Morgunblaðið - 13.05.2006, Qupperneq 4

4 LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SKORTUR á vistunarúrræðum,
þ.e.a.s. á plássum á hjúkrunarheim-
ilum og sambýlum, fyrir sjúklinga
sem nú liggja inni á Landspítala há-
skólasjúkrahúsi (LSH) hafa gert það
að verkum að ógerlegt er að veita
bráðveikum sjúklingum mannsæm-
andi þjónustu, en aldrei hafa fleiri
beðið eftir slíkum úrræðum en nú
eða um eitt hundrað sjúklingar.
Þetta kemur fram í ályktun fundar
á þriðja hundrað stjórnenda á Land-
spítala – háskólasjúkrahúsi, sem
beint er til yfirvalda fjármála og heil-
brigðismála. „Ítrekað hefur komið
fram að aldrei hafa fleiri sjúklingar
dvalið á sjúkrahúsinu og bíða vist-
unarúrræða. Umræða um málefni
aldraðra og annarra sjúklinga sem
dvelja á LSH hefur ekki farið
framhjá almenningi. Núverandi að-
stæður hafa afar slæm áhrif á starf-
semi sjúkrahússins. Ógerlegt er að
veita bráðveikum sjúklingum mann-
sæmandi þjónustu, gangalagnir eru
viðvarandi, ekki tekst að manna
bráðnauðsynlegar þjónustueiningar
vegna skorts á starfsfólki og á sið-
ferðiskennd starfsfólks reynir dag-
lega því ekki er hægt að mæta þörf-
um sjúklinga eins
og áskilið er.
Stjórnendur LSH
telja sér skylt,
fyrir hönd starfs-
fólks spítalans, að
koma þessum
sjónarmiðum á
framfæri við yfir-
völd fjármála og
heilbrigðismála,“
segir meðal annars í ályktuninni.
Magnús Pétursson, forstjóri LSH,
sagði í samtali við Morgunblaðið í
gær að vandi sjúkrahússins lægi
ekki hvað síst í því að inn á sjúkra-
húsinu lægju óvenju margir sjúk-
lingar sem væru betur komnir ann-
ars staðar vegna öldrunar eða
annarra ástæðna. Nú væru á sjúkra-
húsinu rétt um eitt hundrað sjúk-
lingar sem þannig væri ástatt um og
þyrftu að vera á hjúkrunarheimilum
eða sambýlum.
Erfitt að manna
stöður í umönnun
„Þetta er líklega það mesta sem
við höfum séð og af sjálfu leiðir að ef
rúm teppast af þessum ástæðum til
langs tíma eru þau rúm ekki notuð til
annars á meðan. Það er ekki hægt að
taka inn sjúkling vegna bæklunar-
aðgerðar svo dæmi sé tekið þar sem
sjúkrarúmið er ekki til staðar. Einn
sjúklingur sem hér er inni í hálft eða
heilt ár, sem dæmi eru um, gerir það
að verkum að ekki er hægt að veita
tugum þjónustu sem aðeins þurfa að
liggja inni í fáeina daga vegna að-
gerðar,“ sagði Magnús.
Hann sagði að auk þess væri mjög
erfitt að manna stöður þeirra sem
ynnu að umönnun núna, hjúkrunar-
fræðinga, sjúkraliða og ófaglærðs
fólks. „Þetta eru aðstæðurnar sem
við búum við núna og þær eru verri
heldur en við höfum áður þekkt.
Þess vegna fannst okkur nauðsyn-
legt að láta í okkur heyra,“ sagði
Magnús ennfremur.
Aðspurður til hvaða úrræða ætti
að grípa í þessum efnum til að bæta
ástandið sagði hann að það stæði ef
til vill öðrum nær að svara því, en
hann taldi í það minnsta þörf á að
gera tvennt væri til skemmri tíma
litið. Annars vegar sagði hann að
sátt þyrfti að ná hvað hjúkrunar-
heimili snerti, en það væri auðvitað
ekki forsvaranlegt að fullnýta ekki
getu þeirra til að taka við vistmönn-
um. Hins vegar taldi hann að efla
ætti heimaþjónustu og auðvelda
þannig fólki að dvelja lengur á
heimilum sínum.
Á þriðja hundrað stjórnenda á LSH sendir yfirvöldum fjármála og heilbrigðismála ályktun
Ógerlegt að veita
mannsæmandi þjónustu
Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is
Magnús Pétursson
SIV Friðleifsdóttir, heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra, segir
vandann vera margþættan, en hún
mun hitta Magnús Pétursson, for-
stjóra Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss (LSH), eftir helgina og
fara yfir stöðu mála.
