Morgunblaðið - 24.11.2006, Qupperneq 38

38 FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Ingibjörg Jóns-dóttir ljósmóðir
fæddist á Gemlufalli
í Dýrafirði hinn 31.
desember 1922.
Hún andaðist á
Dvalar- og hjúkr-
unarheimilinu
Grund hinn 18. nóv-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Jón Ólafsson
bóndi, ferjumaður
og símstöðvarstjóri
frá Hólum í Þing-
eyrarhreppi og
Ágústa Guðmundsdóttir frá
Brekku, einnig í Þingeyrarhreppi.
Systkini Ingibjargar eru Sigríður
Kristín, f. 6. október 1917, d. 17.
febrúar 1999, gift séra Eiríki J.
Eiríkssyni, Nanna Valborg, f. 28.
maí 1919, d. 8. júní 1919, Jónína, f.
11. júní 1920, gift Pétri Sigurjóns-
syni húsasmið, Elín, f. 29. júní
1921, gift Oddi Andréssyni bónda
og Guðmundur, f. 7. september
1924, d. 16. ágúst 1983, kvæntur
Steinunni Jónsdóttur talsíma-
verði. Fóstursystkini Ingibjargar
voru Ragnheiður Stefánsdóttir, f.
27. október 1911, d. 28. nóvember
1985, gift Steinþóri Árnasyni og
Skúli Sigurðsson, f. 8. september
1932, núverandi bóndi á Gemlu-
falli, kvæntur Ragnheiði Jóns-
dóttur.
Árið 1950 giftist Ingibjörg Gísla
Andréssyni bónda og hreppstjóra
frá Hálsi í Kjós, f. 14. nóvember
1917, d. 1. mars 1987. Börn þeirra
eru: 1) Guðmundur fyrrv. skrif-
stofumaður, f. 21. september
1950, maki Nína Björnsdóttir, f. 4.
júní 1949, þau slitu samvistum.
Börn þeirra eru a) Ingvar Mar, f.
29. mars 1972, d. 1. apríl 1972. b)
Gunnar Freyr, f. 11. mars 1974,
maki Helma Rut Einarsdóttir.
Börn þeirra eru María Nína, f. 9.
október 2000 og Aron Atli, f. 27.
ágúst 2004. c) Ívar Örn, f. 25.
mars 1976. d) Björn Óli, f. 4. júní
Eysteinn Gústafsson, f. 10. júlí
1954. 7) Gísli Örn búfræðingur, f.
14. maí 1961. Dóttir hans er Inga
Guðrún, f. 4. nóvember 1992. 8)
Andrés Freyr húsasmíðameistari,
f. 2. nóvember 1962, maki Svana
Lísa Davíðsdóttir, f. 8. apríl 1960,
var áður í sambúð með Ingu Önnu
Gunnarsdóttur, f. 13. nóvember
1964. Börn Andrésar og Ingu eru:
a) Þóra Björg, f. 27. desember
1983, maki Guðjón Rúnar Sveins-
son. Þóra Björg á soninn Andrés
Blæ Oddsson, f. 20. febrúar 2003
og saman eiga þau dótturina Ingu
Dís Guðjónsdóttur, f. 21. mars
2006, b) Sandra Ýr, f. 28. ágúst
1988. Fyrir átti Svana Lísa börnin
Söru Ósk Rodriguez Svönudóttur,
f. 16. apríl 1987 og Kristófer
Rodriguez Svönuson, f. 8. október
1988. 9) Hjörtur rafiðnfræðingur,
f. 25. mars 1965, maki Guðrún
Ingadóttir, f. 16. mars 1965. Synir
þeirra eru Björgvin, f. 16. júní
1995 og Ingvar, f. 17. júní 1999.
Ingibjörg ólst upp á Gemlufalli,
ferjustaðnum vestur yfir Dýra-
fjörð. Í æsku gekk Ingibjörg í öll
bústörf ásamt systkinum sínum og
foreldrum. Eftir skólagöngu
heima í héraði hélt hún til náms í
ljósmóðurfræðum og tók embætt-
ispróf frá Ljósmæðraskóla Íslands
árið 1947. Heima í héraði setti
Ingibjörg upp starfsstöð að
Gemlufalli og fetaði þannig í fót-
spor ömmu sinnar Sigríðar Krist-
ínar Jónsdóttur sem var starfandi
ljósmóðir í Dýrafirði á árunum
1885 til 1910.
