Morgunblaðið - 02.03.2007, Qupperneq 36

36 FÖSTUDAGUR 2. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í DAG barst mér mánaðarlegur
reikningur vegna vistunar á léni
hjá OgVodafone. Um-
samið verð fyrir þjón-
ustuna er 2990 kr. á
mánuði en reikning-
urinn hljóðar hins-
vegar upp á 15,4%
hærri upphæð eða
3450 kr. Mismunurinn
460 kr. er vegna
kostnaðar við að skrifa
reikninginn, það er
,,Útskriftargjald.“
Fyrir ári var kostn-
aður hjá OgVodafone
vegna sambærilegrar
útskriftar 170 kr. en
hækkaði á miðju síðasta ári í 230
kr. og er nú kominn í 460 kr.
Stór biti fyrir venjulegt fólk
Þess má geta að laun verka-
manns samkvæmt 9. launaflokki
hjá Starfsgreinasambandi Íslands
og Flóabandalaginu eftir eins árs
starf eru 755 kr. Það tekur því
verkamann rúmlega hálftíma að
vinna fyrir útskriftargjaldinu. Ef
viðskiptavinurinn er 14 ára ungling-
ur, sem er með 466 kr. á tímann,
tæki hann einn klukkutíma að
vinna fyrir sama gjaldi eða 12 tíma
á ári.
Að réttlæta
glæpinn
Til að réttlæta
þessi vafasömu við-
skipti er því borið við
að það kosti að prenta
út reikning. Það er
líklega rétt að það
kostar peninga að
reka fyrirtæki en
hvað réttlætir að
draga þennan kostnað
út úr vöruverðinu?
Hvers vegna á hið
sama ekki við um kostnað vegna
auglýsinga, afgreiðslu, rafmagns
eða síma? Í lögum segir að sá, sem
selur vöru eða þjónustu, eigi að út-
búa reikning eða skrá söluna í
sjóðsvél. Það eru því rök sem ég
get ekki skilið að þeir, sem ber
lagaleg skylda til skrifa út reikning,
geti fært kostnaðinn sem því fylgir
á þriðja aðila án hans samþykkis.
Er þá réttlætanlegt að verslanir
innheimti sérstakt kassakvittunar-
eða afgreiðslugjald?
Að láta reyna á
málið fyrir dómi
Mér finnst furðu gegna að Neyt-
endasamtökin og aðrir hags-
munagæsluaðilar neytenda skuli
ekki láta sverfa til stáls og láta á
það reyna fyrir dómi hvort þetta er
löglegt.
Varðandi útskriftargjöld vegna
símareikninga segir í Lögum um
fjarskipti gr. 38:
„Áskrifendur talsímaþjónustu
eiga rétt á að fá reikninga fyrir
fjarskiptanotkun sína sundurliðaða
eftir þjónustu og skulu áskrifendur
alþjónustu eiga rétt á slíkum reikn-
ingum án þess að greiðsla komi fyr-
ir.“
Mín réttlætiskennd segir að selji
ég einhverjum vöru eða þjónustu
geti ég eingöngu krafið hann um
greiðslu fyrir það sem tekið er
fram í samningum okkar í milli. Í
mínum samningi við OgVodafone
stendur ekki stafur um útskrift-
argjald.
Einkennileg hagræðing
Áður fyrr voru fyrirtæki og
stofnanir með tiltekna inn-
heimtumenn sem gengu milli fyr-
irtækja og einstaklinga og rukkuðu.
Þá var enginn innheimtukostnaður
lagður ofan á verð þjónustunnar
nema menn stæðu ekki í skilum. Sá
ósiður að rukka sérstakt gjald, seð-
ilgjald, greiðslugjald eða hvað
menn kjósa að kalla fyrirbrigðið
hófst fyrir alvöru þegar greiðslu-
seðlar voru teknir í notkun. Fyr-
irtækin hafa væntanlega kosið að
nota greiðsluseðla til innheimtu
sjálfum sér til hagræðingar. Það
sparar verulega vinnu við að rekja
inngreiðslur og gerir bókhald skil-
virkara sem aftur leiðir til verulegs
sparnaðar. Þess vegna er alveg
óskiljanlegt að þeim líðist að rétt-
læta hagræðinguna og ávinninginn
sem kostnað sem beri að falla á við-
skiptavininn. Hagræðing á að koma
fram í lægra verði á vöru eða þjón-
ustu en ekki öfugt. Ef þessi inn-
heimtuaðferð með rafrænum
færslum beint inn í bókhald við-
komandi er ekki til hagræðingar og
mér sem neytanda falið að greiða
kostnaðinn hlýt ég að eiga rétt á að
hafna þessari leið og velja gömlu
hagkvæmu aðferðina aftur.
Að semja fyrir hönd annarra
Nokkur fyrirtæki bera því við að
þetta sé kostnaður sem bankarnir
taka fyrir innheimtuþjónustu sína.
Því er til að svara að sá, sem semur
við einhvern um kaup á þjónustu
hvort heldur er um ræstingar, hýs-
ingu á vefsetri eða innheimtu í
banka, hlýtur að eiga að greiða fyr-
ir það ef ekki er um annað samið.
