Réttur - 01.11.1964, Blaðsíða 26

218 R É T T U R
einfaldlega flokkshollur kommúnisti, „einn af mörgum“, eins og
hann var sjálfur vanur að segja.
Það sem ég dáð.ist mest að og mat mest í fari Julians, var holl-
usta hans við flokksstarfið, og alveg sérstaklega lítillæti hans.
Hann var mikill starfsmaður. Stundum gekk hann of nærri sér,
að mér fannst. Hann gerði kröfur til félaga sinna, en fyrst og fremst
til sjálfs sín.
Hann var vanur að segja, að framlag hvers félaga tii flokksstarfs-
ins færi eftir pólitískum þroska hans, og ef vel gengi, væri það
vottur þess, að hver hefði gert sitt. Ef svo bar til, að við skildum
ekki hið pólitíska ástand eða það, hvað eitthvert verkefni væri að-
kallandi, var hann þolinmóður að útskýra fyrir okkur, hvers vegna
tafarlausar aðgerðir væru nauðsynlegar. En hann missti aldrei
stjórn á skapsmunum sínum, hann var aldrei hranalegur. I þessu
eins og svo mörgu öðru kom fram skilningur hans á öðrum mönnum.
Julian har v.inarþel til félaga sinna og reyndar til allra. En hann
var ekki fjasgefinn. En væri hann áhyggjufullur eða æstur, mátti
óðar sjá það á honum. A hinum mörgu árum leynistarfsins, á mót-
gangstímum, þegar flokksfélagar voru handteknir og settir í fangelsi,
mátti alltaf lesa í svip hans, hvernig honurn var innanbrjósts. En
hann gerði sér far um að leyna tilfinningum sínum til þess að
setja ekki aðra félaga úr jafnvægi.
Hann var vel lesinn, ekki aðeins í marxisma. Hann hafði unun
af fögrum bókmenntum, sérstaklega sígildum bókmenntum spænsk-
um. En hann miklaðist aldrei af menntun sinni. Og hann gat ekki
þolað smjaður. 1 öll þau ár, sem ég þekkti hann, vissi ég hann
aldrei slá nokkrum gullhamra.
Við gengum í hjónaband árið 1951. Við vissum fyr.ir fram, að
sambúð okkar mundi mótast af þrautum leynistarfseminnar, að
við gætum ekki látið okkur dreyma um varanlegt heimili. En hvað
annað gat komið til greina fyrir okkur en að halda áfram að gera
skyldu okkar sem kommúnistar í því skyni að láta þann dag nálg-
ast, þegar við gætum snúið heim til Spánar? Því að það er ljúf-
asti draumur allra landflótta Spánverja, alls okkar fólks. Við lif-
um fyrir þann dag, er við getum snúið heim til þess Spánar, þar
sem ríkir frelsi og lýðræði.
Hjúskapur okkar var hamingjusamur í fyllstu merkingu þess
orðs. Sumum kann að þykja það ótrúlegt, því að hvernig geta ung
hjón verið hamingjusöm án heimilis og oft tilneydd að lifa aðskil-
in? Eigi að síður vorum við hamingjusöm. Og enn hamingjusam-
ari urðum við, þegar börnin komu til sögunnar.