Réttur - 01.08.1970, Page 4

Tiundi hluti af ibúum jarðar ræður yfir 60% af tekj-
um jarðarbúa. Hinir niu tíundu hlutarnir verða að
láta sér nægja 40% af tekjunum.
þessa kerfis safnast hagnaður sem yfirfærð-
ur er á næsta þrep fyrir ofan. Þannig er hagn-
aðurinn af verðmætasköpun bóndans í Braz-
ilíu hirtur. Það gerir jarðeigandinn í heima-
byggðinni, en hann verður síðan að láta hluta
af sínu til næsta aðila fyrir ofan o. s. frv.
Þannig eru öll þrep pýramídans, nema það
efsta og neðsta, að nokkru höfuðból og að
nokkru hjáleiga.
Höfuðbólin taka eignanámi verðmætisauk-
ann af framleiðslu hjáleiganna og þennan
ránsfeng nota höfuðbólin til að auka eigin
efnalega velferð. Enn örlagaríkara heldur en
þetta arðrán, er það, að með þessu móti er
þrengt upp á hjáleigurnar að aðlaga sig að
efnahagskerfi einokunarfjármagnsins. Þannig
ná höfuðbólin einnig yfirráðum yfir hráefna-
framleiðslu þróunarlandanna. Þessi skipan
mála veldur þróun á höfuðbólinu, en vart-
þróun á hjáleigunum. Akvarðanir um verzl-
un, fjárfestingu, framleiðslu og tæknilegar
nýungar eru teknar á höfuðbólunum og á-
nauðin þvingar hjáleiguna til að laga sig að
afleiðingum ákvarðana höfuðbólsins. Draga
má þá ályktun, að vanþróunin vex eftir því
sem ánauðin eykst, en hins vegar eiga sér
stað uppgangstímar er dregur úr áhrifavaldi
höfuðbólanna, eins og t.d. þegar höfuðbólin
berjast innbyrðis um skiptingu gróðans.
Með hliðsjón af kenningunni um höfuð-
bólin og hjáleigurnar má setja fram eftirfar-
andi spurningu.
VORU SNAUÐU ÞJÓÐIRNAR
ÞJAKAÐAR AF HUNGRI?
Er lénsskipulag miðalda staðnaði og
hrundi til grunna, óx upp verzlunarstétt, sem
ávann sér skjótt valdaaðstöðu t.d. á Englandi,
í Hollandi og Frakklandi. Þegar Evrópuríkin
lögðu undir sig Ameríku og hófu þar rán og
þrælaverzlun, safnaðist mikill auður á hendur
kaupsýslumanna þessara landa, sem síðan
lagði grundvöllinn að iðnbyltingunni og upp-
gangi borgarastéttarinnar. T.d. veitti þríhyrn-
ingsverzlun Englendinga, sem einkum byggð-
ist á þrælaverzlun, auðmagn til að fjármagna
iðnbyltinguna þar. En einnig í Kína, Ind-
landi og Miðausturlöndum var lénsskipulagið
að bresta og bændauppreisnir og vöxtur iðn-
aðar og handverks skóp þar kaupsýslustétt.
Indverskir og kínverskir vefnaðarvörukaup-
menn og skipasmiðir gátu t.d. enn keppt við
evrópska kollega sína á 17. og 18. öld. Hinn
skjótfengni auður nýlendudrottnanna og hin
öra iðnþróun veitti Vestur-Evrópuríkjunum
fljótlega drottnunaraðstöðu í heimsverzlun-
inni.
Nýlendudrottnarnir uku við veldi sitt
á 18. og 19- öld og þessi útþensla hafði tvær
örlagaríkar afleiðingar fyrir þriðja heiminn.
I fyrsta lagi var að geðþótta nýlendudrottn-
anna komið á þeirri alþjóðlegu verkaskipt-
ingu sem gerði hinar fátæku þjóðir að hrá-
efnaframleiðendum fyrir hinar auðugu iðn-
92