„Vandinn byggist meðal annars
á manneklu og ég hef nú þegar
hafið viðræður við menntamála-
ráðherra um hvernig megi bregð-
ast við henni, meðal annars hjá
hjúkrunarfræðingum og sjúkalið-
um,“ segir Siv. „Þetta tengist líka
svokölluðum fráflæðisvanda á
LSH; það er, það eru aldraðir
sjúklingar inni á spítalanum sem
væri mun eðlilegra að væru inni á
hjúkrunarheim-
ilunum.“
Siv segist telja
að endurskoð-
unar sé þörf á
vistunarmati
hjúkrunarheim-
ilanna og segir
hún of marga
hópa sinna því.
Þá komi í ljós
þegar biðlistar á hjúkrunarheim-
ilin séu skoðaðir að upp undir
helmingur þeirra sem bíði vistar
gætu verið lengur heima með
heimahjúkrun ríkisins og aukinni
félagsþjónustu sveitarfélaga.
Sumarlokanir auka á vandann
„Það þarf líka að auka forgang
LSH að þeim rýmum sem losna á
hjúkrunarheimilunum. LSH hefur
núna forgang að 90% plássa sem
losna hjá Sóltúni og Vífilsstöðum
en á hinum heimilunum virðast
innan við 30% þeirra rýma sem
losna fara til sjúklinga sem eru
inni á LSH,“ segir Siv. „Að mínu
mati þarf að breyta þessu því það
er bæði manneskjulegra og
hagkvæmara að vista fólk á eðli-
legu þjónustustigi. Hvert hjúkr-
unarrými kostar 5,5 milljónir
króna í rekstri á hverju ári en
rými á sjúkrahúsinu er mun dýr-
ara.“
Vandinn þykir nú þegar vera
orðinn mjög slæmur og fyrirsjáan-
legt er að sumarlokanir muni auka
enn á erfiðleikana.
„Það er alveg ljóst að á hverju
sumri kemur upp þröng staða á
sjúkrahúsinu vegna sumarleyfa og
það má búast við að staðan verði
áfram þannig á LSH í sumar,“
segir Siv. „Ég mun einmitt fara
yfir það með Magnúsi Péturssyni
og í framhaldinu fleiri aðilum
hvort það væri hægt að nýta rými
á öðrum sjúkrahúsum í nágranna-
sveitarfélögunum. Ég get ekki
svarað því núna hvort það verði
hægt, en það er eitthvað sem þarf
að skoða.“
Brugðist verði við eftir því
sem frekast verði unnt
Aðspurð hvort til greina komi að
auglýsa eftir starfsmönnum á Evr-
ópska efnahagssvæðinu segist Siv
telja að allt komi til greina í stöð-
unni.
„Það er alveg ljóst að starfs-
mannaeklan háir starfseminni.
Fólk leitar í önnur störf og það
hefur komið upp á bæði hér innan-
lands og í nágrannaríkjunum að
það hefur þurft að auglýsa eftir
starfsfólki frá nálægum löndum“,
segir hún. „Þetta er margþættur
vandi og við munum reyna að
bregðast við eins og okkur er frek-
ast unnt.“
Heilbrigðisráðherra segir vandann margþættan og segist
engin úrræði útiloka við leit að lausnum í málinu
Nýting rýma á sjúkrahúsum
nágrannasveitarfélaga könnuð
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is
Siv Friðleifsdóttir
„ÞETTA er rosalega erfitt. Það er
mikið vinnuálag og allir á deildunum
eru að gera sitt besta við að halda ör-
yggi sjúklinganna í lagi en í leiðinni
er maður kannski bara að veita lág-
marksþjónustu í aðhlynningu til að
reyna að komast yfir að sinna öll-
um,“ segir Þórunn Margrét Ólafs-
dóttir, einn trúnaðarmanna sjúkra-
liða á Landspítala – háskólasjúkra-
húsi. „Fólk er farið að kvíða því að
mæta í vinnuna enda veit maður
aldrei hvað maður þarf að vinna
lengi til að það sé lágmarksmönnun
á deildinni. Fólk er oft beðið að vinna
áfram og tekur kannski tvöfaldar
vaktir dag eftir dag. Ástandið hefur
verið mjög slæmt frá áramótum og
auðvitað lengur og þetta er farið að
hafa áhrif á heilsufar starfsmanna.
Ég man ekki eftir svona miklum
veikindum meðal þeirra og þeir eru
lengi að ná sér.“
Þórunn segir að eitthvað verði að
gerast sem allra allra fyrst, því
vinnuálagið sé að sliga fólk.
„Við megum ekki missa fleiri en ef
það gerist ekkert á næstunni held ég
að þó nokkur hluti af kjarnastarfs-
mönnum, sem margir hafa verið hér
mjög lengi, hætti og snúi sér að öðru.
Fólk er orðið svo langþreytt að mað-
ur er hræddur um þessar fáu hræð-
ur sem eftir eru,“ segir hún. „Við
eigum gott og vel menntað heilbrigð-
isstarfsfólk sem er synd að missa í
önnur störf. Þetta er skemmtilegt
starf en mönnum er pískað út og
unga fólkið fæst ekki í þessa vinnu.“
Þórunn segir niðurskurðinn hafa
verið svo mikinn undanfarin ár að
hann sé farinn að bitna verulega á
gæðum þjónustu í aðhlynningu.
