Morgunblaðið - 21.04.2006, Qupperneq 14

14 FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Hu Jintao, forseti Kína,kom í gær í fyrsta skiptitil fundar við George W.Bush Bandaríkjaforseta
í Hvíta húsinu í Washington. Efna-
hagsmál skipuðu stóran sess í við-
ræðum leiðtoganna, en segja má að
heimsókn Kínaforseta til Bandaríkj-
anna hafi fallið í skuggann af mót-
mælum víða um heim gegn stefnu
kínverskra yfirvalda í mannréttinda-
málum.
Mikill halli á viðskiptum Banda-
ríkjanna við Kína var eitt af meg-
inviðfangsefnum fundarins, en hann
var í fyrra að jafnvirði um 15.600
milljarða íslenskra króna. Telja sér-
fræðingar vestanhafs að kínverska
júanið sé vanmetið um sem nemur
allt að 40 prósentum.
Aðspurður um hátt gengi kín-
verska gjaldmiðilsins sagði Hu að
breytinga væri að vænta í þeim efn-
um. „Við munum halda áfram að
leiðrétta gengið og taka jákvæð
skref í átt að greiðari aðgangi að
[kínverska] markaðnum,“ sagði Hu í
gær.
Eftir fund leiðtoganna gaf Bush til
kynna að hann vænti frekari aðgerða
af hálfu Kínverja á sviði efnahags-
mála. „Við vonum að það verði frek-
ari lækkun á gjaldmiðli þeirra,“
sagði Bush í gær.
Kínverjar kaupa engu að síður
mikið af vörum frá Bandaríkjunum
og sagði Hu í heimsókn sinni til Bo-
eing-verksmiðjanna í Seattle á mið-
vikudag að þarlend flugfélög þyrftu
allt að 2.000 nýjar flugvélar á næstu
15 árum.
Þá ræddu leiðtogarnir kjarn-
orkudeiluna við Írana, en fátt nýtt
þótti hafa komið fram í þeim málum
á fundinum, þótt samþykkt hafi ver-
ið að koma í veg fyrir að Íranar
þróuðu eða eignuðust kjarn-
orkuvopn.
Gagnrýna mannréttindabrot
Í opnu bréfi til bandaríska dag-
blaðsins The Wall Street Journal í
gær sagði Chen Shui-bian, forseti
Taívans, að kínversk stjórnvöld not-
færðu sér í síauknum mæli efna-
hagslegan styrk sinn til að hafa áhrif
á deiluna um samskipti ríkjanna.
Að auki notuðu andstæðingar
stjórnarinnar í Peking víða um heim
tækifærið og mótmæltu stefnu yf-
irvalda í mannréttindamálum. Bar
þar helst á mótmælum umhverf-
issinna og trúarhreyfinga sem mót-
mæla skorti á trúfrelsi í Kína.
Þeirra á meðal var mannréttinda-
hreyfingin China Aid Association í
Texas, sem sagði í yfirlýsingu að „of-
sóknir gegn heimakirkjum mótmæl-
enda í Kína hefðu stigmagnast“. Að
sögn hreyfingarinnar handtóku kín-
versk yfirvöld a.m.k. 1.300 kristna
Kínverja og 17 erlenda trúboða í
fyrra. Segja samtökin að flestum
þeirra hafi verið sleppt og að yf-
irheyrslur yfir þeim hafi varað frá
einum sólarhring til nokkurra mán-
aða.
Saka Kínverja um þjóðarmorð
Þá sakaði repúblikaninn og þing-
maðurinn Christopher Smith, sem
er í forsvari nefndar um mannrétt-
indabrot í Kína, kínversk yfirvöld
um að fremja þjóðarmorð með því að
þvinga konur í Tíbet og Xinjiang til
að fara í fóstureyðingu.
„Skilgreiningin á þjóðarmorði
gæti ekki átt betur við… þegar fólk
er ofsótt í því skyni að þurrka þjóð-
erni þess út,“ sagði Smith á miðviku-
dag. Taldi hann, að slíkar fóstureyð-
ingar væru engu minni glæpur en
sambærilegar aðgerðir nasista gegn
pólskum konum á fjórða áratug síð-
ustu aldar.
Rebiya Kadeer, sem er í forsvari
fyrir hreyfingu múslima í Xinjiang,
var einnig harðorð í garð kínverskra
yfirvalda og ræddi um „hrikalegar
frásagnir af fóstureyðingum sem
hefði verið þvingað upp á stúlkur“ á
á svæðinu.
Segja fjölda aftakna 8.000 á ári
Í tilkynningu frá mannréttinda-
samtökunum Amnesty International
í gær kom fram að kínversk yfirvöld
framfylgdu 80 prósentum af þeim
2.148 dauðarefsingum sem fram-
kvæmdar voru í 22 löndum í fyrra.
Í öðru, þriðja og fjórða sæti eru
svo Íran, Sádi-Arabía og Bandaríkin,
en samtökin fara afar hörðum orðum
um fjórar efstu þjóðirnar á listanum
og kalla þær „helstu böðla“ heims-
ins. Þá sagði í tilkynningunni að
1.770 opinberar aftökur hefðu farið
fram í Kína í fyrra og að raunveruleg
tala þeirra gæti verið allt að 8.000.