Ingibjörg var húsfreyja að Hálsi
í Kjós og stýrði þar stóru heimili
allt til ársins 2000 er hún flutti á
Dvalar- og hjúkrunarheimilið
Grund í Reykjavík. Ingibjörg var
alla ævi mjög félagslynd og starf-
aði fyrir vestan með Ungmenna-
félagi Mýrarhrepps og síðar með
Kvenfélagi Kjósarhrepps. Ingi-
björg tók einnig virkan þátt í ýms-
um félagstörfum með bónda sín-
um Gísla og var mikið um gesta-
komur á heimili þeirra.
Útför Ingibjargar verður gerð
frá Grafarvogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.
1980, maki Ingibjörg
Ösp Sigurjónsdóttir.
e) Hildur Inga Rós, f.
6. ágúst 1982. 2) Jón
bóndi, f. 19. desem-
ber 1951, maki Sól-
rún Þórarinsdóttir, f.
24. janúar 1950.
Börn þeirra eru a)
Kristín búsett í Finn-
landi, f. 3. febrúar
1967, maki Henry
Crister Erikson.
Börn þeirra eru Sara
Viena Erikson, f. 4.
mars 1991, Ina Mari
Erikson, f. 29. október 1992 og
Jón Henrik Erikson, f. 17. janúar
1998. b) Ingibjörg, f. 24. mars
1970, maki Axel Jóhannsson. Son-
ur þeirra er Jóhann, f. 1. ágúst
2000. c) Þórarinn, f. 22. mars
1971. 3) Halldór, búfræðikandídat
búsettur í Noregi, f. 15. júlí 1954,
maki Vilborg Sigurðardóttir, f.
15. október 1960. Börn þeirra eru
a) Valberg Gunnar Birgisson, f.
22. nóvember 1977, maki Paulina
Birgisson. Dóttir þeirra er Julia
Casandra Birgisson, f. 2. apríl
2003, b) Sigrún Ólöf Halldórs-
dóttir, f. 5. janúar 1979, maki Saj-
ed Ali, c) Andrés Kristján Hall-
dórsson, f. 24. júlí 1982, d. 26. júlí
1982, d) Rannveig Ósk Halldórs-
dóttir, f. 28. maí 1985, maki Tor-
björn Dahle, e) Harpa Hrönn Hall-
dórsdóttir, f. 14. apríl 1986, maki
Örjan Tveteraas, og f) Gísli Már
Halldórsson, f. 15. október 1991.
4) Guðrún hjúkrunarfræðingur, f.
11. febrúar 1956, d. 10. ágúst
1990, maki Sigurður Kristján
Runólfsson, f. 4. júní 1952. Börn
þeirra eru a) Elvar Gísli, f. 30.
desember 1977, d. 26. febrúar
1983 og b) Lilja, f. 14. júlí 1981,
maki Kristján Atli Ragnarsson. 5)
Ágústa matvælafræðingur, f. 4.
janúar 1958. Dóttir hennar er
Þórunn Sigurðardóttir, f. 16.
ágúst 1980. 6) Sigríður Kristín
iðjuþjálfi, f. 29. mars 1959, maki
Stúlkuhnokki hoppar tindilfætt
um hlað og tún á Gemlufalli, hendist
upp á baðstofuloft og sest við rúm-
gafl ömmu sinnar, sem les fyrir
hana valda kafla úr Familie Journal
og kastar fram stöku:
Ingibjörg mín elskuleg,
yndisfagra vífið;
gangi þér allt á góðan veg,
Guð þér blessi lífið.
(S. Kr. Jónsdóttir)
Unglingshnáta hendist með
blautar fléttur með grænum borð-
um fram kirkjugólfið, að verða of
sein í eigin fermingu. Skundar heim
og skömmu síðar sést hún við afl-
raunir ásamt bróður sínum. Þau
standa í þeirri einlægu trú að kálfa-
lyftur efli þrótt og þol.
