Réttur - 01.07.1977, Page 57

STJÓRNLIST
ALÞÝÐU
Á REYKJAVÍK-
URSVÆÐI OG
í DREIFBÝLI
Það er mikil þörf á, ekki síst eftir að
BSRB hefur nú fengið verkfallsrétt og
vart verður vissra tilhneiginga til að efla
ítök einkaauðvalds í dreifbýlinu, að
verkalýðs- og starfsmannastéttirnar at-
hugi rækilega st]órnlist sína.
Svo mátti segja fyrir rúmum áratug að
tvö ólík efnahagssvæði væru á íslandi:
Annarsvegar hið „kapítalistiska“ svæði
Reykjavíkur og Reykjaness, — hinsvegar
allir fjórðungar aðrir, dreifbýlið, eins-
konar sjdlfsbjargarpjóðfélag, þar sem at-
vinnutækin voru rekin fyrst og fremst
til þess að tryggja vinnu, en ekki einvörð-
ungu í gróðaskyni. Þessi þróun „sjálfs-
bjargar“-þjóðfélags í dreifbýlinu átti sér
gamla sögu allt frá því er einstakir at-
vinnurekendur, er áttu fiskiskipin,
stungu af með þau einn góðan veðurdag
og alþýðan stóð uppi atvinnulaus. Þá
fann hún að hún varð að bjarga sér sjálf:
Fyrir hálfri öld gerðist þetta á ísafirði og
alþýðan skóp sér þá Samvinnufélag Is-
firðinga, til að tryggja atvinnu. Og á ný
sköpunartímunum endurtók sig hið
sama framtak alþýðu: Bæjarstjórnir
komu sér upp togaraútgerð (Norðfirði,
Reykjavík jstundum í samstarfi við sam-
vinnuhreyfingu og einstaklinga (Akur-
eyri og víðar), en alltaf með það mark
lyrir augum að tryggja atvinnu.
Það er islensku þjóðfélagi mikil nauð-
syn að þetta höfuðeinkenni haldist d
dreifbýlissvœðinu: Það séu sjálf bæjarfé-
lögin, jafnvel í samstarfi við kaupfélögin
og álnigasama einstaklinga, sem eigi
frystihús og togara — og reki þessi tæki
með heildarhagsmuni bæjarfélagsins og
almennings fyrir augum. Vissulega getur
það komið fyrir, sem er undantekning í
kapítalískum rekstri, að einstakur at-
vinnurekandi taki slíka tryggð við sitt
bæjarlélag ,að hann setji stolt sitt í það
að reka atvinnu sína, livað sem á gengur
og gera aðstæður allar, — verslun o. s. frv.,
— sem best úr garði. — Bolungarvík er
dæmi um slíkt, — en það eru undantekn-
ingar.
Hinsvegar verður þess vart nú, þegar
ríkið útvegar meginhluta kaupverðs
skuttogara, að einstakir braskarar reyni
að sölsa undir sig áhrifavald í skjóli
slíkrar aðstöðu. Dreilbýlið jrarf að vera
vel á verði gegn slíku, jrví með slíkum
ítökum einkabraskara væri raunveridega
Reykjavíkurauðvaldið að reyna að ná
tökum á framleiðslutækjum dreifbýlis-
ins.
201