Í þessu sambandi sökuðu breskir
læknar sem sinna líffæraflutningum
kínversk yfirvöld fyrr í vikunni um
að geyma líffæri úr þúsundum fanga,
sem teknir hefðu verið af lífi, í því
skyni að selja þau til svokallaðra „líf-
færa-túrista“.
Þannig segja fulltrúar bresks fé-
lags sem sinnir líffæraflutningum að
sönnunargögn bendi til að slík starf-
semi færist sífellt í aukana. „Byrði
sönnunargagna hefur á síðustu mán-
uðum aukist í þeim mæli að við telj-
um þetta óvéfengjanlegt,“ sagði
Stephen Wigmore, í samtali við
breska ríkisútvarpið, BBC, á mið-
vikudag, en hann er prófessor og í
forsvari fyrir félagið.
Þverpólitískur hópur 27 þing-
manna á bandaríska þinginu sendi
frá sér samskonar yfirlýsingu í vik-
unni, þar sem kínversk yfirvöld voru
hvött til að hætta að nema líffæri úr
föngum.
Sam Brownback, öldungadeild-
arþingmaður úr röðum repúblikana,
skrifaði undir skjalið, en hann telur
að kínversk yfirvöld hafi framkvæmt
65.000 líffæraflutninga, flesta úr
föngum, frá árinu 1993.
Mengun ógnar stöðugleika
Umhverfissamtök víða um heim
hafa einnig miklar áhyggjur af vax-
andi mengun í Kína en raunar virð-
ast Kínverjar sjálfir vera að vakna til
vitundar um ástandið. Sem dæmi um
það má nefna, að fyrr í vikunni sagði
Zhou Shengxian, yfirmaður kín-
versku umhverfisstofnunarinnar, að
vaxandi mengun og fjöldi alvarlegra
umhverfisslysa væru farin að kynda
undir ólgu í Kína.
Að sögn Shengxian voru skráðar
deilur og átök vegna umhverfismála
á síðasta ári 510.000, á sama tíma og
fjöldamótmælum vegna mengunar
og umhverfisslysa fjölgaði nú um 29
prósent á ársgrundvelli. Sagði hann
mikla hættu á, að umhverfisvandinn
færi algerlega úr böndunum.
Þá sagði Wen Jiabao, forsætisráð-
herra Kína, fyrr í vikunni að á sama
tíma og Peking-borg væri næstum
myrkvuð vegna mikils sand- eða ryk-
storms, yrðu Kínverjar að fara að
horfast í augu við umhverfisvandann
áður en það yrði um seinan.
Leiðtogafundur í skugga mótmæla
Reuters
Tíbeskir mótmælendur komu saman fyrir utan Hvíta húsið í gær.
Eftir Baldur Arnarson og
Svein Sigurðsson
Washington. AP, AFP. | Bandaríska
varnarmálaráðuneytið birti í fyrsta
sinn í fyrradag lista með nafni og
þjóðerni allra þeirra 558 manna, sem
eru eða hafa verið í haldi í fangabúð-
unum í Guantanamo á Kúbu. Var það
gert eftir að alríkisdómstóll hafði
orðið við kröfu AP-fréttastofunnar
um það.
Sumum þeirra, sem eru á listan-
um, hefur verið sleppt eða þeir af-
hentir yfirvöldum í sínu landi, en í
Guantanamo eru þó enn í haldi 490
menn. Eru þeir frá 40 löndum og
flestir frá Sádi-Arabíu, 130. Frá Afg-
anistan eru 125 og frá Jemen 100.
Á listanum eru 25 Alsírmenn, 22
Kínverjar og 13 Pakistanar en síðan
eru fámennari hópar frá Líbýu, Tún-
is, Kúveit og Súdan. Einn eða tveir
eru frá Úganda, Aserbaídsjan, Rúss-
landi og Maldive-eyjum en þeim,
sem voru frá Bretlandi, Frakklandi
og Belgíu hefur verið sleppt.
Unglingur á meðal fanganna
Í haldi Bandaríkjamanna er kan-
adískur unglingur, Omar Ahmed
Khadr, en hann er sakaður um að
hafa drepið bandarískan hermann í
Afganistan.
Sandra Hodgkinson, embættis-
maður í bandaríska utanríkisráðu-
neytinu, sagði í gær, að bandarísk yf-
irvöld væru reiðubúin að sleppa 100
föngum í Guantanamo strax og
stjórnvöld í landi þeirra eða einhver
önnur vildu taka við þeim.
Skýrt frá nöfnum
fanga í Guantanamo
MIÐLARAR höfðu í nógu að snúast
á mörkuðum í New York í gær þeg-
ar verð á olíu fór í 72,49 dollara fat-
ið áður en það endaði í 71,95 doll-
urum, eða 22 sentum minna en
deginum áður. Olíuverð lækkaði
einnig í London þar sem verð á olíu
af Brent-svæðinu í Norðursjó fór í
74,22 dollara. Lokaverð var 73,18
dollarar, eða 55 sentum lægra en
við lok markaða á miðvikudag.
Telja miðlarar að lækkunin sé tíma-
bundin og að verðið muni senn fara
að nálgast 75 dollara fatið.
AP
Olíuverð lækkar