Morgunblaðið - 19.01.2006, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 2006 29
MENNING
SKRIFSTOFAN Í VASANUM
800 4000 - siminn.is
Síminn býður sérhæfð þráðlaus samskiptatæki sem hjálpa þér að nálgast nauðsynlegar upplýsingar
og gögn og sinna starfi þínu nánast hvar sem þú ert.
Auk farsíma færðu öruggan og auðveldan aðgang að tölvupósti, dagbók, tengiliðaskrá og netþjóni
fyrirtækis þíns. Einnig getur þú skoðað og unnið með skjöl í Word, Excel eða Powerpoint svo dæmi
sé nefnd.
Ráðgjafar Símans hjálpa þér að velja þá lausn sem hentar þér best. Hafðu samband við viðskiptastjóra
þinn eða ráðgjafa okkar í 800 4000 og sjáðu hvað við getum gert fyrir þig og þitt fyrirtæki.
„Ég ferðast mikið og þarf að vera
í góðu sambandi hvar sem ég er“
Kristín Pétursdóttir, framkvæmdastjóri hjá KB banka
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
18
6
4
6
The RIM and BlackBerry families of related marks, images and symbols are the
exclusive properties of and trademarks of Research In Motion - used by permission.
Sérhæft, þráðlaust samskiptatæki
sérstaklega hannað til að vinna með
gögn auk þess að vera farsími.
Tækið hefur einfalt og þægilegt
lyklaborð og stóran skjá.
Hugbúnaður sem veitir
aðgang að tölvupósti,
dagbók o.fl. Openhand
er hægt að keyra á
nokkrum mismunandi
gerðum GSM síma.
Microsoft sími
sem gerir þér
kleift að vinna með
tölvupóst o.fl í
Microsoft umhverfi.
BlackBerry 7290™
BlackBerry 7100g™
ÆVISÖGUR geta verið fróðleg lesn-
ing einkum ef þær eru vel unnar og
vel skrifaðar. Viðar Hreinsson fékk
mikið lof fyrir ævisögu Stephans G.
sem kom út í tveimur bindum hjá for-
laginu Bjarti árin 2002 og 2003. Nú
skrifar hann ævisögu merks manns
sem braust úr fátækt til mennta í
byrjun 20. aldar. Þorsteinn M. Jóns-
son var fæddur á Útnyrðingsstöðum
á Austur-Völlum á Fljótsdalshéraði
árið 1885 og lést rúmlega níræður að
aldri 1976. Þorsteinn tilheyrir því
hinni frægu aldamótakynslóð sem
lifði tímana tvenna í orðsins fyllstu
merkingu. Jónas frá Hriflu var jafn-
aldri Þorsteins og það er gaman að
lesa um hvernig fundum þeirra bar
saman á Akurureyri haustið 1903.
Þar mættust tveir gáfaðir og námfús-
ir bændasynir, annar austfirskur og
hinn þingeyskur. Þeir áttu eftir að
setja mark sitt á þjóðmálin, voru báð-
ir kosnir á þing fyrir Framsókn-
arflokkinn.
Ævisaga Þorsteins er sannkallaður
aldarspegill. Saga hans hefst þegar
bændasamfélagið er ríkjandi, fólk
þurfti að sýna útsjónarsemi og
nægjusemi til að komast af. En hann
er svo lánsamur að kynnast bókum
og læra að skrifa ungur. Hann var
studdur af frænda sínum Sigfúsi Sig-
fússyni þjóðsagnasafnara sem hafði
trú á þessum unga bókhneigða
frænda sínum. Faðir Þorsteins féllst
á að senda son sinn í Möðruvallaskóla
þar sem fundum þeirra Jónasar bar
saman eins og að framan greinir.
Þorsteinn lét ekki staðar numið varð-
andi menntunina og náði með harð-
fylgi að komast inn í III. bekk Kenn-
araskólans. Hann hafði ekki ráð á
lengra námi og varð að taka víxil til
að framfleyta sér. Námið gekk hins
vegar afburða vel hjá Þorsteini og
hann varð síðan skólastjóri á Borg-
arfirði eystra.
Viðar rekur skilmerkilega feril
Þorsteins og hann er viðburðaríkur.
Hann kvænist Sigurjónu Jak-
obsdóttur og eignast þau mörg mann-
vænleg börn. Sigurjóna reynist vera
hæfileikarík leikkona en aðstæður
leyfa henni ekki að helga sig leiklist-
inni. Þorsteinn er ungur kosinn á
þing og er þingmaður Framsókn-
arflokks frá 1916–23. Hann var til
dæmis í Sambandslaganefndinni
1918 sem þurfti að semja við Dani áð-
