Morgunblaðið - 06.05.2006, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. MAÍ 2006 51
MINNINGAR
til Ásu þinnar. Blessuð sé minning
þín, elsku afi.
Íris Angela.
Elsku Jón afi. Við kveðjum þig úr
þessum heimi með miklum söknuði,
en við vitum líka að nú ertu ánægður
hjá henni Ásu þinni, elsku ömmu
okkar. Við gleymum aldrei góðu
stundunum okkar saman, á Vestur-
veginum, heima hjá okkur í Reykja-
vík og þegar við hittum ykkur ömmu
þegar þið fóruð í „reisu upp á land“.
Þú munt alltaf eiga stóran stað í
hjarta okkar.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi í nótt.
(Þýð. S. E.)
Takk fyrir allt, elsku afi.
Hvíl í friði.
Þórarinn og Ása Margrét.
Einn af „Sandgreifunum“ er fall-
inn í valinn, eins og Björn Th. myndi
orða það.
Frændi minn Jón í Sjólist er allur.
Jón þekkti ég frá því ég man fyrst
eftir mér. Það var siður foreldra
minna að færa þeim hjónum Hönnu
og Gumma í Sjólist hangiket á Þor-
láksmessu. Hanna (Jóhanna hét hún
fullu nafni) var systir móður minnar
og því samneyti nokkuð. Ég var ekki
gamall þegar ég fékk að fara með
föður mínum í þessar heimsóknir.
Það var alltaf mikil eftirvænting hjá
mér peyjanum að koma í Sjólist á
Þorláksmessu. Ástæðan var sú að
Gummi smíðaði alltaf bátslíkön fyrir
jólin, sem voru mikil völundarsmíð.
Jón sá um reiðann, gerði seglin klár
og þræddi örsmáar blakkir. Þetta er
ljóslifandi fyrir mér enn þann dag í
dag. Árin liðu og til fjölda ára fór ég
einn í þessar Þorláksmessuheim-
sóknir. Það er ógleymanlegt þegar
ég kom í litlu forstofuna í Sjólist og
Hanna tók á móti mér, þá kallaði hún
alltaf inn í eldhús „Gummi – Gummi,
sjáðu hver er kominn.“ Við eldhús-
borðið sátu feðgarnir, að leggja síð-
ustu hönd á módelsmíðina það árið.
Ekki skemmdi það, að eitt árið var
Skúli fógeti á stokkunum. Það var
stoltur peyi, sem kom heim í Gíslholt
þá Þorláksmessu með sjálfan Skúla
fógeta í fanginu. Svona liðu nú árin,
Hanna og Gummi löngu horfin yfir
móðuna miklu, einnig foreldrar mínir
og þessi siður féll niður um árabil.
Fyrir allmörgum árum tók ég þenn-
an sið upp aftur og synir mínir komu
nú með mér og síðustu árin afastrák-
arnir til Ásu og Jóns. Þótt ekki væru
skipslíkönin, þá var vel tekið á móti
okkur. Ása gaf strákunum sælgæti
og bauð þeim til stofu, en við Jón
fengum kaffi í eldhúsinu. Þegar Jón
kom niður í stiga að taka á móti okk-
ur, hljómaði ekki Gummi – Gummi,
heldur „Ása, sérðu hverjir eru komn-
ir?“ Ása lést fyrir tveimur árum, en
Jón frændi fékk áfram sitt Suðureyj-
ar sauðaket. Kannski fer ég með lær-
legg á leiðið hans á Þorlák.
Jón var formaður í mörg ár á vél-
bátum, lunkinn fiskimaður. Með
Litlabæjarmontið og Fjallaþrjósk-
una, eins og hann komst oft að orði.
Það var fyrir um 30 árum að Jón
eignaðist trilluna Hlýra, honum leið
hvergi betur, en um borð í Hlýra, þar
var hann sjálfs sín herra í návist við
lundann, múkkann og almættið. Um
svipað leyti og lundinn settist upp á
vorin, kom tíðum frændi Jóns, Ási í
Bæ. Þeir reru saman fjölda vertíða.
Ási sagði mér margar sögur af sam-
skiptum þeirra. Þeim kom ekki alltaf
saman um hvert skyldi halda. Ási
þóttist nú vera eldri en tvævetur í
þeim málum, landsfrægur færakall.
Þegar Ási vildi fara suður að Skeri
vildi Jón stefna inn á Flúðir vestur að
Dröngum eða eitthvað annað. „Ég er
skipstjórinn og ræð hér um borð.“
Svona voru sögurnar hjá Ása, sem
gat nú farið létt með sannleikann.
