Morgunblaðið - 20.02.2007, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. FEBRÚAR 2007 13
FRÉTTIR
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
SKIPULAGSRÁÐ Reykjavíkur-
borgar samþykkti síðasta sumar að
heimila flutning á húsinu sem stend-
ur við Laugaveg 74 en það er hluti af
friðaðri götumynd sem samanstend-
ur af þremur húsum sem voru reist
árið 1902. Í gildandi deiliskipulagi er
veitt heimild til að stækka húsið en
ekkert er þar að finna um heimild til
flutnings eða niðurrifs og samkvæmt
áliti Skipulagsstofnunar kallar slík
ákvörðun á breytingu á deiliskipu-
laginu.
Þórður Magnússon, stjórnarmað-
ur í Torfusamtökunum, segir að
ákvörðun skipulagsráðs sé stór-
furðuleg og auk þess klárt brot á
reglum eins og álit Skipulagsstofn-
unar sýni. Með breytingunum á
deiliskipulaginu árið 2003 hafi verið
leyft að rífa 75% húsa við Laugaveg
sem voru reist fyrir árið 1918 og
þessi ákvörðun sýni að ekkert hafi
verið að marka fyrirheit borgarinnar
um þau fáu hús sem þó voru friðuð.
Rétt er að rifja stuttlega upp að
vorið 2005 urðu harkalegar deilur
um deiliskipulagið í fjölmiðlum og
voru m.a. hengdir svartir borðar á
húsin sem leyft var að rífa. Meðan á
deilunum stóð létu borgaryfirvöld
dreifa bæklingi þar sem sýnt var á
einfaldan hátt hvaða hús voru friðuð,
í hvaða friðunarflokk þau féllu og
hvaða hús mátti rífa. Um húsin við
Laugaveg 70, 72 og 74 sagði að þau
væru „samstæða reisulegra timbur-
húsa sem njóta verndar sem mikil-
væg í götumynd Laugavegar, reist
árið 1902“.
Í skilmálum deiliskipulagsins seg-
ir um húsið við Laugaveg 74 að um
það gildi ákvæði um verndun götu-
myndar. Stækkun hússins var heim-
iluð með skilyrðum um að götumynd
og þakform yrði í samræmi við upp-
runalegt útlit þess og ef húsið yrði
stækkað þannig að það tengdist
Laugavegi 76 yrði þakhallinn sá
sami og á núverandi húsi.
Í fyrra óskaði eigandi Laugavegar
74 eftir leyfi til að flytja húsið og
féllst Skipulagsráð á það. Húsafrið-
unarnefnd lagðist ekki gegn flutn-
ingnum.
Þórður Magnússon, stjórnarmað-
ur í Torfusamtökunum, er algjörlega
andvígur því að leyft verði að flytja
eða rífa húsið, ekki endilega vegna
þess að verndargildi hússins sé svo
mikið heldur ekki síður vegna þess
að um grundvallarmál sé að ræða.
Þegar deiliskipulagið hafi verið sam-
þykkt á sínum tíma hafi borgin geng-
ið alltof langt í því að leyfa niðurrif
húsa. Ætli borgin nú að fara að pikka
í þau örfáu hús sem hafi verið friðuð
sé ljóst að ekki standi steinn yfir
steini í stefnu borgarinnar varðandi
friðun og uppbyggingu Laugavegar.