Kankvís ung kona hendist í síð-
buxum um lautir og móa, tínir 5 blá-
ber og stilk af rabarbara í skókassa
og sendir til auðmanna á Ísafirði,
þreytt á endalausri þrautseigju
systra sinna við að sinna slíkum
óþarfa.
Fulltíða kona fer suður til náms í
ljósmóðurfræðum, og fetar þar í fót-
spor ömmu sinnar, sem var langt á
undan sinni samtíð í skráningu og
umönnun sængurkvenna og ný-
fæddra Dýrfirðinga. Fær margt að
reyna, lítið barn fæðist sem rúmast í
skókassa og bregða má hring upp á
ökkla.
Hugrökk ljósa tekur stefnu á hér-
að, hendist með póstpoka og sinnir
mæðravernd. Vetur sem sumar að
mörgu að hyggja. Driftug kona dúð-
ar sig í plögg og leggur af stað út í
hríðarkófið yfir að Núpi, þar sem
skera þarf af henni ysta lag fata
vegna klakabanda.
Hugurinn leitar suður fyrir heið-
ar til heillandi bjartleits bóndasonar
frá Hálsi í Kjós. Þykknar undir belti
og sigldi brátt suður, gerist hús-
freyja á stóru heimili.
Frúin komin í sparispjarir á leið-
inni á þorrablót. Bregður yfir sig
Hagkaupsslopp til að raska ekki ró
smábarna sem hún er að svæfa.
Stúlkubarn stingur nebbanum í
hálsakot, setur í brýnnar, og segir:
„Hvaða sparifatalykt er þetta?“
Ilmandi hveitikökuangan og
krakkaskari með smjör í skeið situr
spenntur við borðsendann. Hávær-
ar skærur og hnútukast, flúið í
borðkrókinn í skjól bak við Dýr-
firska dáðakonu, sem ekkert virtist
hagga og heldur ótrauð áfram að
prjóna peysu eða sokk.
Stillt sitja börn í „Bessabeggi“,
horfa út að Eyri. Fylgja ljósum bíla
sem færast nær og eftirvæntingin
skín úr augum. Skyld’ann beygja
inn heimreiðina? Pabbi og mamma
væntanleg úr borginni.
Fullorðin kona hvetur börn sín til
náms og dáða, spör á hrósið í heyr-
anda hljóði en rífandi stolt af hópn-
um sínum.
Aldurshnigin gyðja með grá-
sprengda lokka situr og rifjar upp
minningar frá fyrri tíð. Segir sögur
af brellum og brögðum, hænum og
hönum, og ferjuferðum yfir Fjörð-
inn í misjöfnum veðrum.
Aldin ættmóðir hvílir í rúmi, ung-
arnir stórir og smáir í kring, strokið
um vanga og hvílt í augnabliki óend-
anleikans.
Sigríður Kr. Gísladóttir.
Það var ókyrrð í veðrinu í síðustu
viku og kannski var ókyrrð í sálinni
hjá ömmu, hún gat ekki tjáð það en
maður merkti það á ýmsu í tilveru
hennar. Hins vegar færðist meiri
friður yfir þegar nær dró vikulokum
og á aðfaranótt laugardags var ein-
stök froststilla og fallegur himinn-
inn. Allir ungarnir flognir heim og
búnir að heilsa og kveðja, hún beið
held ég eftir því.