Stundum fengu gestir að fljóta með
Jóni í einn og einn róður. Meðal
þeirra var Steini á Blátindi. Steina
fannst ekki nógu mikil reisn yfir út-
gerðinni. Vantaði radar, betri dýpt-
armæli og tölvustýrðar færarúllur,
það var viðkvæðið hjá Steina: „Pant-
aðu tækin og talaðu svo við hann
Gaua.“ Ég vann þá í Fiskiðjunni og
hafði með fjármálin að gera. Jón
lagði upp aflann í Fiskiðjunni eins og
flestar trillu gerðu, stutt að fara og
allir mjög hjálpsamir. Á engan verð-
ur hallað, þó ég nefni Gústa Óskars
sérstaklega, sem reyndist Jóni ákaf-
lega vel með hjálpsemi sinni og
tryggð fram á síðustu stundu.
Þegar haldið var í róður, sérstak-
lega á fögrum sumarmorgnum,
veittu trillukarlar því athygli að
Hlýri stefndi oftar en ekki á Kletts-
helli og sigldi þar inn, karlarnir
leiddu getum að því, að Jón tefldi
gjarnan við páfann á þessum tíma.
Nú sigla Jón og Hlýri vonandi sem
himinfley.
Minningabrotin um Jón frænda
minn í Sjólist verða ekki fleiri. Ég og
mitt fólk kveðjum góðan vin og eins
gera systur mínar frá Gíslholti.
Blessuð sé minning þín.
Guðjón Ólafsson
(Gaui í Gíslholti).
Sagnaþulurinn og öðlingurinn Jón
í Sjólist er sigldur lengri leiðina. Út
úr leikmynd hversdagsleikans er
genginn maður sem mikill söknuður
er að því hann var spegilmynd af hin-
um dulræna undirtóni Vestmanna-
eyja þar sem æðruleysið er andsvar
ómótstæðilegra náttúruafla. „Maður
verður alltaf svo montinn að hitta
þig, þú segir alltaf: „Hvað segir þú,
ungi maður?““ sagði Jón í Sjólist einu
sinni við mig eftir hefðbundna kveðju
á röltinu. Jón í Sjólist var blússandi
húmoristi og heimspekingur og leik-
ari af Guðs náð fyrir utan að vera af-
burða sjómaður og eitt af ankerum
trillukarlamenningarinnar á síðustu
öld í stærstu verstöð landsins. Hann
tók svo fallega til orða í öllu sem hann
sagði. Ef slorlyktin hefði ekki legið í
loftinu hefði hann ugglaust fengið
móðurmálsverðlaun þegar það skipti
máli að hafa metnað fyrir hönd ís-
lenskrar tungu. Hann fæddist fyrir
85 árum. „Ég þótti yndislegur dreng-
ur og þegar ég fæddist voru allar
leirur uppi.“ Auðvitað mundi hann að
það var stórstraumsfjara og þá
blöstu leirurnar við frá Sjólist. Hlýri,
trillan hans, var smíðuð á kreppuár-
unum um 1930 af Óla í Litlabæ,
pabba Ása í Bæ. „Timbrið var úrvals-
viður frá Kaupmannahöfn,“ sagði
Jón, og kjölurinn var tveimur fetum
lengri en báturinn átti að vera. Óli
tímdi ekki að saga þennan fína við og
smíðaði Hlýra tveimur fetum lengri
en til stóð. Þess vegna var hann svo
einstaklega fallegur. Persónuleiki
Hlýra er glæsilegur og eina þorsk-
vertíðina á fyrri hluta síðustu aldar
fiskuðust á hann 33 þúsund fiskar,
eða um 300 tonn, ótrúlegt.
Fyrir nokkrum árum renndi ég á
Trana í Görn upp að Hlýra á Kletts-
víkinni. Jón í Sjólist var í aðgerð. „Nú
er það svart, Árni minn,“ sagði Jón,
„nú er það Brussel. Þeir vilja klósett í
Hlýra. Sýnist þér vera pláss umfram
gamla stílinn á borðstokknum?“ Ég
hélt ekki. „Nei, ekki mér heldur. Ég
fann ráð við því, læt ekki eftirlitið
stoppa Hlýra vegna klósetts eftir 75
ár á sjónum. Hún Ása mín átti af-
bragðs loftþéttipoka fyrir blóðmör og
svoleiðis góðgæti. Ég fékk pokana og
það fer ein porsjón af skitu í hvern
poka og þetta sendi ég skilmerkilega
til Siglingamálastofnunar. Verði
þeim að góðu í Brussel.“
Síðasta samtal okkar Jóns átti sér
stað suður á Eyju fyrir stuttu. Talið
barst að Ása í Bæ sem reri með Jóni
ár eftir ár á seinna fallinu þegar vorið
gekk í garð. „Það var svo andskoti
gaman oft hjá okkur Ása, við bröll-
uðum svo mikið. Einu sinni vorum við
á skaki sunnan við Súlnasker, rok-
fiskur á færin og allt í einu ekki neitt.
