Réttur - 01.01.1973, Síða 12

tryggi bezta nýtingu auðlinda og nauðsynlega
stjórnun og íhlutunarrétt almannavaldsins. Ekki
mætti gleyma landbúnaðarstefnunni, launakerfum
hvort sem er vísitölukerfið, uppmælingakerfið eða
önnur skipulagsmál þar að lútandi.
En sú skýrsla, sem efnahagsmálanefnd sendi frá
sér er ekki nema hálf skýrsla jafnvel þótt sá helm-
ingur sé góður.
En þetta eru einmitt þau vinnubrögð, sem viðhöfð
voru öll viðreisnarárin þ.e. að taka hluta fyrir heild,
leysa allt á grundvelli hagrænna stærða en láta
skipulag lönd og leið. Að því leyti var gengisfell-
ingin nú viðreisnarleið.
Þegar pólitískur vilji verður fyrir hendi til að
líta á efnahagskerfið frá báðum hliðum, þeirri
hagrænu og uppbyggingu þess í smáatriðum getum
við vænst þess að yfirvinna viðreisnina — fyrr ekki.
Alþýðubandalagið þarf hér margt starf að vinna,
ef það vill móta stefnu i efnahagsmálum, sem bygg-
ist fyrst og fremst á skipulagslegum breytingum
og hreingerningu kerfisins.
V.
Þegar þetta er skrifað dynja yfir okkur hörm-
ungarnar um gosið í Eyjum.
Sá vandi, sem þær skapa er svo hrikalegur og
setur öll önnur mál í skuggann og engin leið er
að spá um horfurnar framundan. Enginn efi er þó
á því, að þær eru mjög alvarlegar og krefjast um-
fangsmikilla og róttækra aðgerða.
Það er því meir af gömlum vana heldur en
raunhæfni að ég eyði orðum að því, sem blasti
við fyrir gosið þ.e. hvaða áhrif aðgerðirnar höfðu.
Kannski kennir það okkur eitthvað. 10% gengis-
fellingin var samþykkt út frá þeim forsendum að
aflabrögð yrðu ekki verri nú en í ár sem leið en
loðna mun meiri, auk þess sem verð á loðnumjöli
er mjög hátt.
Nýgerðir samningar um fiskverð benda þó til
þess að gengisfellingin sé annað hvort ekki nógu
gott tæki til að leysa vanda sjávarútvegsins eða
hún hafi verið of lág.
Samið um að sá launaskattur sem sjávarútvegur-
inn greiðir I ríkissjóð renni beint til stofnfjársjóðs
sjávarútvegsins en auk þess komi þar á móti jafn
há upphæð frá rikinu beint. Alls um 150 m. kr. sem
ekki er hægt að kalla neinu öðru nafni en niður-
greiðslu, þar sem stofnfjársjóðsframlögin eru ekki
gjöld heldur binding á ráðstöfunum á tekjum notuð
til að greiða upp lán vegna skipakaupa.
Þar með er landbúnaðurinn búinn að fá niður-
greiðslukeppinaut.
Mikið veltur á hvernig tekst að leysa vísitölu-
vandamálið. Hækkun áfengis og tóbaks verka sem
2 stiga hækkun K-vísitölu. Ef þau eiga að koma
fram í vísitölu auk annara hækkana er svigrúm
gengisfellingarinnar fljótlega uppurið. Tekjur at-
vinnuveganna hækka ekkert þótt brennivínið hækki
— þótt ég álíti það mikla tillitssemi að hækka laun
mín svo neyzla mín á áfengi minnki ekki.
Ef vísitalan mælir allar hækkanir má gera ráð
fyrir fjórtán stiga hækkun K-vísitölu frá janúar 1973
til desember 1973, sem er miklu meira en atvinnu-
vegirnir þola.
Þarna kemur í Ijós að gengisfelling og vísitölu-
kerfi kalla á nýja gengisfellingu.
Vetrarvertíðin er nú í algjörri óvissu einkum
eftir Vestmannaeyjagosið og spádómar þar um
einskis verðir. En það minnir okkur enn á þá brýnu
þörf, að gera sér grein fyrir eðli hagkerfisins og
leggur okkur þá skyldu á hendur að geta hvenær
sem er gert grein fyrir stefnu Alþýðubandalagsins
— stefnu, sem ber í sér frjóanga betra þjóðfélags
og reynt verður að framkvæma og afla fylgi við
hvert tækifæri.
P. S.
Atburðarás viðburðanna tekur ekkert tillit til út-
komu tímarita. Meðan verið var að stauta sig fram
úr próförkum fengum við yfir okkur skattlagningar-
frumvarp vegna neyðarástandsins, sem skapazt
hefur í kjölfar hamfaranna i Eyjum og nú allra síðast
gengisfellingu dollarans og íslenzku krónunnar sem
afleiðingu þess.
I samband við Vestmannaeyjalögin er biturt að
þurfa að viðurkenna, að samstaða í vandamálum
sé þeim mun auðveldari, sem lausn þeirra sé
heimskulegri.
Það hlýtur að koma fólki erlendis, sem er að
safna fé til hjálpar okkur, skringilega fyrir sjónir,
að við getum leyft okkur 10—12% launahækkanir
rétt eftir áfallið I Eyjum og látið allan togaraflotann
liggja I höfn vegna verkfalls.
En sárast er þó að sjá fram é foringja verka-
lýðsins beita sér fyrir verstu lausn en hindra þá
skárri.
En hjá því verður vist aldrei komizt, því valda-
girnd og eiginhagsmunir mega sín alltaf meir en
yfirveguð skynsemi og velferð þeirrar raunverulegu
heildar sem kölluð er þjóð.
12