Myndir leita á hugann. Stelpu-
hnokki með höndina í lófa ömmu,
gengið um móana á leið í fjöruferð
... þetta er geldingahnappur ... og
þetta, þetta er melasól. Morgunsól í
sveit, hattkúfur á höfði ömmu og
rótað í moldinni með arfaklóru, ég
horfi að heiman og heim, myndin
greypist í hugann. Heppin að fara
heim þegar ég fór í ömmu- og afa-
hús og heim þegar ég fór aftur í
pabba- og mömmuhús, rík stelpa
með tvö heimili. Aftur sól, frost-
stilla, út um skemmudyrnar kemur
vel skóuð amma með skíðaklossa á
fótunum, smellir sér í gömul Adda-
skíði og gengur af stað. Tilhöfð með
gullhálsfesti á leið á þorrablótið, vel
strikaðar augabrúnir, lakkað hár og
ilmandi. Eldhúsbekkur og tif í
prjónum, vantar þig ekki bráðum
sokka, Ingibjörg mín? Hveitiköku-
ilminn leggur heim á hlað, renn á
lyktina, annað eins hnossgæti er
vandfundið, sjóðheit svo smjörið
rennur, fyrst er það mjólkurglasið,
seinna er það kaffið. Nesti í ævin-
týraleiðangur að Litla læk og
háskaför að Bollastaðalæk, margir
munnar, heill kexpakki, Sæmundur
á sparifötum ef vel lá á, appelsínud-
jús í flösku. Súkkulaðið á afmæl-
isdaginn, rottukökur og randalínur
á disk, spilin á borðinu og alltaf
fjölgar í boðinu. Í ár verður það
tómlegt, afmælisbarnið horfið af
sjónarsviðinu. Eftir stendur stelp-
an, hnípin með hjartað fullt af þakk-
læti.
Ingibjörg Jónsdóttir.
Hún amma var alltaf ímynd hinn-
ar „fullkomnu ömmu“. Þegar ég var
yngri ætlaði ég sko að verða alveg
eins og hún þegar ég yrði sjálf
amma, enda var maður ekki alvöru
amma nema baka hveitikökur, vera
þétt um mittið og segja nákvæm-
lega það sem maður hugsaði. Á síð-
ari árum hefur aðdáun mín ekki
minnkað nema síður sé. Hún hvatti
mig til dáða og sannaði það, að vel
sé hægt að mennta sig fyrst og eign-
ast svo fjölskyldu, því amma var jú
orðin 27 ára þegar hún kynnist afa
og 28 þegar hún átti sitt fyrsta barn.
Hún snerti mig þannig á besta
mögulegan hátt, allt í senn með tár-
um, hlátri og sem fyrirmynd.
Eftirfarandi kafli úr endurminn-
ingum ömmu þykir mér mjög vænt
um því hann lýsir því hvernig amma
ákvað að verða ljósmóðir aðeins 8
ára gömul: „Þegar pabbi týndist var
ég 8 ára. Hann var búinn að fara
eina ferð til Þingeyrar og báturinn
var á sínum stað á legufærunum.
En hvar var pabbi? Hann var horf-
inn með öllu, var vanur að koma
strax heim og fara í verkin á milli
ferða. Þetta var um sauðburðinn,
fínt veður og ekkert að óttast.
„Hleypið þið hundinum út, hann
verður fljótur að finna hann,“ sagði
mamma. Og það gekk eftir. Bangsi
tók stökkið lengst upp í fjall og þá
urðum við nú hissa. Hann pabbi
hafði fundið gemsann sem var búinn
að vera týndur í 3 daga og kominn
að burði. Þetta gemlingskríli var
með lambið í burðarliðnum og allt
stóð fast. Hausinn á lambinu var
fæddur og önnur löppin komin.
Hann spurði nú dætur sínar hvort
einhver með litla hendi vildi reyna
að losa klemmda fótinn. Það kom í
minn hlut því ég var aumingjalegust
en pabbi með stóra hendi og það fór
vel. Ég smokraði mér inn með
hausnum og krækti í kreppta löpp-
ina og náði að rétta hana. Þá varð
pabbi drepfeginn og gemsinn ekki
síður. Þá datt mér í hug að gerast
ljósmóðir og gera konur líka svona
glaðar.“ En amma var líka alger
prakkari og lýsir það sér e.t.v best í
sögunni um það þegar þau systkinin
dáleiddu hænurnar og dreifðu þeim
svo á tröppurnar fyrir framan bæ-
inn. Langamma greyið hélt að þær
hefðu tekið upp á því að drepast all-
ar á tröppunum hjá sér. Það fór
ekki betur en svo að í þann mund
fór ein og ein að vakna og hlaupa
um eins og brjáluð … langömmu til
mikils léttis en ömmu síður, því hún
fékk ansi miklar skammir fyrir.
