hingað til.
Framan af öldinni var íslenzk borgarastétt fámenn og veik og
megnaði enganveginn að móta þjóðfélagið og þjóðlífið í sinni
mynd. Á síðustu tíu árum hefur hinsvegar risið upp fjölmenn
auðmannastétt, voldug að auð og áhrifatækjum. Þessi auðmanna-
stétt er nú, í samræmi við öra þróun framleiðsluhátta auðvalds-
skipulagsins, að vinna að því, meðvitandi og ósjálfrátt, að gera
íslenzku þjóðina að auðvaldsþjóð, þ. e. að þjóð, sem metur auð-
inn meir en manninn, peningagildið hærra en manngildið, völd og
embætti meir en mannvit og manngæsku, — að þjóð, sem í hag-
speki sinni gerir auðsöfnunina að aðalatriði, en ekki velferð fólks-
ins. Hafi auðvaldshugsunarhættinum tekist að gagnsýra þjóð, þá
hefur það minnkað hana andlega, gert hana lítilsiglda siðferðilega,
fátæka í anda og sál.
Og nú er unnið að þvi bæði markvisst og sjálfkrafa af íslenzkri
* Lesendum „Réttar" skal í því sambandi sérstaklega bent á bók Brynj.
ólfs Bjarnasonar: „Sósíalistaflokkurinn. Stefna og starfshættir." Einkum er
það IV. kaflinn, „Flokkurinn", sem læra þarf af um þessi mál.