Réttur - 01.01.1986, Side 24

sæmst aö afnema þau í ágúst, er það kom
saman.
En Dagsbrún samdi nú um 8 stunda
vinnudag, 40% hækkun á grunnkaupi,
50% álag á grunnkaup fyrir eftirvinnu og
100% álag fyrir nætur- og helgidagavinnu.
Alþýða íslands var byrjuð að brjóta af
sér hlekki fátæktarinnar, er þjáð hafði
hana um aldir.
II.
Um 6 vikna verkfallið mikla
1955
Sósíalistum hafði í nóvember 1954 tek-
ist í samstarfi við vinstri menn Alþýðu-
flokksins að ná Alþýðusambandinu úr
helgreipum hernámsflokkanna þriggja, er
höfðu þar stjórn á sínu valdi síðan 1948.
Höfðu þeir á þessu tímabili lækkað launin
gífurlega með hækkun dollarans 1950 að
undirlagi bandarískra erindreka úr rúm-
um 6,50 kr. í 16,32 kr.
Var launalækkunin af þessum orsökum
orðin upp undir 20%, þótt nokkuð tækist
að draga úr henni með verkföllum 1951
og 1952, en hinsvegar bættist nú atvinnu-
leysi ofan á, skipulagt af ríkisstjórninni
með því að svifta menn frelsi til húsbygg-
inga nema með leyfi fjárhagsráðs.
Mörg verkalýðsfélög hófu kauphækk-
unarbaráttu 1954 og Alþýðusambands-
þing samþykkti að nauðsyn væri á alls-
herjarkauphækkun. Hótaði ríkisstjórnin
að svara slíku með gengislækkun. Sam-
þykkti Dagsbrúnarfundur 27. janúar 1955
einróma áskorun til verkalýðsflokkanna
um stjórnmálalega samstöðu til að fella
ríkisstjórnina og Alþýðusambandsstjórn
beitti sér og fyrir slíku samstarfi á póli-
tíska sviðinu.
18. mars 1955 hófu 14 verkalýðsfélög í
Reykjavík verkfall, en síðan bættist
Verkamannafélag Akureyrar við.
Hér skulu aðeins rifjuð upp einstök
atriði í sambandi við verkfall Dagsbrún-
ar.
Þetta varð eitthvert harðasta og lengsta
verkfall, sem Dagsbrún hefur háð. Aftur-
haldið í ríkisstjórninni hafði einsett sér að
nú skyldi hart næta hörðu: Verkalýðs-
hreyfingin skyldi brotin á bak aftur í eitt
skipti fyrir öll.
Dagsbrún setti nú verkfallsverði á allar
aðflutningsleiðir til Reykjavíkur, svo og
í Hvalfirði, því alveg sérstaklega varð að
stöðva bensínflutningana m.a. voru göt-
urnar girtar af og allir bílar athugaðir.
Fengu engir bensín nema með leyfi verk-
fallsnefndarinnar. Þegar ráðherrar og
lögregla urðu að sækja um leyfi til verk-
fallsnefndarinnar til að fá bensín á bíla
sína, er sagt að hernámsliðinu hafi
blöskrað og spurt hverskonar land þetta
væri þar sem ráðherrar og lögregla yrðu
að biðja kommúnista um leyfi til að fá
bensín á bíla sína!
Talið er að alls hafi Dagsbrún haft um
800 manns á skrá til að gegna verkfalls-
vörslu ef á þyrfti að halda og voru venju-
lega 200 manns á verði á hverjum hluta
sólarhringsins.
íslenska lögreglan hafði og eftirlit með
ýmsum í þessum hörðu átökum og var
sagt að Guðmundur J. Guðmundsson
hefði haft fastan sama stól niður á lög-
reglustöð, svo oft var hann sem einn aðal-
leiðtogi verkfallsins kallaður þangað til
að svara fyrir aðgerðir verkfallsmanna.
Svona verkfall er dýrt fyrir verkamenn
og brátt tók að ganga svo á verkfallssjóð
Dagsbrúnar að til þurrðar horfði. Þrátt
fyrir safnanir í sjóðinn og þá alþjóðlegu
samúð, sem verkalýðsfélögin i Dan-
24