Réttur - 01.11.1964, Blaðsíða 51

R E T T U R
243
fjandmenn okkar eða leiguþý fjandmanna okkar. Það er hinn gagn-
kvæmi skilningur, áunninn í stöðugum rökræðum, sem veitir okkur
virðingu og áhrifavald, og gefur okkur um leið tækifæri til að fletta
ofan af okkar raunverulegu fjandmönnum, falsspámönnunum, upp-
skafningunum í listinni og öðrum af því sauðahúsi. A þessu sviði
gæti okkur borizt mikil hjálp, en hefur ekki alltaf borizt, frá þeim
löndum þar sem við stjórnum þegar öllu þjóðfélagslífinu.
Og ég læt liggja á milli hluta, til að lengja ekki mál mitt um of,
mörg önnur atriði, sem hefði mátt nefna.
Þegar við hugleiðum og ákveðum stefnu okkar í heild, höfum við
að leiðarhnoða, og höfum ævinlega talið að við ættum að hafa nið-
urstöður 20. þingsins. En í dag þarf að fjalla að nýju einnig um
þessar niðurstöður og draga af þeim nýjar ályktanir. Til dæmis má
nefna að frekari athugun á kenningunni um að hægt sé að fara frið-
samlega leið til sósíalismans knýr okkur til að skilgreina nánar, hvað
við eigum við með lýðræði í borgaralegu þjóðfélagi, hvernig færa
megi út kvíar frjálsræðisins og lýðræðisstofnananna og hvernig sé
heppilegast að haga aðild hins vinnandi fjölda að efnahags- og
stjórnmálalífinu. Þarna kemur upp spurningin um hvort verklýðs-
stéttin getur tekið völdin í þjóðfélagi, sem hefur ekki breytt um
borgaralegt eðli sitt og þá hvort hægt sé að breyta smám saman
því eðli með baráttu innanfrá. í löndum þar sem kommún.ista-
hreyfingin er orðin öflug, eins og hjá okkur (eða í Frakklandi),
er þetta mál málanna í allri hinni pólitísku baráttu. Af því leiðir
auðvitað aukna róttækni þessarar baráttu og undir henni mun svo
aftur komin vígstaða okkar síðar.
Alþjóðaráðstefna getur vafalaust greitt fyrir lausn þessara vanda-
mála, en það er þó fyrst og fremst verkefni hvers einstaks flokks
að kryfja þau til mergjar og leysa þau. Það er jafnvel ástæða til
að óttast að lausn þeirra væri torvelduð með samþykkt algildra
leiðarvísa. Það er mín skoðun að á núverandi þróunarskeiði sög-
unnar, sem í meginatriðum markast af framsókn og sigri sósíalism-
ans í öllum heiminum, verði í nánustu framtíð bæði form og ytri
aðstæður þessarar framsóknar með allt öðrum hætti en verið hefur
áður. Samtímis er mikill munur á aðstæðum í hverju landi. Þess
vegna verður hver flokkur að kunna að ráða ferðinni sjálfur. Sjálf-
ræði flokkanna, sem við styðjum eindregið, er ekki aðeins innri
nauðsyn hreyfingar okkar við núverandi aðstæður. Við værum því
andvígir hverskonar tillögum um að setja á stofn ný alþjóðasamtök
undir einni miðstjórn. Við erum traustir stuðningsmenn einingar-
jnnar í hreyfingu okkar og hinni alþjóðlegu verklýðshreyfingu,