Morgunblaðið - 09.11.2006, Page 32

32 FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BUSH FÆR Á BAUKINN
Úrslitin í kosningunum í Banda-ríkjunum á þriðjudag hafabreytt hinu pólitíska lands-
lagi þar í landi. Demókratar náðu
meirihluta í fulltrúadeild Bandaríkja-
þings og gætu náð meirihluta í öld-
ungadeildinni. Ekki er ljóst með
hvaða hætti þessi úrslit munu hafa
áhrif á stefnu stjórnar George Bush
Bandaríkjaforseta, en hann fékk á
baukinn og fyrstu viðbragða var ekki
lengi að bíða. Í gær var afsögn Don-
alds Rumsfelds varnarmálaráðherra
tilkynnt. Bush sagði í gær að þetta
hefði verið ákveðið á þriðjudag og af-
sögnin því ekki oltið á útkomu kosn-
inganna. Hins vegar var orðið mjög
heitt undir Rumsfeld, sem var í huga
margra orðinn að táknmynd þess, sem
aflaga hefur farið í stjórnartíð Bush.
Samkvæmt könnun, sem var birt
daginn fyrir kosningarnar, eru aðeins
35 af hundraði Bandaríkjamanna
ánægðir með frammistöðu Bush og
sagðist 41 af hundraði aðspurðra ætla
að láta óánægju sína bitna á flokki
hans, repúblikönum, í kosningunum.
Íraksstríðið er meginástæða óvin-
sælda Bandaríkjastjórnar heima fyr-
ir. Um þrjú þúsund bandarískir her-
menn hafa fallið í Írak, sem rambar á
barmi borgarastyrjaldar, og ekkert
útlit er fyrir að Bandaríkjamenn geti
horfið þaðan með reisn.
Það er þó ekki hægt að segja að kú-
vendinguna í kosningunum í Banda-
ríkjunum megi eingöngu rekja til
Íraksstríðsins. Fyrir rúmum mánuði
benti flest til þess að repúblikanar
myndu halda meirihluta í báðum
deildum þingsins. Hneyksli þurfti til
að fjaraði undan repúblikönum og er
þar nærtækast að nefna fall fulltrúa-
deildarþingsmannsins Marks Foleys.
En hverju mun ný staða breyta? Má
búast við því að Bush verði reiðubúinn
til að miðla málum? Má vænta þess að
nýr tónn verði sleginn í Washington?
Það veltur á því hvernig demókratar
fara með nýfengið vald. Munu þeir
reynast samvinnufúsir, eða munu þeir
reyna að niðurlægja forsetann við
hvert tækifæri?
Stjórn George W. Bush hefur gert
mörg mistök. Innrásin í Írak var illa
skipulögð. Inn í landið var sendur
nógu öflugur her til að vinna stríðið,
en allt of fámennur til að tryggja frið-
inn. Bandaríkjamenn hafa sett niður í
samfélagi þjóðanna vegna þess hvern-
ig þeir hafa grafið undan mannrétt-
indum með meðferð sinni á föngum.
Orðið ofdramb hefur verið notað um
það hvernig Bandaríkjamenn hafa
farið sínu fram í heiminum án þess að
taka tillit til annarra, þar á meðal
bandamanna sinna.
Í yfirlýsingum leiðtoga bæði demó-
krata og repúblikana í gær mátti
heyra sáttatón. Nancy Pelosi, sem nú
verður forseti fulltrúadeildarinnar,
sagði að markmið demókrata væri
ekki að ná sér niðri á repúblikönum og
tók fram að ekki yrði gerð tilraun til
að svipta Bush embætti. Bush sagði á
blaðamannafundi að hann hygðist
vinna með demókrötum. Þessar yfir-
lýsingar vekja væntingar um breytta
tíð, en þó má ekki gleyma að Bush hef-
ur áður talað í sáttatóni án þess að
sáttfýsinnar sæjust merki í verkum
hans. Verða kosningaúrslitin á þriðju-
dag fyrsta skrefið í þá átt að rétta
stefnu Bandaríkjamanna af?
TÖFLUÁT DAUÐANS
Það eru sorgleg sannindi í orðtak-inu brennt barn forðast eldinn.
Hörmulegt dauðsfall ungu stúlkunn-
ar á laugardag, eftir neyslu einnar
e-töflu, hlýtur að vekja þá til umhugs-
unar sem leika sér að eldinum. Unga
stúlkan þurfti að gjalda fyrir með lífi
sínu eftir að hafa leikið sér að eld-
inum. Hún fær ekki annað tækifæri;
hún fær ekki að læra að forðast eld-
inn eftir að hafa brennt sig.
Það fá aftur á móti ungu piltarnir
tveir, sem voru lagðir alvarlega veik-
ir inn á sjúkrahús eftir e-töfluneyslu.
