Morgunblaðið - 21.12.2006, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Ólaf Þ. Stephensen
olafur@mbl.is
ÍSLAND leggur áherzlu á að ná
fram auknu tollfrelsi fyrir sjávaraf-
urðir, sem seldar eru til Evrópusam-
bandsins, gegn því að borga meira í
þróunarsjóð fyrir fátækari ríki ESB,
sem telja má óumflýjanlegt. Við-
ræður um stækkun Evrópska efna-
hagssvæðisins samfara stækkun
ESB, er Rúmenía og Búlgaría ganga
í sambandið um áramót, eru komnar
í hnút og litlar líkur á að samkomu-
lag náist fyrir áramót. Það getur
haft ýmis vandkvæði í för með sér.
Borgi 150 milljónir í viðbót
Semja þarf sérstaklega um
stækkun EES þegar ný ríki ganga í
ESB. Áður en ESB stækkaði síðast,
í ársbyrjun 2004, náðist á endanum
samkomulag, sem var Íslandi veru-
lega hagstætt, enda tók Noregur á
sig mun stærri hluta kostnaðarins
en almennt gildir í EFTA-samstarf-
inu. Auk þess kom rýmkun á mark-
aðsaðgangi fyrir sjávarafurðir Ís-
landi betur en Noregi. Almennt er
gengið út frá að Ísland greiði um 5%
kostnaðar við EES-samstarfið og
Noregur um 94,5%. Í viðræðunum
2003 varð niðurstaðan aftur á móti
sú að annars vegar juku Ísland, Nor-
egur og Liechtenstein greiðslur sín-
ar í þróunarsjóð EFTA fyrir fátæk-
ari ESB-ríkin, þar sem þessi
hefðbundna kostnaðarskipting gild-
ir, og hins vegar varð til nýr sjóður,
sem er alfarið undir stjórn Norð-
manna og þeir leggja í jafnmikið fé
og í EFTA-sjóðinn. Þannig borgaði
Noregur í raun tvöfalt og Ísland
slapp með að greiða um 2,6% heild-
argreiðslu EFTA-ríkjanna.
Í samningaviðræðunum nú hefur
Evrópusambandið annars vegar
krafizt þess að greiðslur í EFTA-
sjóðinn hækki um 78,9 milljónir evra
eða um 7 milljarða króna. Þetta fyr-
irkomulag myndi aðeins gilda í 28
mánuði, þ.e. þann tíma sem eftir er
af gildistíma samkomulagsins frá
2003. Á þessu tímabili myndi fram-
lag Íslands hækka um tæplega 150
milljónir króna á ársgrundvelli ef
miðað er við sömu kostnaðarskipt-
ingu og 2003. Ísland greiðir nú um
550 milljónir króna á ári, þannig að
heildargreiðslan myndi hækka í 700
milljónir samkvæmt þessu.
Norðmenn vilja nýja skiptingu
Hins vegar vill ESB að Norðmenn
hækki aukagreiðslu sína úr 113,4
milljónum evra á ári í nærri 140
milljónir evra, eða um 36,5 milljónir
evra. Og þar stendur hnífurinn í
kúnni. Norðmenn neita að borga
meira í „norska sjóðinn“ og vilja að
hin EFTA-ríkin taki meiri þátt í
greiðslunum. Ef Evrópusambandið
vill fá sömu heildarupphæð út úr
samningunum, þýðir þetta að krafan
til Íslands hækkar sem því nemur og
gæti þá verið nær um 300 milljónum
króna á ári.
Ísland er ekki til viðræðu um að
breyta innbyrðis kostnaðarskipting-
unni frá því sem um samdist 2003.
Hins vegar hafa samningamenn Ís-
lands gefið til kynna að þótt í raun sé
engin lagaleg stoð fyrir að krefjast
aukinna greiðslna frá EFTA-
ríkjunum sé Ísland reiðubúið að
semja um fjárhæðir, fáist á móti
aukinn markaðsaðgangur fyrir sjáv-
arafurðir í ESB.
Þar er einkum horft til lækkunar
tolla á humri, en þeir eru nú 12% í
ESB. Einnig er horft til þess að fá
fram lægri toll á ferskum karfaflök-
um og frosnum steinbítsflökum.
Vegna afstöðu Noregs gengur nú
hvorki né rekur í samningaviðræð-
unum, sem hafa staðið frá í júlí. Mik-
ill þrýstingur er hins vegar á Norð-
menn að breyta afstöðu sinni.
