Réttur - 01.07.1977, Blaðsíða 63

INNLEND S5BS ■
VÍÐSJÁ ■
Réttur Grænlendinga
Á síðasta Alþingi (1976) flutti Magnús
Kjartansson eftirfarandi þingsályktunar-
tillögn um aðild Grænlendinga að Norð-
urlandaráði og fylgdi greinargerð, sem á
eftir henni fer, með:
,Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórn-
ina og fulltrúa íslands í Norðurlanda-
ráði að beita sér fyrir því að Grænlend-
ingar fái fulla aðild að Norðurlandaráði
og velji fulltrúa sína sjálfir.“
Greinargerð
„Norðurlöndin standa mjög framar-
lega meðal þjóða heims að j)ví er varðar
lífskjör, menningarmál og félagsmál. Þó
eru til staðir innan Norðurlanda sem
bera allt annan svip og mótast enn af
þeim tíma þegar sum Norðurlandaríki
voru nýlenduveldi. Verst er þetta ástand
í Grænlandi. Þegar stöðu Grænlands var
breytt 1953, þannig að landið liét ekki
lengur nýlenda, heldur „amt í Dan-
mörku“, var ástæðan sú, að þing Samein-
uðu þjóðanna hafði samjjykkt að gera
könnun á ástandinu í nýlendum þeim
sem enn væru eftir á hnettinum, og dönsk
stjórnvöld vildu af skiljanlegum ástæð-
um ekki að sú könnun næði til Græn-
lands. En afleiðingarnar urðu meira en
formlegar. Danir tóku upp þá stefnu að
gerbreyta lífsháttum Grænlendinga og
þar með menningu þeirra. Þeir söfnuðu
grænlendingum — að verulegu leyti með
valdi — í jjorp og smábæi við ströndina
og reyndu að koma á atvinnuháttum sem
líktust J)eim sem t. d. tíðkast í flestum
Evrópulöndum. Afleiðingin varð sú að
nýlenduáþjánin varð miklu nærgöngulli
við hvern einstakan grænlending en áður
var. Grænlendingar voru flestir veiði-
menn áður, og veiðimenn eru persónu-
lega frjálsir hvernig svo sem yfirstjórn er
háttað í landi þeirra. Þegar Grænlending-
um var sntalað í bæi voru rætur þeirra
við fortíðina rifnar sundur, og Jteir
kynntust á degi hverjum hlutskipti ó-
friálsra manna. Fullyrða má að nýlendu-
áþjánin í Grænlandi hafi aldrei orðið
verri en eltir að landið varð „amt í Dan-
mörku“. Flutningsmaður jjessarar tillögu
kynntist joví andrúmslofti sjálfur á all-
löngu ferðalagi um vesturströnd Græn-
lands sumarið 1975 ásamt öðrum fulltrú-
um í samgöngumálanefnd Norðurlanda-
ráðs.
Á síðustu árum hefur el'lst í Grænlandi
pólitísk vakning ekki síst meðal nngs
fólks sem hlotið hefur menntun og
kynnst ástandinu í öðrum Evrópulönd-
um. Þetta unga fólk ber fram eðlilegar
207