Þeir brenndu sig; þeir munu vonandi
læra af þessum háskaleik sem
e-töfluneysla er og forðast slíkt dauð-
ans töfluát hér eftir.
Vonandi á slíkt hið sama við hinn
mikla fjölda íslenskra ungmenna
sem, samkvæmt fréttaskýringu Rún-
ars Pálmasonar hér í Morgunblaðinu
í gær, ýmist fiktar við neyslu e-taflna
eða neytir þeirra reglulega ásamt
öðrum örvandi fíkniefnum.
Það hlýtur að vera alvarlegt um-
hugsunarefni fyrir þá sem vinna að
forvörnum gegn fíkniefnum hversu
útbreiddur fíkniefnavandinn er og
hversu jafnt og þétt ungum fíklum
fjölgar frá ári til árs.
Magnús Jóhannsson, læknir og
prófessor við Háskóla Íslands, lýsir
hinu hættulega eiturlyfi e-töflunni
svo í fréttaskýringu Rúnars: „Þetta
er hættulegasta fíkniefnið af þeim
öllum. Það deyr enginn af venjuleg-
um skammti af neinu öðru fíkniefni
en þessu.“
Þessi vitneskja hefur verið almenn
í allmörg ár þótt dauðsfall ungu
stúlkunnar um síðustu helgi sé fyrsta
dauðsfallið hér á landi sem eingöngu
er rakið til e-töfluneyslu. Fjölmargar
fregnir hafa á undanförnum áratug
borist að utan af dauðsföllum sem
rakin hafa verið til e-töfluneyslu.
Hversu grimm getur gróðahyggja
sölumanna dauðans í raun og veru
verið, að þeir skuli selja e-töflur í
þúsundatali til íslenskra ungmenna
með þá vitneskju í farteskinu að þeir
geta verið að senda sömu ungmenni
út í opinn dauðann eða í besta falli í
stórkostlegan lífsháska?
Ragnheiður Bragadóttir, prófessor
við lagadeild Háskóla Íslands, hefur
bent á það í grein í Úlfljóti um þyng-
ingar refsinga við fíkniefnabrotum að
varnaðaráhrif fangelsisrefsinga auk-
ist ekki með lengri fangelsisdómum.
Sömuleiðis benti hún réttilega á að
fíkniefnavandinn er ekki einkamál
réttarkerfisins heldur mikið fé-
lagslegt og heilsufarslegt vandamál.
Það er mergurinn málsins. Stór-
aukin fræðsla og aftur fræðsla um
skaðleg áhrif og afleiðingar af neyslu
fíkniefna hlýtur að vera það tæki sem
foreldrar, kennarar, skólayfirvöld,
félagasamtök og þeir sem vinna að
forvörnum sameinast um að beita af
enn meira afli hér eftir en hingað til.
Reynslan sýnir að þörfin er brýn.
P
ólitíski pendúllinn í
bandarískum stjórn-
málum færðist aftur
til vinstri í kosning-
unum í Bandaríkj-
unum í fyrradag, tólf árum eftir
að repúblikanar fengu meirihluta
á þinginu.
George W. Bush Bandaríkja-
forseti fékk snuprur frá kjósend-
unum, einkum vegna stríðsins í
Írak, og þeir sendu stjórnvöldum í
Washington skýr skilaboð um að
þeir vildu breytingar. Líklegt er
að niðurstaða kosninganna leiði til
aukinna átaka á þingi Bandaríkj-
anna.
Hafa boðað rannsóknir
Demókratar fengu meirihluta í
fulltrúadeild Bandaríkjaþings í
fyrsta skipti í tólf ár og í gær áttu
þeir jafnframt möguleika á að
komast í þá stöðu í öldungadeild-
inni. Þeir fengu einnig meirihluta
ríkisstjóraembættanna í fyrsta
skipti í tólf ár.
Bush stendur frammi fyrir því
að pattstaða getur skapast í
bandarískum stjórnmálum síðustu
tvö ár hans í embætti forseta. Lík-
legt er að demókratar komi í veg
fyrir að íhaldssöm stefna Bush nái
fram að ganga á þinginu og þeir
hafa lofað að beita sér fyrir því að
þingið rannsaki framgöngu stjórn-
arinnar í ýmsum málum, meðal
annars í stríðinu í Írak og eftirliti
með meintum hryðjuverkamönn-
um án lögformlegrar heimildar
dómstóla.
Demókratar hafa nógu mörg at-
kvæði í fulltrúadeildinni og a.ö.l. í
öldungadeildinni til að hindra til-
lögur Bush. Forsetinn heldur þó
enn verulegum völdum og getur
beitt neitunarvaldi sínu gegn laga-
frumvörpum sem eru honum ekki
að skapi.
Mikil óánægja með
stríðið og hneykslismálin
Demókratar sögðu að kjósend-
urnir hefðu fyrst og fremst hafnað
stríðinu í Írak og forsetanum sem
hóf það.