Elsku amma mín. Minning þín
mun lifa í gegnum okkur og ég lofa
að halda áfram að gera þig stolta.
Margt er það og margt er það
sem minningarnar vekur,
og þær eru það eina
sem enginn frá mér tekur.
(Davíð Stefánsson.)
Þín
Þórunn.
Alltaf bregður manni jafnmikið
þegar fréttir berast af láti náins
ættingja. Eins og það eigi ekki að
vera sjálfsagður hlutur. Slík er af-
neitunin og óskin um að allt sé óum-
breytanlegt. Því meir sem minning-
arnar tengjast æsku og uppvexti.
Þannig var það þegar mér barst
fréttin af andláti frænku minnar og
móðursystur, hennar Boggu.
Eins og á hraða ljóssins birtust
myndirnar hver af annarri. Bogga í
eldhúsinu, hveitikökur, fullt af fólki,
ys og þys um allt hús og mikið að
gera. Ólöf amma á loftinu, kamfór-
ulyktin, kóngabrjóstsykurinn, kand-
ísmolarnir, lesið í Gagn og gaman
og hlustað á sögur. Maður taldist
heppinn að komast þangað og geta
dvalið hjá ömmu um stund. Með
mislinga eða hettusótt í sama rúmi
og Jónsi frændi er eitt minningar-
brotið.
Ég finn ennþá lyktina uppúr
„hænsnafötunni“ með matarafgöng-
unum sem geymd var í litla skápn-
um á ganginum. Hana sótti ég oft og
gaf hænunum og koma með egg til
baka. Ég geymi ennþá eggjakassa
frá þeim tíma sem Gísli lét mér góð-
fúslega í té.
Ég held að forvitni minni hafi á
margan hátt verið svalað með því að
eiga erindi til að kíkja inn til Boggu
og Gísla þegar fatan var sótt. Mikið
af fólki og margt að gerast. Held að
kökurnar um kaffileytið hafi ekki
dregið úr áhuga mínum fyrir að
sinna þessu verkefni, því oftar en
ekki var mér boðið upp á slíkt á
þessum ferðum mínum. Þá heyrði
maður margt og sá. Fréttir og sög-
ur flugu um loftið og margt um að
hugsa.
Velta dekki með Jónsa fyrir bíl á
þjóðveginum fyrir neðan bæinn,
hitta hann og setja íslandsmet í 100
m hlaupi, fela sig í moldarlyktinni í
kjallaranum, koma út eftir langan
tíma. Aldrei talað um það við okkur
en bílstjórinn kom heim á bæ og
kvartaði.
Vinnufólk, heill skóli af börnum,
frændfólk, gestir fólk í alls konar
erindum, sumir í vanda, á biluðum
bílum. Bensínsalan, sjoppan, leik-
irnir, fallin spýtan, yfir, parís, bíla-
leikur með olíubrúsalok að stýri eða
hjólkopp, keyrt norður til Akureyr-
ar, suður til Reykjavíkur, upp á
Akranes og bara út um allt, alls
konar áætlunarferðir og þunga-
flutningar.
Þessa fortíð og svipaðar minning-
ar eiga margir sem dvöldu á Háls-
bæjunum á þessum tíma. Stórbýlis-
bragur og uppgangur í búskapnum
þó eflaust hafi foreldrarnir þurft að
hafa mikið fyrir því að halda utan
um rekstur og uppeldi og ekki hafi
alltaf verið nóg til að bíta og brenna.
Frænkum, frændum, aðstandend-
um og vinum Boggu frænku votta
ég innilega samúð og óskir um gæfu
í framtíðinni.
Ólafur Oddsson.