Vandkvæði ef ekki semst
Náist ekki samkomulag fyrir ára-
mót getur það haft margvíslegar af-
leiðingar. Fríverzlunarsamningar
EFTA-ríkjanna við Búlgaríu og
Rúmeníu falla þá úr gildi, án þess að
fríverzlunarákvæði EES-samnings-
ins komi á móti. Þetta getur haft
áhrif á beinan innflutning til land-
anna tveggja og finna yrði „bak-
dyraleið“ inn í ESB, þ.e. flytja vör-
urnar t.d. til Hollands eða
Danmerkur, en þaðan verður auðvit-
að frjálst flæði vöru til nýju aðild-
arríkjanna.
Ef ekki semst getur það sömuleið-
is haft þau áhrif að Búlgaría og
Rúmenía fari að þvælast fyrir hags-
munamálum EFTA-ríkjanna innan
ESB líkt og Spánn gerði á sínum
tíma þegar deilt var um greiðslur í
þróunarsjóðinn.
Heimildarmenn Morgunblaðsins
telja að þetta verði ekki vandamál
standi slíkt ástand aðeins í stuttan
tíma en ef langur tími líður án þess
að Rúmenía og Búlgaría gangi í
EES muni það valda verulegum
vandræðum.
Reyna að fá tollfrelsi á fiski
gegn greiðslum í EFTA-sjóð
Morgunblaðið/Kristinn Benediktsson
Hundrað milljónir í tolla Hornfirzkir sjómenn hampa humaraflanum. Um
100 milljónir króna eru greiddar í tolla af humri, sem fluttur er út til ESB.
Í HNOTSKURN
» Evrópusambandið hefurgert að skilyrði fyrir
stækkun EES að EFTA-ríkin
borgi háar fjárhæðir í styrki
til fátækra aðildarríkja sam-
bandsins.
» Ef ekki semst um stækkunfyrir áramót falla fríverzl-
unarsamningar EFTA-
ríkjanna við Rúmeníu og Búlg-
aríu úr gildi en fríverzlunar-
ákvæði EES taka ekki strax
gildi í staðinn.
STRAND flutningaskipsins við
Hvalsnes vekur spurningar um það
hvort nauðsynlegt sé að beina skip-
um sem sigla til og frá landinu dýpra,
segir Sigurður Valur Ásbjarnarson,
bæjarstjóri Sandgerðisbæjar. Hann
segir að þegar stór skip strandi sé
afar erfitt um vik að koma í veg fyrir
olíumengun og alvarlegt tjón.
Sandgerðisbær hefur boðið fram
alla þá þjónustu sem í hans valdi
stendur við björgun og mengunar-
varnir vegna strands skipsins en
Sigurður Valur tekur fram að hann
hafi ekki mikil úrræði. Treysta verði
á samstarf við yfirvöld umhverfis-
mála um hreinsun olíu úr skipinu.
Við það sé unnið í kapphlaupi við
tímann og útlitið ekki gott.
Þarf að
beina skip-
um dýpra?
FORSETI Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, sendi í gær Margréti
Danadrottningu samúðarkveðju
vegna danska sjóðliðans sem fórst er
unnið var að björgun áhafnar flutn-
ingaskipsins sem strandaði við Sand-
gerði.
Í kveðju forsetans er drottningu
og dönsku þjóðinni vottuð einlæg
samúð vegna hins sviplega fráfalls
Jan Nordskov Larsen sjóliðsforingja
sem drukknaði við björgunarstörf
við Sandgerði þegar Wilson Muuga
frá Nesskipum strandaði sunnan við
Sandgerði á þriðjudagsmorgun.
„Hugur Íslendinga er með fjöl-
skyldu hans og vinum og við biðjum
yðar hátign að færa þeim einlægar
samúðarkveðjur,“ segir í kveðju for-
seta Íslands.
Forseti Íslands vottaði
dönsku þjóðinni samúð
SKRIFAÐ var undir samning um
smíði nýs varðskips í Þjóðmenning-
arhúsinu í gær, en skipið verður smíð-
að í Chile og verður um fjögur þúsund
brúttótonn að stærð, þrefalt burðar-
meira en þau varðskip sem fyrir eru.
Fullbúið kostar skipið tæpar 30 millj-
ónir evra eða um 2,7 milljarða króna
og gert er ráð fyrir að það verði af-
hent eftir hálft þriðja ár eða á miðju
ári 2009.