Skoðanakannanir, sem gerðar
voru fyrir utan kjörstaði, bentu til
þess að efnahagsmálin, baráttan
gegn hryðjuverkastarfsemi, spill-
ing stjórnmálamanna í Wash-
ington og Íraksstríðið hefðu ráðið
mestu um það hverjum kj
urnir greiddu atkvæði. Næ
hverjum tíu sögðust vera
stríðinu í Írak og um 80%
stæðinga stríðsins kusu de
krata. Meirihluti kjósenda
kvaðst vilja að Bandaríkja
kölluðu flesta eða alla her
sína í Írak heim. Aðeins u
ungur aðspurðra taldi að s
yrði til þess að öryggi Ban
anna ykist þegar fram liðu
ir.
Nær sex af hverjum tíu
vera óánægð með störf Bu
setaembættinu. Enn fleiri
61%, sögðust vera óánægð
störf þingsins.
Kjósendurnir virðast ein
hafa fengið sig fullsadda á
hneykslismálunum sem ha
Bush snupra
Snuprur George W. Bush Bandaríkjaforseti fékk snuprur frá kjó
þeir sendu stjórnvöldum í Washington skýr skilaboð um að þeir v
Fréttaskýring | Lík-
legt er að demókratar
notfæri sér úrslitin til
að leggja grunn að
sigri í forsetakosning-
unum eftir tvö ár,
skrifar Bogi Þór
Arason um kosning-
arnar vestra.
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
FORYSTUMENN Demókrata-
flokksins í Bandaríkjunum lýstu
því yfir undir eins og ljóst var
orðið að þeir færu með sigur af
hólmi í þingkosningunum vestra,
að George W. Bush Bandaríkja-
forseti yrði að breyta um kúrs í
Írak. Væntanlegur forseti full-
trúadeildarinnar, Nancy Pelosi,
rétti þó jafnframt út sáttahönd til
forsetans en hún lýsti vilja til þess
að repúblikanar og demókratar
ynnu að því í sameiningu að finna
lausn á þeim vanda sem við blasir
í Írak.
„Bandaríska þjóðin lýsti því
hvergi eins skýrt yfir eins og í
Íraksmálunum að hún vill breytt-
ar áherslur,“ sagði Pelosi, sem
verður fyrsta konan til að gegna
embætti þingforseta full-
trúadeildarinnar, er hún ávarpaði
stuðningsmenn sína í fyrrinótt.
„Sú afstaða, að halda settu
marki, hefur ekki gert Bandaríkin
öruggari, tryggir ekki hagsmuni
hermanna okkar og hefur ekki
komið á stöðugleika í heimshlut-
anum,“ sagði Pelosi ennfremur.
„Við getum ekki haldið áfram á
ar meirihluta þar einnig, eins
stefndi í gær, tók í sama stre
„Bush forseti verður að hlus
Við verðum að breyta um kú
Írak,“ sagði hann.
Athygli vakti hversu mikla
áherslu forystumenn Demók
flokksins lögðu á samstarf um
nýjar áherslur í Írak. Er þet
auðvitað til marks um að dem
kratar standa nú frammi fyr
sömu staðreyndum og repúb
anar áður; að engir góðir kos
eru til í stöðunni. Fulltrúard
arþingmaðurinn Rahm Ema
sem stóran hlut átti í sigri de
krata í fulltrúadeildinni, hika
ekki við að fara fram á afsög
Donalds Rumsfelds varn-
armálaráðherra. Sagði hann
þingmenn í báðum flokkum
styddu þá tilteknu breytingu
Undir kvöldið í gær tilkynnt
Bush forseti síðan að einmitt
þessi breyting yrði gerð, að R
bert Gates, fyrrverandi forst
CIA, myndi leysa Rumsfeld
hólmi.
„Mikil vonbrigði“ en
líka „skýr skilaboð“
Forystumenn repúblikana á
sýndu auðmýkt og viðurkenn
þessari hörmulegu braut. Það, er
ástæða þess að við segjum: Herra
forseti, við þurfum að breyta um
stefnu í Írak,“ hélt hún áfram.
„Kosningabaráttunni er lokið.
Demókratar eru tilbúnir til að
taka forystuna. Við erum reiðu-
búnir til að stjórna [landinu],“
sagði Pelosi. „Þetta munum við
gera í samvinnu við ríkisstjórnina
og repúblikana á þingi, við viljum
samstarf, ekki sundrungu.“
Harry Reid, leiðtogi demókrata
í öldungadeildinni, sem verður
þingforseti hennar nái demókrat-
Demókratar fagna
tímamótasigri
Í HNOTSKURN
»Demókratar hafaverið í minnihluta í
fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings síðan 1994.
Úrslitin nú marka því
ákveðin þáttaskil.
»Bush hefur getaðtreyst á liðsinni
þingsins sl. sex ár en
ljóst er að breyting
verður þar á síðustu tvö
ár hans í embætti.