Morgunblaðið - 13.03.2006, Blaðsíða 34

34 MÁNUDAGUR 13. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Skemmtu þér vel á frábærri fjölskyldumynd!
Rent kl. 8 og 10.25 B.i. 14 ára
Yours Mine and Ours kl. 6 og 8
Brokeback Mountain kl. 5.40 B.i. 12 ára
Pink Panther kl. 10
STEVE
MARTIN
BEYONCÉ KNOWLES
Bleiki
demanturinn
er horfinn...
KEVIN

KLINE
JEAN
RENO
Vinsælasta myndin á Íslandi í dag
18 krakkar. Foreldrarnir.
Það getur allt farið úrskeiðis.
2 fyrir 1
fyrir viðskiptavini
Gullvild Íslandsbanka
Upplifðu magnaðan söngleikinn!! Stútfull af stórkostlegri tónlist!
F
U
N síðustu sýningar
síðustu sýningar
Sími - 564 0000Sími - 462 3500
Nýt t í b íó
Rent kl. 8 og 10.45 B.i. 14 ára
Rent LÚXUS kl. 5, 8 og 10.45 B.i. 14 ára
Yours Mine and Ours kl. 4, 6 og 8
Pink Panther kl. 3.45, 5.50, 8 og 10.10
Nanny McPhee kl. 3.40 og 5.50
Underworld kl. 10 B.i. 16 ára
Zathura m / ísl tali kl. 3.40 B.i. 10 ára
Walk the Line kl. 8 og 10.45 B.i. 12 ára
Fun with Dick & Jane kl. 5.45
RITHÖFUNDURINN René Gosc-
inny og teiknarinn Albert Uderzo
hafa sjálfsagt ekki átt von á því að
Ástríkur og meðreiðarsveinar hans
myndu tóra á síðum myndasagna í
tæplega hálfa öld eins og nú er orðið.
Goscinny entist því miður ekki aldur
til þess að sjá sögupersónur sínar
vaxa úr grasi en hann lést árið 1977
en síðan þá hefur Uderzo gefið út
nokkrar bækur einn síns liðs og ný-
verið kom út sú 33. í röðinni.
Sögurnar um Ástrík gerast í Gallíu
stuttu fyrir Krists burð. Gallía kall-
aðist það landsvæði sem Frakkland
dekkar í nútímanum og var í þá daga
hernumin af Rómverjum að alger-
lega, fullkomlega öllu leyti… ef frá er
talið örlítið þorp yst á Bretagneskaga
sem kallaðist Gaulverjabær. Ástæða
þess að þessir Gaulverjar ná að halda
rómverska heimsveldinu í skefjum er
að íbúar þess búa yfir mögnuðum
kjarnadrykk sem margfaldar afl
þeirra og gerir þeim fært að takast á
við margvíslegar þrautir. Auk Ást-
ríks eru Steinríkur, Sjóðríkur seið-
karl, Aðalríkur þorpshöfðingi, hið
margmisskilda tónskáld Óðríkur al-
gaula og fjandvinirnir Slorríkur fisk-
sali og Riðríkur járnsmiður, hvað
þekktastar persóna seríunnar.
Gullöldin
Ástríkur kom fyrst fram á sjón-
arsviðið í franska myndasögutímarit-
inu Pilote árið 1959. Myndasagan
naut strax mikilla vinsælda og gáfu
þeir félagar út 24 bækur fram til árs-
ins 1979, en sú síðasta sem samin var
af þeim félögum í sameiningu, Ást-
ríkur í Belgíu, kom út eftir dauða
Goscinny. Þrátt fyrir gríðarlega
framleiðni á ævintýrum Ástríks reið
Goscinny ekki við einteyming í
myndasögusköpun sinni. Samhliða
sögunum um Ástrík skrifaði hann
aðra af vinsælustu myndasöguserí-
um þessa tíma, Lukku Láka, ásamt
teiknaranum Morris, auk þess að ljá
hinum viðsjárverða Fláráði Stórvésir
orð í belg í samvinnu við teiknarann
Tabary. Hver þessara myndasagna
hafði sinn sérstaka stíl sem sýndi og
sannaði hve gott lag Goscinny hafði á
að vinna með ólíkum teiknurum.
Á mektarárum þýddra mynda-
sagna hér á Íslandi á áttunda ára-
tugnum og byrjun þess níunda, var
flest af því sem Goscinny kom nálægt
gefið út hér. Útgáfufyrirtækin sál-
ugu Iðunn og Fjölvi gáfu einnig frá
sér aðrar frábærar seríur á borð við
Sval og Val og Viggó eftir snillinginn
Franquan og Tinna eftir meistara
Hergé. Öll þessi verk les ég enn þann
dag í dag af mikilli ánægju nema
hvað Ástríksbækurnar hafa svolítið
týnt tölunni. Þær hafa einfaldlega
hrunið í sundur af lestri. Sú ákvörðun
að gefa Ástrík út í mjúku bandi á
meðan aðrar myndasögur þess tíma
fengu hefðarmeðferðina í hörðum
spjöldum hefur mér alltaf fundist
nokkuð einkennileg og má þar leita
skýringar á umframeyðingu Ástríks
á við samtímamyndasögur hans.