Skipið verður smíðað í ASMAR
skipasmíðastöðinni í Chile, en það er
ríkisfyrirtæki sem sinnir viðhaldi og
nýsmíði fyrir flota og á almennum
skipasmíðamarkaði. Skipasmíðastöð-
in hefur áður smíðað fjögur skip fyrir
Íslendinga, en skipið er hannað af
Rolls Royce í Noregi og aðalvélar,
gírar, skrúfubúnaður, snúanleg fram-
drifsskrúfa, dráttar – og akkerisvind-
ur, svo og allur stjórnbúnaður, er frá
þeim framleiðanda og allur annar
búnaður frá viðurkenndum framleið-
endum í Evrópu. Skipið verður 93
metrar að lengd, 22 metrum lengra
en varðskipin sem fyrir eru og 16
metrar á breidd, sem er sex metrum
meira en núverandi varðskip. Þá
verður togkraftur skipsins 100 tonn
samanborið við 56 tonna togkraft
Ægis og Týs. Hins vegar verður svip-
aður fjöldi í áhöfn á nýja skipinu og á
þeim varðskipum sem fyrir eru.
Fram kom að stjórnhæfni skipsins
verður mjög góð en það verður alls
búið þremur hliðarskrúfum og snúan-
legri framdrifsskrúfu auk tveggja að-
alskrúfna. Þá verður sérstakt stýri-
kerfi í skipinu (e. dynamic positioning
system) sem auðveldar stjórn þess og
hreyfingar. Auk þess verður skipið
búið nýjustu siglingatækjum, búnaði
til að gefa þyrlum eldsneyti á flugi og
verið er að skoða hvers konar meng-
unarvarnarbúnaður verður í því.
Björn Bjarnason, dómsmálaráð-
herra, sagði í ávarpi við þetta tæki-
færi að þetta væri þriðja atrennan að
því að smíða nýtt varðskip frá því
hann hefði sest í ríkisstjórn árið 1995.
Rakti hann aðdraganda málsins og
sagði að þær kröfur sem nýtt varð-
skip þyrfti að uppfylla að mati Land-
helgisgæslunnar væru „að það gæti
sinnt eftirliti í efnahagslögsögu Ís-
lands, mengunarvörnum, afgreitt
eldsneyti til björgunarþyrlna á flugi
og brugðist við í þágu almannavarna
hvar sem væri á landinu. Skipið yrði
einnig að geta stutt við viðbrögð og
varnir gegn hryðjuverkaógn, nýst til
samvinnu við sérsveit lögreglunnar
og tollgæslu til varnar smygli á fólki
og fíkniefnum og sinnt hverskonar
björgunarstörfum. Í björgunarhlut-
verkinu fælist að draga skip og báta
og við framkvæmd þess þyrfti að
miða við, að umferð stórra flutninga-
skipa stórykist um efnahagslögsög-
una og við strendur landsins á næstu
árum.“
Nýtt varðskip tilbúið
eftir tvö og hálft ár
Morgunblaðið/Ásdís
Varðskip Samninginn um smíðina undirrituðu Björn Bjarnason, dóms-
málaráðherra, Árni Mathiessen, fjármálaráðherra og Georg Lárusson, for-
stjóri Landhelgisgæslunnar, annars vegar og Carlos Fanta de La Vega, að-
míráll og forstjóri skipasmíðastöðvarinnar hins vegar.
PÓLSKUR karlmaður hefur viður-
kennt að hafa setið undir stýri og ekið
bifreið á mikilli ferð þegar umferðar-
slys varð á Reykjanesbraut við
Moldahraun í Garðabæ í nóvember
síðastliðnum. Pólskur karlmaður lést
í slysinu.
Þrír menn voru í bifreiðinni sem
ekið var á steypuklump við fram-
kvæmdasvæði þar sem unnið er að
breikkun Reykjanesbrautar. Menn-
irnir sem sem lifðu slysið af voru flutt-
ir á sjúkrahús og í kjölfarið færðir í
fangageymslur þar sem grunur var
um að ökumaður hefði verið ölvaður.
Niðurstöður úr blóðrannsókn stað-
festu þann grun en allir mennirnir
þrír voru undir áhrifum áfengis.
Mönnunum bar ekki saman um
hver hefði setið undir stýri en við
skýrslutöku í gærdag viðurkenndi
annar þeirra að hafa ekið bílnum.
Ók of hratt
og ölvaður
♦♦♦