Magnús bendir á að í borgum og
bæjum í Evrópu sé víða að finna
svæði þar sem kveðið sé á um hverf-
isvernd eða öðru nafni verndun götu-
myndar, líkt og á við um Laugaveg
70–74. Sú húsafriðunarstefna, ef
stefnu skyldi kalla, sem fylgt sé af
Reykjavíkurborg sé hins vegar í óra-
fjarlægð frá þess konar hugmynda-
fræði. Erlendis sé algengt að gríð-
arstór hverfi, oft og tíðum á stærð
við alla miðborgina (þ.e. hverfi 101),
séu friðuð þannig að ekki megi hrófla
við einu einasta húsi. Í algjörum
undantekningartilfellum sé þó leyft
að rífa gömul hús og reisa ný með
samskonar framhlið og var á gamla
húsinu. Þessi stífa friðunarregla sé
m.a. grundvöllurinn fyrir því að
hægt sé að ganga um gamla borg-
arhluta í Evrópu, s.s. í París eða
Prag. Í Reykjavík eigi slík friðun að-
eins við um einstaka húsaraðir hér
og þar, stundum þrjú hús í röð eða
jafnvel bara einstaka hornhús. Varð-
andi Laugaveg 74 sé furðulegur
bræðingur á ferðinni, verið sé að
heimfæra aðferð, sem erlendis sé
notuð við friðun götumyndar tuga ef
ekki hundruða húsa, upp á götu-
mynd sem samanstandi af þremur
húsum. „Þetta er bara skrípaleikur,“
segir Þórður og bætir við að þegar
búið sé að byggja eftirlíkingu af hús-
inu sé það einskis virði og eins líklegt
að seinna verði veitt heimild til nið-
urrifs „með einu pennastriki“.
Laugavegurinn í uppnámi
Þórður gagnrýnir ekki aðeins
ákvörðun skipulagsráðs varðandi
Laugaveg 74 heldur stefnu borgar-
innar varðandi Laugaveginn í heild
sinni. Fyrirheit um mikla möguleika
til uppbyggingar hafi valdið því að
minniháttar fjármálamenn kaupi
upp gömul hús, reyni hvað þeir geti
til að hámarka leyfilegt byggingar-
magn og selji síðan öðrum lóðina til
að taka inn hagnað. Þetta brask valdi
því að verð á húsum við Laugaveg
hafi rokið upp þannig að ómögulegt
sé orðið að kaupa þar hús nema með
það í huga að rífa þau og byggja önn-
ur. Þar sem lóðaverðið sé svo hátt sé
ekki einu sinni hægt að byggja vönd-
uð hús. Þetta valdi því einnig að fólk
sem hafi áhuga á að viðhalda og reka
starfsemi í gömlum húsum við
Laugaveg hrökklist frá vegna him-
inhás fasteignaverðs. „Þetta skrifast
gjörsamlega á reikning borgaryfir-
valda og það má eiginlega skrifa
þetta beint á reikninginn hjá Ingi-
björgu Sólrúnu og Steinunni Val-
dísi,“ segir Þórður.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Flutt Laugavegur 74, sem er gult hús, er hluti af gamalli götumynd.
Leyfðu flutning án
breytingar á skipulagi
HVER er framtíð íslensku friðar-
gæslunnar? er heiti á opnum fundi
sem SVS og Varðberg standa fyrir á
morgun kl. 17.15 í Skála á Hótel
Sögu. Framsögumenn verða Sólveig
Pétursdóttir, forseti Alþingis, Jónína
Bjartmarz umhverfisráðherra, Þór-
unn Sveinbjarnardóttir alþingismað-
ur, Kolbrún Halldórsdóttir alþingis-
maður og Ásgerður Jóna Flosadóttir
stjórnmálafræðingur. Fundarstjóri
verður Agnes Bragadóttir, blaða-
maður á Morgunblaðinu.
Í fréttatilkynningu segir að mörg-
um brennandi spurningum þurfi að
svara um tilgang og framtíð íslensku
friðargæslunnar og líka hvort við Ís-
lendingar ætlum að stefna að enn
víðtækari þátttöku á þessu sviði
heimsmálanna. Nokkrar þeirra eru:
Hvaða hlutverki eiga Íslendingar að
gegna innan Atlantshafsbandalags-
ins? Hver er framtíð íslensku frið-
argæslunnar? Hvaða hlutverki eiga
Íslendingar að sinna í alþjóðlegri ör-
yggisgæslu?
Framtíð
friðargæsl-
unnar
AÐALSTEINN M.
