Réttur - 01.01.1973, Page 13

UPPREISN
VEFARANNA
Fyrir áttatíu árum — sunnudaginn 26.
febrúar 1893 fór ung kona að sjá forboðið
leikrit í „Freie Búhne" í Berlín. Konan var
Kiithe Kollwitz* Leikritið var „Vefararnir”.
(„Die Weber") eftir Gerhart Hauptmann,
sem þýzka keisarastjórnin hafði bannað opin-
berar sýningar á og einungis var sýnt á eins-
konar lokuðum „félagsfundum".
Gerhart Hauptmann var eitt frægasta leik-
ritáskáld Þýzkalands, fæddur 15. nóv. 1862.
„Vefarana" reit hann 1892. Hann fékk Nób-
elsverðlaun 1912. Andaðist 6. júní 1946.
Káte Kollwitz hreifst svo af hinni for-
boðnu sýningu á „Vefurunum", að hún
skóp um þjáningar þeirra og uppreisn sex
snilldarteikningar, hatramar ádeilumyndir, er
sýndar voru 1897. Hin fyrsta „Neyð" sýndi
* Sjá um hana grein í Rétti 1967, bls. 154.
hvernig umhorfs var í stofu vefarans, —
önnur „Dauði", dauðinn sem gestur í vefara-
stofunni, — hin þriðja „Ráðstefnan” þegar
vefararnir koma saman og ráðgast um hvað
gera skuli, hin fjórða „Vefaragangan”, er þeir
halda af stað, einbeittir til mótmæla gegn
neyð og kúgun. Fimmta myndin „Við ball-
arhlið verksmiðjueigandans”, þegar mótmæl-
in taka á sig áþreifanlegt form uppreisnarinn-
ar. Og sjötta myndin „Endalokin": lík tveggja
af vefurunum, er yfirstéttarböðlanir hafa
skotið, liggja á gólfinu í vefarastofunni, lík
hins þriðja er borið inn í sömu mund.
Þessar teikningar Káthe Kollwitz eru ein-
hverjar listrænustu ádeilumyndir á kapítal-
ismann í upphafi hans, sem til eru.
Hverjir voru þessir vefarar og uppreisn
þeirra?
☆ ★ ☆
13