Réttur - 01.11.1964, Qupperneq 13

R É T T U R
205
Ævintýri „afturgangnanna“ er brátt á enda. Ýmsir forystumenn
borgarastéttarinnar úr menntamannastétt, er um tíma hr.ifust af
gamla boðskapnum, hafa séð að „fagnaðarboðskpur hins óhefta
einkaframtaks“ var aldargömul kenning ungrar borgarastéttar, en
nú löngu úrelt og eru að snúa frá villu síns vegar.
Ævintýri afturgangnanna, forysta fésýslustéttarinnar, steitti á
tveim skerjum:
1) Verkalýðs- og starfsmannastéttin lætur ekki bjóða sér þá kúg-
un, sem óhjákvæmilega væri samfara framkvæmd þessarrar
efnahagsstefnu.
2) Þjóðfélag nútímans kallar á stórfellda skipulagningu atvinnu-
lífsins, sem hið „óhefta einkaframtak“ er ófært um að fram-
kvæma.
A þessum skerjum strandaði hið fúna fley, sem afturgöngurnar
< efnahagsmálum ýttu úr vör, — og brotnaði. Og það var ekki nema
von: fleyið hafði verið áratugi í naustum og var reyndar ósjófært
eftir auma siglingu og áföll kreppanna þegar það var dregið á land
í heimskreppunni miðri á fjórða tug aldarinnar.
En hvað gera þá þeir, sem aldre.i læra neitt en engu gleyma, —
,.bourbonar“*) atvinnulífsins á íslandi?
Þeir reyna tvennt: annars vegar að eyðileggja þó minnsta kosti
eina bæjarútgerð, — bæjarútgerðina í Hafnarfirði, sem var fyrsta
mikla framkvæmd Alþýðuflokksins á íslandi og bjargvættur hafn-
firzks verkafólks um áratugi. Og fyrst þeir voru ekki menn til að
laka v.ið henni sjálfir, þá gerðu þeir sér hægt um hönd að selja tog-
ara hennar úr landi fyrir gjafverð. „Til einkaauðvaldsins skal það,
ef ekki þess íslenzka, þá til þess erlenda.“ — Hins vegar kalla þeir
á erlent hringaauðvald inn í landið: olíuhreinsunarstöð og alumin-
iumverksmiðju.
Þetta ákall þeirra íslenzku fésýslumanna, er að því standa, er
dauðadómurinn yfir þeim sem leiðtogum íslenzks efnahagslífs. Þeir
fremja þar verknað samsvarandi þeim, er höfðingjar Sturlungaaldar
kölluðu Hákon konung til herra yfir íslandi og sjálfum sér þar með,
er þeir sjálfir réðu ekki lengur við íslenzka alþýðu. Sá hluti fésýslu-
stéttarinnar, sein nú leitar á náðir erlends auðvalds, dæmir sjálfan
sig úr leik, óhæfan til forystu fyrir íslenzku efnahagslífi.
Það tímabil, sem átti að verða draumatímabil ísienzkrar borgara-
sléttar: ynging hins óhefta einkaframtaks, — endar því sem efnahags-
*) „Bourbonar", — franska konungsættin, sem sagt var um, er jteir konm
afttir 1815: Þeir liafa ekkert lært og engu gleymt,