Við ákváðum að kippa. Aftur var
rennt og ekki tittur. Þá segir Ási
þungur á svip: „Jón, báturinn er vit-
laus.“ „Nei, nei, Ási minn,“ segi ég.
„Jú, hann er vitlaus,“ segir Ási. „Ég
neitaði aftur, fór aftur í stýrishús og
náði í tommustokk og mældi Hlýra.
Hann var alveg réttur.“
Og svo kímdi hann með augunum
sínum með alla gleði heimsins í and-
litinu.
Síðustu vikurnar lá hann á Sjúkra-
húsinu í Eyjum í góðra handa umsjá.
Hjörtur læknir vildi senda hann suð-
ur til rannsóknar vegna æxlis sem
sást í lunga. „Það þarf ekkert að
rannsaka mig,“ sagði Jón, „er þetta
ekki á stærð við litla útsæðiskar-
töflu?“ Læknirinn svaraði játandi.
„Það passar,“ sagði Jón, „ég gleypti
svona kartöflu um fermingu og mað-
ur er passasamur.“
Um langt árabil málaði Jón gamla
bílinn sinn með skipalakki hvert vor
og notaði málningarrúllu til verksins.
Það var heimilislegt. En síðustu
misserin hefur Jón verið að bíða eftir
því að hitta hana Ásu sína sem kvaddi
fyrir tæpum tveimur árum. „Ég get
bara ekki beðið eftir að hitta hana
Ásu mína,“ sagði Jón svo oft. Og nú
er gleðistundin runnin upp. Allt
venjulegt fólk sem nýtur lífsgleðinn-
ar vill lyfta sér upp og þegar Jón var í
stuði sagði hann gjarnan við Ásu sína
að nú ætlaði hann að elda súlusúpu,
því þá vissi hann að hún myndi elda
eitthvað ægilega gott. Það brást aldr-
ei. Sjálfur var hann snillingur í plokk-
ara.
Megi góður Guð fylgja Jóni á and-
anum Hlýra suður fyrir sker eilífð-
arinnar, gæta vandamanna og vina,
vísa hina stóisku ró æðruleysisins í
sífelldri páskahrotunni hérna megin.
Það er klárt að nú er súlusúpa á
himnum hjá Ásu og Guði, því hann er
kominn í höfn öðlingurinn og sagna-
þulurinn.
Árni Johnsen.
Jón vinur minn í Sjólyst er allur.
Ekki hvarflaði það að mér þegar ég
sat hjá honum síðast á sjúkrahúsinu í
notalegu spjalli að hann ætti aðeins
fjóra daga ólifaða. Hann bar sig vel
og stutt var í spaugsyrðin.
Hús foreldra minna, Strandberg,
var næsta hús við Sjólyst og þar ólst
ég upp fram undir níu ára aldur. Þar
bjuggu þau Guðmundur Ástgeirsson
og kona hans Jóhanna Jónsdóttir
með sonum sínum þeim Magnúsi
Knúti og Jóni. Þetta var einstaklega
kærleiksríkt heimili og notalegt að
mega smeygja sér þar inn í skjól
þeirra.
Þessi ár, árin fyrir og fram í síðari
heimsstyrjöldina, eru mér einkar
minnisstæð. Þeir bræður spiluðu þar
stórt hlutverk, þeir sinntu okkur
krökkunum vel, sem vorum mörg á
þessu hlaði, og viku ýmsu að okkur.
Enn sitja sterkt í minningunni
skuggamyndirnar í eldhúsinu í Sjó-
lyst þá er gengið var um hlaðið á
dimmu síðkvöldi. Setið var við eld-
húsborðið út við gluggann í myrkrinu
með bjarmann frá glóðinni í eldavél-
inni í bakgrunninn. Þetta fólk var yf-
irleitt aldrei að flýta sér, það lifði líf-
inu á sinn rólynda hátt. Þarna sátu
þau yfir kaffibolla og Elli Bergur eða
einhver annar góður kunningi í heim-
sókn og sagðar sögur, þau kunnu að
njóta stundarinnar.
Jón var sonarsonur Ástgeirs Guð-
mundssonar bátasmiðs í Litlabæ og
þar með afkomandi Ögmundar
galdramanns í Auraseli. Það hefur
verið haft á orði að galdurinn hafi
ávallt fylgt þeim Bæjurunum, eins og
þeir voru gjarnan kallaðir. Þetta
voru öndvegis bátasmiðir, fiskimenn
og umfram allt sögumenn góðir og
skáld.