Það ber snilli tvíeykisins glöggt
vitni að Ástríkur virðist höfða til allra
aldurshópa. Fyndnin í teikningum
Uderzo og síendurtekin þemu í frá-
sögn Goscinny, þar á meðal hin hefð-
bundnu hópslagsmál Gaulverjanna í
upphafi hverrar bókar og endalaus
aulahátturinn í Rómverjunum, gera
það að verkum að yngstu lesendurnir
hafa sérdeilis gaman af. Dýpri merk-
ing sagnanna, heimssögulegar skír-
skotanir og hinir margræðu orða-
leikir, gefa svo fullorðnum mikið
fyrir sinn snúð. Mínar uppáhalds-
sögur frá þessum tíma eru Ástríkur
og Gotarnir, Ástríkur Ólympíukappi,
og Ástríkur í Sviss. Því miður er sú
fyrstnefnda týnd og tröllum gefin en
ég man hvað mér fannst nöfnin á
Gotunum vera bráðfyndin og slags-
málaatriðin í þeirri bók sérlega
krassandi á mælikvarða leik-
skólastráks. Þess má reyndar geta að
þessi er samkvæmt fræðimönnum
eina bókin sem sýndi mótherja Ást-
ríks og Gaulverjanna nánast einvörð-
ungu í neikvæðu ljósi. Aðrar af þeim
fjölmörgu þjóðum sem þeir heim-
sóttu á ferðalögum sínum fengu allar
mjög svo satíríska meðferð en ávallt í
mun góðlátlegri tón en Gotarnir.
Hvort það hafi verið með ráðum
gert til að skjóta á þýsku þjóðina (af-
komendur Gota) skal ósagt látið en
það er svo sem ýmislegt í sam-
skiptum Frakka og Þjóðverja í gegn
um söguna sem gæti leitt til slíkrar
niðurstöðu. Ferðalag Ástríks á Ól-
ympíuleikanna í Aþenu er sérlega
minnisstætt. Aumingja rómverska
íþróttahetjan Gloríus Svangus sem
átti gullið víst þar til Ástríkur skráði
sig til þátttöku og varð í kjölfarið svo
þunglyndur að hann tók upp á því að
sópa gólf öllum stundum og kalla
sjálfan sig veifiskata. Sömuleiðis er
ferðalag þeirra félaga til Sviss
ógleymanlegt en vísunin þar er öllu
skuggalegri. Mér þótti erkibófinn í
þeirri bók mjög óhuggulegur og osta-
fondúorgíur Rómverjanna sitja enn í
mínu frumsinni. Þess verður að geta
að íslenska þýðingin á Ástríki var
ávallt til mikillar fyrirmyndar og það
þótt orðaleikirnir og nafngiftirnar
væru oft mjög erfiðar viðureignar á
hinu ástkæra ylhýra.
Þar sem ég hef nánast gefist upp á
því að leita að gömlum Ástríksbókum
á fornsölum til að fylla í gloppurnar á
safninu vil ég hér með bera fram þá
óska að einhver góðviljaður íslenskur
útgefandi sjái til þess að meist-
araverk Goscinny og Uderzo verði
endurútgefin.
Himnarnir hrynja
Sögur Uderzo sem hann hefur
samið einn síns liðs hafa ekki verið
jafn góðar og þær sem hann gerði í
samvinnu við Goscinny þótt þær selj-
ist í ótrúlegum upplögum. Fyrsta
bókin, Ástríkur og Þrætugjáin, var
reyndar mjög frambærileg og einnig
nýstárleg útgáfa á Rómeó og Júlíu,
en eftir það fór að halla all snarlega
undan fæti. Í einkaframtak Uderzos
virðist vanta þann neista sem gerðu
samstarfsverkefni þeirra svo fram-
úrskarandi. Sögurnar eru flatari og
ekki jafn margslungnar og þótt hann
hafi ennþá gott vald á teiknipenn-
anum er eins og sú myndræna fyndni
sem hann hafði lag á áður sé nú að
mestu liðin undir lok.
Með nýjustu bók sinni, Asterix and
the falling sky, sem kom út í síðasta
mánuði, virðist því miður sem
Uderzo sé öllum lokið. Hér heiðrar
Uderzo forvera sinn Walt Disney og
segir sögu af geimverum sem koma
til Gaulverjabæjar til að forvitnast
um kjarnadrykkinn ógurlega sem
þeir segja að sé alþekktur um
stjörnukerfið. Inn í málin blandast
klónar í líki Arnolds Schwarzenegger
í Súpermanbúningi og fleira í þeim
dúr. Þessi nýjasta bók hefur fengið
mjög neikvæða dóma hvar sem grip-
ið er niður. Að flestu leyti er þetta
slakasta Ástríkssagan sem ég hef
lesið þótt stöku myndrænar skrítlur
séu óborganlegar eins og áður. Sag-
an sló þó öll fyrri sölumet fyrir
myndasögur í Evrópu þar sem hún
var gefin út samtímis á yfir tug
tungumála. Uderzo virðist ekki taka
neikvæða umræðu sérlega nærri sér
þar sem hann er með einar fjórar
aðrar sögur í vinnslu sem koma út
innan skamms.
Sumir segja að Ástríkur hafi dáið
með Goscinny.
Fyrir dauða sinn hafði hann skrif-
að allt handritið að þeirra síðustu
bók, Ástríkur í Belgíu. Þar sem
teiknararnir eru venjulega hægari í
framleiðslu sinni en rithöfundarnir
átti Uderzo ennþá eftir þriðjung bók-
arinnar við dauða vinar síns. Hann
kaus að sýna sorg sína með því að
hafa þær blaðsíður sem eftir voru
baðaðar í rigningarsudda sem lýsir
tilfinningum hans og milljóna les-
enda vel á þessum sorgartíma.
Þrátt fyrir slakt gengi undanfarið
lifir vonin enn um að Uderzo nái einn
síns liðs að töfra fram þann magnaða
kjarnaseið sem þeir félagar voru
þekktir fyrir í sameiningu.
Við
Túttas!
Óðríkur undir hamrinum að vanda í nýjustu Ástríksbókinni.
Eftir Heimi Snorrason
Forsíðan á nýjasta Ástríki.
Gallarnir fagna ólympíukappanum Ástríki.