Það var í byrjun sjötta áratug-
arins, að bróðurdóttir pabba míns-
,Ingibjörg Jónsdóttir, tók mig með
sér í Kjósina. Þessi fyrsta dvöl mín
var í eina viku. Áður, en að ég fór
aftur heim, var mér boðið að koma
til sumardvalar, sumarið eftir. Síðan
þá, hefur hún frænka mín átt í mér
hvert bein. Næstu sex vorin, að
skóla loknum, var haldið á vit æv-
intýranna í sveitinni. Til baka fór ég
svo aftur, að hausti, daginn áður en
skólinn var settur.Á Félagsbúinu
Neðra–Hálsi var stundaður bland-
aður búskapur. Þar bjuggu Gísli og
Ingibjörg og svo Oddur og Elín. Á
Hálsi bjó bróðir þeirra Karl með
sinni konu Huldu. Inni í vestari
bænum réði Bogga frænka mín ríkj-
um. Auk stækkandi fjölskyldu
hennar voru á heimilinu tengdamóð-
ir hennar, Ólöf Gestsdóttir. Tvö
systkini Gísla, Sesselja og Bergur
og bróðursonur hans Þorvaldur.
Kaupafólkið og ég snúningastelpan.
Þegar ég kom fyrst, voru tveir
drengir fæddir hjá Ingibjörgu og
Gísla, eiginmanni hennar, en á 14
árum eignuðust þau 9 börn. Ég man
varla eftir því að ég legði á borð fyr-
ir færri en 12 en oft voru 14 við mat-
arborðið. Bogga átti hauk í horni
sem amma barnanna var, því hún
tók til sín eldri börnin þegar
þrengdi að með svefnpláss á neðri
hæðinni. Sváfu þau þá á svefnloftinu
í hennar umsjá. Hún prjónaði líka
sokka og vettlinga og kenndi börn-
unum að lesa og skrifa þegar þau
höfðu aldur til. Gísli var hreppstjóri
sveitarinnar. Benzinsala með hand-
dælu var á hlaðinu og peningakass-
inn inni í bæ. Endastöð áætlunar-
bílsins Kjalarnes–Kjós úr Reykja-
vík var á bænum að kvöldi og hafði
bílstjórinn þar fæði og gistingu yfir
nóttina. Þangað kom líka póstpok-
inn. Allt þetta jók umferð fólks á
hlaðinu og inni í bæ.
Í minningunni liðu dagarnir ljúf-
lega hjá. Alltaf sól. Maður var einn
hlekkur í keðju. Ég lærði margt um
lífið og tilveruna í sveitinni. Að vera
og vinna með fullorðnu fólki sem
barn og unglingur er dýrmæt
reynzla. Vegna starfa Gísla sem
hreppstjóri, þekkti ég alla bændur í
sveitinni með nafni og vissi á hvaða
bæ þeir bjuggu og hvar þeir bæir
stóðu. Það var ekki fyrr en ég fór að
sækja þorrablót sveitarinnar í Fé-
lagsgarði að ég fór að tengja kon-
urnar við menn og bæi. Þær áttu
sjaldan erindi við hreppstjórann.
Ég var eins og áður sagði sex sumur
í sveit á Hálsi. Jafnlengi eftir það,
var ég þar öllum stundum í mínum
fríum. Ég fór HEIM að Hálsi. Aldr-
ei fann ég annað en að ég væri ein af
heimilisfólkinu. Ég bara kom, þegar
ég átti frí. Hálsbæirnir standa sunn-
an undir Reynivallahálsi Víðsýnt er
yfir sveitina. Neðsti hluti Laxár,
vogurinn og hólmurinn. Norðurhlíð-
ar Esjunnar, Meðalfells og Eyrar-
fjalls. Lengra frá er Akrafjall. En
þegar komið er inn á Hálsendann
sér inn Hvalfjörðinn og yfir í
Skarðsheiðina.
Ennþá finnst mér þetta vera feg-
ursti staður á jörðu.
Nú, þegar hún frænka mín hefur
lokið sinni jarðvist og skilað drjúgu
æfistarfi, er mér efst í huga þakk-
læti til hennar og Gísla fyrir góðvild
þeirra í minn garð.
Blessuð sé minning þeirra hjóna
Hrafnhildur
Hrafnhildur Guðmundsdóttir.
Ingibjörg Jónsdóttir