Richter, arkitekt og
fyrrverandi skipulags-
stjóri Reykjavíkur-
borgar, andaðist á
Hjúkrunarheimilinu
Eir 16. febrúar s.l., 94
ára að aldri. Aðalsteinn
var fæddur á Ísafirði
31. október 1912, sonur
hjónanna Stefáns Rich-
ter skipasmiðs og Ingi-
bjargar Magnúsdóttur
húsmóður.
Aðalsteinn ólst upp á
Ísafirði og lauk prófi í
húsasmíði 1935. Hann
nam arkitektúr við Kunstakadem-
iets Arkitektskole í Kaupmanna-
höfn 1940-1944. Aðalsteinn lauk
framhaldsnámi í skipulagsfræðum
frá Nordplan í Stokkhólmi 1974 og
sótti síðar ýmis námskeið við þá
stofnun.
Aðalsteinn starfaði um árabil á
arkitektastofum í Danmörku og í
Svíþjóð. Eftir heimkomuna til Ís-
lands 1946 starfaði
hann hjá Húsameist-
ara Reykjavíkurborg-
ar og var skipulags-
stjóri Reykjavíkur-
borgar á árunum
1959-1982. Eftir það
starfaði hann við emb-
ætti byggingarfulltrú-
ans í Reykjavík til árs-
ins 1988. Jafnframt
rak hann eigin arki-
tektastofu allan sinn
starfsferil. Aðalsteinn
sat um árabil í stjórn
Arkitektafélags Ís-
lands og var m.a. for-
maður þess 1963-1964. Aðalsteinn
var virkur félagi í Sjálfstæðis-
flokknum og var m.a. í fulltrúaráði
flokksins.
Aðalsteinn kvæntist Elisabeth
Richter, fædd Pontoppidan, og
eignuðust þau tvö börn. Hún lifir
mann sinn. Aðalsteinn var áður
kvæntur Ólöfu Ólafsdóttur og áttu
þau einn son.
Andlát
Aðalsteinn M. Richter
Fréttir á SMS
ÞVERFRÆÐILEGT meistara- og
doktorsnám í lýðheilsuvísindum
hefst við Háskóla Íslands næsta
haust. Námið var kynnt á föstudag
og þar var jafnframt undirritað
samkomulag um samstarf Karol-
inska Institutet og Háskóla Íslands.
Samstarfinu milli farald-
ursfræðideildar Karolinska In-
stitutet og miðstöðvar í lýðheilsu-
vísindum við Háskóla Íslands er
ætlað að skjóta sterkari stoðum
undir rannsóknir í lýðheilsuvís-
indum við Háskólann. Verður sér-
stök áhersla lögð á faraldursfræði
og líftölfræði. Meðal annars er gert
ráð fyrir að vísindamenn Karol-
inska Institutet taki þátt í kennslu
við Háskólann og þjálfun nýdokt-
ora frá námsbrautinni og nem-
endur Háskólans munu hafa að-
gang að námsefni og rannsókn-
argögnum frá Karolinska
Institutet. Þá vinna stúdentar og
vísindamenn HÍ að sameiginlegum
rannsóknaverkefnum með vís-
indamönnum Karolinska Institutet.
Að lýðheilsuvísindum við Há-
skóla Íslands standa allar deildir
Háskólans og er stofnun náms-
brautarinnar mikilvægur liður í
framkvæmd stefnu Háskólans um
að nýta fjölbreytni í starfsemi skól-
ans og alþjóðleg tengsl til þess að
efla þverfræðilegt nám og rann-
sóknir, segir í fréttatilkynningu.
Námið er skipulagt í samvinnu við
innlendar og erlendar rannsókna-
og menntastofnanir, m.a deildir
innan Karolinska Institutet og Har-
vard School of Public Health. Þann-
ig gefst stúdentum tækifæri á
virku, alþjóðlegu samstarfi.
Meistara- og
doktorsnám á
lýðheilsusviði