Milli okkar Jóns var ávallt gott
samband og hin síðari árin átti ég
með honum marga stundina á heimili
hans við Vesturveg er Ása kona hans
hafði búið þeim af mikilli smekkvísi
og alúð. Við sátum við eldhúsborðið
og út um gluggann blasti við Heima-
kletturinn í öllu sínu veldi og marg-
breytileika. Jón naut þess að segja
frá og best tókst honum upp þegar
hann hvarf aftur til fyrri hluta síð-
ustu aldar. Helst voru frásagnirnar
af merkum atburðum, sjósókn, svað-
ilförum, fuglatekju og fólki því er þá
setti svip á bæinn.
Jón átti marga góða vini er litu til
hans en áberandi var hvað stúlkurn-
ar í heimilishjálpinni og matarsend-
ingunum frá Hraunbúðum voru hon-
um kærar. Kom ávallt ferskur blær
með þeim og þær töluðu við hann og
svöruðu á hans máli. Með umhyggju
sinni og hlýju voru þær honum ómet-
anleg stoð.
Kæri vinur, hafðu mínar innileg-
ustu þakkir fyrir þau spor er við
fengum að ganga saman á lífsleiðinni.
Jóhannesi og fjölskyldu votta ég
samúð mína.
Magnús Bjarnason.
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi, bróðir og
vinur,
FRANZ GÍSLASON,
Kjartansgötu 7,
Reykjavík,
lést miðvikudaginn 26. apríl.
Útför hans fer fram frá Fossvogskirkju
mánudaginn 8. maí kl. 15.00.

Örn Franzson, Hólmfríður Hemmert Sigurðardóttir,
Bjarki Franzson, Sigríður Guðný Sigurðardóttir,
Brjánn Franzson, Auður Dagný Jónsdóttir,
Gissur Björn Eiríksson,
barnabörn og vinir hins látna.
Okkar ástkæra
HREFNA MAGNÚSDÓTTIR,
Fannborg 8,
áður Melgerði 16,
Kópavogi,
verður jarðsungin frá Kópavogskirkju mánu-
daginn 8. maí klukkan 13:00.
Rögnvaldur Ólafsson, Sigríður Júlíusdóttir,
Lára Ingibjörg Ólafsdóttir,
Fríður Ólafsdóttir,
Sigrún Ólafsdóttir, Halldór Jónsson,
Sigríður Ólafsdóttir, Þórður Jóhannsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir
og amma,
FRÍÐA PÁLMARS ÞORVALDSDÓTTIR,
Ásbrún 2,
Fellabæ,
andaðist á Fjórðungssjúkahúsinu í Neskaupstað
miðvikudaginn 19. apríl.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar
látnu.
Innilegar þakkir til þeirra sem sýndu okkur samúð og hlýhug, sérstakar
þakkir fær starfsfólk Fjórðungssjúkrahússins í Neskaupstað.
Dvalinn Hrafnkelsson,
Guðlaug Dvalinsdóttir, Andrés Björnsson,
Lárus Dvalinsson, Steinunn Snædal
og barnabörn.
Elskuleg móðir okkar og tengdamóðir,
HALLDÓRA GUÐMUNDA ÁRNADÓTTIR
frá Sóleyjartungu,
Akranesi,
sem lést á dvalarheimilinu Höfða, Akranesi,
mánudaginn 1. maí, verður jarðsungin frá Akra-
neskirkju þriðjudaginn 9. maí kl. 14.00.
Arndís Halla Guðmundsdóttir, Þórir Þorsteinsson,
Sveinbjörn Már Guðmundsson, Mary Guðmundsson,
Sigríður Guðmundsdóttir, Torben Jacobsen,
Ingibjörg Huld Guðmundsdóttir,
Helga Sesselja Guðmundsdóttir, Kristinn Einarsson,
Anna Dóra Guðmundsdóttir,
barnabörn, langömmubörn
og langalangömmubörn.
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
JÓHANN ÞORGILSSON
frá Ólafsvík,
sem lést á dvalarheimilinu Hlíð, Akureyri, föstu-
daginn 28. apríl, verður jarðsunginn frá Foss-
vogskapellu mánudaginn 8. maí kl. 13.00.
Magnús Jóhannsson, Lovísa Guðmundsdóttir,
Þorgils Jóhannsson,
Brynja Jóhannsdóttir, Þorsteinn Magnússon,
Viðar Jóhannsson, Anna Linda Arnardóttir,
Bjarni Jóhannsson, Ingibjörg Þ. Sveinbjörnsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.