Þjónustan snúist ekki bara um
líkamlega aðstoð heldur einnig and-
lega aðhlynningu.
„Sumir fá engar heimsóknir og
þetta snýst líka um að tala saman og
hafa það notalegt. Maður vill ljúka
góðu dagsverki og gera vel við sjúk-
linginn svo manni líði vel sjálfum,“
segir Þórunn. „Dag eftir dag nær
fólk hins vegar ekki að klára verkin
sín og hvað þá að gefa aukalega af
sér. Maður fer oft heim með hræði-
lega samvisku.“
Þórunni hrýs hugur við framhald-
inu verði ekkert að gert.
„Maður er bara feginn að heyra að
stjórnendur spítalans taka loksins
undir þetta og ég vona bara að
stjórnvöld geri eitthvað í þessu,“
segir hún að lokum.
Húsnæðismál í lamasessi
Friðbjörn Sigurðsson, formaður
læknaráðs LSH, segir að mikið álag
hafi verið á læknum og ef skortur sé
á hjúkrunarfólki hafi það einnig
verulega neikvæð áhrif á lækningar.
Hann segir að mikið hafi verið um
gangainnlagnir en þær geti ekki
samrýmst lögum um réttindi sjúk-
linga.
„Sjúklingar eru stundum lagðir
inn þótt ekki séu laus pláss á stofum,
því ekki er hægt að segja veiku fólki
að fara aftur heim. Þá er það lagt inn
á herbergi sem eru ekki sjúkrastofur
eða bara á gangana,“ segir Frið-
björn. „Læknaráðið hefur verulegar
áhyggjur af gangainnlögnum og að
mínu viti ætti ekki að heimila þær.“
Friðbjörn segir líka slæmt að inni
á spítalanum liggi einstaklingar sem
betur ættu heima á hjúkrunar-
heimilum en að hann kunni ekki
lausn á mönnunarvanda þeirra.
„LSH hefur varla nokkurn áhuga
á að ganga inn í verkefni sem aðrir
geta sinnt jafnvel eða betur,“ segir
hann.
Friðbjörn kveðst einnig áhyggju-
fullur vegna neikvæðrar umræðu um
tilvonandi nýtt sjúkrahús og þess að
stjórnvöld virðist ætla að fresta
framkvæmdum við það. Húsnæðis-
mál spítalans séu í lamasessi og fyrir
neðan allar hellur.
Gyða Baldursdóttir, formaður
hjúkrunarráðs LSH og deildarstjóri
bráðamóttöku við Hringbraut, segir
ástandið mjög alvarlegt varðandi
mönnun.
„Mönnunarskorturinn er mikill og
hjúkrunarráðið ályktaði um það í
apríl. Sjúklingarnir halda áfram að
koma og við þurfum að sinna þeim,“
segir Gyða og bætir við að mann-
eklan sé ekki bara á LSH heldur
einnig í öldrunargeiranum. „Það
gerir það að verkum að þar standa
rúm auð sem við þyrftum innilega á
að halda núna til að geta liðkað til
inni á spítulunum fyrir nýjum sjúkl-
ingum.“
Aldrei séð það svartara
Gyða hefur orðið mikið vör við
kvartanir starfsfólks vegna álags.
Yfirleitt séu hæðir og lægðir í starf-
inu og álagstoppar en að nú hægist
aldrei um heldur sé álagið stöðugt.
„Við erum alltaf á toppnum núna og
það er eitthvað alveg nýtt,“ segir
hún.
Gyða hefur unnið á Landspítalan-
um í 24 ár og verið deildarstjóri
bráðamóttöku í tæp 19 ár og segir
hún ástandið aldrei hafa verið jafn-
alvarlegt og nú.
„Ég hef oft séð það slæmt en ég
held ég hafi aldrei séð það svartara í
mönnunarmálum. Þau eru ákaflega
erfið núna og þau eru svo víðtæk,“
segir hún. „Það vantar alls staðar í
allar stéttir og það virðist vanta á
eiginlega allar stofnanir,“ segir hún
að lokum.
Þegar blaðamaður Morgunblaðs-
ins ræddi við starfsmenn á LSH í
gær var slæmt hljóð í fólki. Allir virt-
ust þreyttir á ástandinu og sögðu
álagið gríðarlegt. Guðrún Sigurðar-
dóttir, starfsmaður í ræstingu á
skurðdeild, tekur undir það.
„Það er enginn til taks og það þýð-
ir til dæmis ekkert að verða veikur,“
segir hún. „Það er enginn til að koma
inn í staðinn. Það þyrfti að ráða
miklu fleiri.“
Starfsmenn kvíða því að mæta í vinnuna
Gangainnlagnir
samrýmast ekki lögum
um réttindi sjúklinga
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is
Morgunblaðið/Ásdís