ur en fullveldislögin tóku gildi 1. des-
ember það ár. Mikil breyting verður
á högum Þorsteins og Sigurjónu þeg-
ar þau flyta búferlum til Akureyrar
árið 1921. Þorsteinn fékk kenn-
arastöðu við Barnaskóla Akureyrar
og Sigurjóna lék með leikfélagi stað-
arins.
Skyndilega dregur ský fyrir sólu
þegar Þorsteinn veikist á miðjum
aldri. Hann fer til Kaupmannahafnar
og leitar sér lækninga. Hann fær
nokkra bót meina sinna en veikindin
taka sig upp aftur og nú er komið
krabbamein í hálsinn. Þorsteinn fer
aftur út og eftir kvalafulla geisla-
meðferð nær hann að sigrast á mein-
inu. Rödd hans var þó hás uppfrá því
en dugði þó svo vel að hann tók við
skólastjórastöðu Gagnfræðaskólans á
Akureyri árið 1935 og stóð sig með
prýði í því starfi í tvo áratugi. Eftir að
hann lét af störfum sinnti hann
áhugamáli sínu, bókasöfnun, af mik-
illi ástríðu og sparaði hvorki fé né fyr-
irhöfn þegar um sjaldséðar útgáfur
var að ræða. Má þar nefna Guð-
brandsbiblíu sem Þorsteinn keypti
fyrir stórfé á sínum tíma.
Bókasafn hans var frábærlega gott
einkum hvað útgáfur á Íslend-
ingasögum varðar og það varð að
samkomulagi milli Þorsteins og Jón-
asar Kristjánssonar forstöðumanns
Árnastofnunar að stofnunin keypti
safnið. Í dag sómir það sér vel í mál-
stofu Árnastofnunar þar sem brjóst-
mynd af Þorsteini heldur nafni hans á
lofti.
Viðar Hreinsson hefur unnið verk-
ið af vandvirkni og kannað allar til-
tækar heimildir svo sem bréf, minn-
isblöð, skjöl og fundargerðir að
prentuðum heimildum ógleymdum.
Viðar lætur yfirleitt heimildirnar tala
og gætir hlutlægni í dómum um
menn og málefni. Hann fegrar ekki
og forðast allt skrum og skjall um
Þorstein. Lesandanum má þó vera
ljóst að lestri loknum að hann var
mikilhæfur og vel að sér. Andstæð-
ingar hans báru virðingu fyrir honum
og hann var bæði drenglyndur og
heiðarlegur þó fastur væri fyrir. Þor-
steinn var til dæmis skipaður sátta-
semjari í vinnudeilum vegna þess hve
laginn hann var að koma á sáttum. Þá
var hann líka merkur bókaútgefandi
og gaf út verk Davíðs Stefánssonar,
Guðmundar Hagalín og Guðmundar
Daníelssonar. Lengst gaf hann út
verk Davíðs og er gaman að lesa um
samskipti þeirra og hversu örlátur
Þorsteinn var við þjóðskáldið, borg-
aði alltaf það sem Davíð setti upp og
gaf honum fágætar útgáfur. Síðustu
verk Davíðs voru gefin út af Ragnari í
Smára en þeir héldu þó vináttu sinni
þar til Davíð dó árið 1964.
Gæfuleit er vel skrifuð ævisaga og
einkennist af vönduðum vinnubrögð-
um. Hún er um leið aldarspegill og
saga 20. aldar. Hún er fróðleg lesning
fyrir alla sem láta sig sögu og þjóð-
félagsmál einhverju varða. Þorsteinn
var af þeirri kynslóð sem braust til
mennta þrátt fyrir fátækt og lifði
mikla framfaratíma. Bændamenn-
ingin var þessari kynslóð ákveðin
kjölfesta, bóndasonurinn fór út í heim
og forframaðist en gleymdi samt ekki
uppruna sínum. Vinnusemi, gestrisni,
nýtni, sparsemi og nægjusemi voru
þær dyggðir sem gamla bænda-
samfélagið hafði í hávegum. Hvað er
eiginlega orðið eftir af þessari kjöl-
festu bændamenningarinnar í okkar
samfélagi sem einkennist af hraða,
upplausn, og græðgi? Er ekki með-
alhófið farsælast? Góð bók vekur
ávallt til umhugsunar og það á svo
sannarlega við um ævisögu Þorsteins
M. Jónssonar.
Bóndasonur freistar gæfunnar
BÆKUR
Ævisaga
Ævisaga Þorsteins M. Jónssonar. Höf-
undur: Viðar Hreinsson. 233 bls. Bókaút-
gáfan Hólar. 2005.
Gæfuleit
Guðbjörn Sigurmundsson

 


 
  
 




  
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111