Réttur - 01.07.1977, Blaðsíða 32

Hin, Færeyjar, ísland og Grænland, eyjar
á víð og dreif um Norður-Atlantshaf.
Tungumálin eru: grænlenska, íslenska,
færeyska, norska, danska, sænska, finnska
og samamál. í Noregi eru jafnvel tvi> mál.
Það þýðir ekkert fyrir t. d. Finna að
tala móðurmál sitt í þessum hópi. Enginn
skilur þá nema þeir sjálfir. Sama má segja
að gildi um Grænlendinga, íslendinga,
Færeyinga og Sama. íslendingar og Fær-
eyingar geta skilið hvor annan, með
herkjum þó, það er allt og sumt. Til þess
að gera sig skiljanlegan í þessum norræna
hóp, verða þessar þjóðir að tala annað
mál en sitt eigið. Sannleikurinn er sá, að
í norrænni samvinnu eru eiginlega aðeins
þrjú tungumál að fullu viðurkennd,
nefnilega danska, norska og sænska.
Án þess að halla réttu máli, þá má
segja að í norrænni samvinnu séu fjórir
miðpunktar: Kaupmannahöfn, Osló,
Stokkhólmur og Helsinki. Úthverfin eru
Norður-Noregur, Norður-Svíjtjóð, Norð-
ur-Finnland, og svo Færeyjar, ísland og
Grænland.
í „gamla daga“ höfðum við skandinav-
ismann: (Dani, Norðmenn og Svía). Það
var að sínu leyti meira jafnvægi í honum.
íbúatala þó nokkuð svipuð, tungumálin
náskyld og lík, löndin lágu öll í einum
hnapp, atvinnuvegirnir og lífskjör nokk
uð svipuð, menningartengsl mjög náin.
En skandinavisminn leið undir lok. í
stað hans kom norræn samvinna, þ. e. a. s.
samvinna allra Norðurlanda. Svo átti að
heita að minnsta kosti.
Mér Jiykir rétt hér strax að skjóta Jdví
inn ,að Jarátt fyrir eflaust góðan vilja til
hins gagnstæða, þá eimir ennþá í nor-
rænni samvinnu eitthvað eftir af hinum
gamla skandinavisma.
Sannleikurinn er nú einu sinni sá, að
þær jijóðir sem mest ber á í Jressari nor-
rænu samvinnu, eru skandinavisku þjóð-
irnar gömlu: Svíar, Danir og Norðmenn.
Finnar eru með, auðvitað. Útkjálkinn
ísland í vestri líka, af Jrví að ísland er
sjálfstætt ríki, sem ekki er hægt að ganga
framhjá. Og einltverja samvisku hafa
menn gagnvart Færeyingum. Þeir fá að
fljóta með, að takmörkuðu leyti þó. Líka
Álendingar, sem þó eru ekki sérstök þjóð,
heldur sænskur minnihluti, sem býr á
eyjum er tilbeyra Finnlandi. En alls ekki
Grænlendingar og Samar.
Samt sem áður búa Færeyingar, Græn-
lendingar og Samar innan vébanda Norð-
urlanda.
Að vísu eru Grænlendingar og Samar
ekki norrænar Jrjóðir eins og við notum
þetta hugtak. En Jtað eru Finnar ekki
lieldur.
JAFNRÉTTI OG
SJÁLFSTÆÐI
Samábyrgð sem byggist á gagnkvæmri
viðurkenningu og virðingu voru orðin
sem ég notaði í upphafi sem forsendu
sannrar norrænnar samvinnu. Við Jtetta
verðum við að bæta jafnrétti og sjálfstæði
allra þjóða og þjóðflokka án tillits til
stærðar og hnattstöðu.
Samarnir hafa hér alveg sérstöðu. Þeir
eru að vísu ekki sérstök Jrjóð eins og við
notum vanalega þetta hugtak. En ]:>eir
eru vissulega sérstakur Jrjóðflokkur, og
gagnvart honum hafa Norðurlönd — og
Jxí fyrst og fremst Noregur, Svíþjóð og
Finnland — skyldur, sem ekki er hægt að
ganga framhjá, án þess að brjóta í bága
176