Enginn hefur rétt á að semja fyrir
mína hönd að mér forspurðum. Í
þessu máli er einnig mjög athygl-
isvert að sé neytandinn reiðubúinn
að láta taka fjárhæðina af greiðslu-
korti sínu er fyrirtækið, sem áður
taldi sig bera kostnað af því að
skrifa reikning, reiðubúið að fella
niður útskriftargjaldið og greiða
kortafyrirtækinu sérstaka þóknun
þó að það skrifi eftir sem áður
reikninginn og sendi neytandanum.
Hvert fer þá kostnaðurinn? Mér
þætti fróðlegt að fá að vita það!
Ferdinand Hansen skrifar um
greiðsluseðilgjöld » Fyrir ári var kostn-aður hjá OgVoda-
fone vegna sambæri-
legrar útskriftar 170 kr.
en hækkaði á miðju síð-
asta ári í 230 kr. og er
nú kominn í 460 kr.
Ferdinand Hansen
Höfundur er gæðastjóri
Samtaka iðnaðarins.
Er ekki mál að linni?
HVERNIG fara saman til fram-
tíðar, hugmyndir manna um
„heilsubæinn Húsavík“ með túrisma
því tengdan ásamt matvælafram-
leiðslu, og nokkur hundruð þúsund
tonna álver hinum megin við hólinn
með tilheyrandi mengun? Hafa
menn velt fyrir sér vaxtarmögu-
leikum „einhvers annars“ á lands-
byggðinni með slíka starfsemi á
næstu grösum? Hvað með lífrænan
landbúnað? Hvað hefði komið út úr
athugunum á þeim valkosti ef settir
hefðu verið sambærilegir fjármunir
í að skoða hann eins og stóriðjuna?
Eftirspurn eftir afurðum lífræns
landbúnaðar vex jafnt og þétt og
mun vaxa í framtíðinni, svo langt
sem séð verður. Hann er gríðarlega
atvinnuskapandi, stuðlar að hreinni
náttúru og hvílir umfram allt á góðri
umhverfisímynd. Atvinnugrein sem
rímar betur við heilsutengdan há-
gæða túrisma og útflutning land-
búnaðarvara en flest annað. Stuðlar
að vexti í landbúnaði vegna vaxandi
eftirspurnar, landbúnaði sem sam-
anstendur af þúsundum lítilla fyr-
irtækja hringinn í kringum landið.
Um hvað ætti byggðastefna frek-
ar að snúast? Hver væri munurinn á
því að vera eitt hreinasta land í ver-
öldinni, meðal fremstu þjóða í líf-
rænni framleiðslu og úrvinnslu úr
henni fyrir vaxandi ferðaþjónustu
og útflutning, eða met útblást-
ursland á gróðurhúsalofttegundum?
Og hvar erum við stödd í dag? Jú,
við erum öftust allra í lífrænum
landbúnaði og stefnum á efsta sætið
meðal þjóða í útblæstri mengandi
lofttegunda. Er þetta virkilega sú
mynd sem við viljum hengja upp á
vegg okkar í ásýnd heimsins? Er
slíkt land arfurinn sem við ætlum
börnum okkar?
Rök þarf fyrir
góðri umhverfisímynd
Vegna aukins skilnings á hnatt-
rænu samhengi umhverfisþáttanna
mun upplýsingaskylda um okkar
framlag til þeirra fara vaxandi. Því
er mikilvægt að lausnir okkar styðj-
ist við staðreyndir, rök sem gefa
gott orðspor. Í dag er
gífurlegt magn af áli
urðað í heiminum í
stað þess að end-
urvinna með broti
þeirrar orku sem þarf
til framleiðslu þess á
frumstigi. Til þeirrar
frumframleiðslu út-
vegum við í síauknum
mæli orku á fremur
lágu verði. Er það
lofsvert framlag í um-
hverfismálum? Styðst
innlegg okkar til vax-
andi stóriðju við rök
er nánasta framtíð
tekur gild sem gott
framlag til umhverf-
ismála? Ef svo er ekki
mun slíkt skaða orð-
spor og viðskiptalegt
umhverfi landsins. Og
jafnvel þó svo færi að
menn kæmust að
þeirri niðurstöðu að
umrædd rök væru fyr-
ir hendi vegna okkar
hreinu orku sem spar-
aði „skítuga“ orku við álbræðslu í
útlöndum, mundi staðreyndin um
met útblásturslandið, laða hingað
ferðamenn? Er það góð viðskipta-
hugmynd til framtíðar, að byggja
upp útflutning á mat-
vælum, lífræna fram-
leiðslu, ferðaþjónustu
og heilsuhótel undir
slíkum merkimiðum?
Einnig má spyrja: Er
það góð viðskipta-
hugmynd að hengja
nær helming efnahags-
lífsins á snaga einnar
tegundar málm-
bræðslu?
Tími þjóðarsáttar
er upp runninn
Fylgjendur frekari
stóriðju benda á að nú
sé kominn tími jarð-
varmavirkjana með
minna útlitsraski.
Gleymum því hins veg-
ar aldrei að línulagnir
með burðarvirkjum um
fjöll og dali ásamt
vegaslóðum og röra-
lögnum yfir hraun-
breiðurnar, eru tollur
sem við tökum af töfr-
um landsins eins og
glöggt má víða sjá í dag. Gleymum
því heldur ekki eitt augnablik, að
það eru þessir töfrar, þessi sjarmi
og kyrrð hinnar óspilltu náttúru
sem framleiðir stöðugt, óumbeðið og
ókeypis án allra mannvirkja dýr-
mætustu orku heimsins í dag. Orku
sem nútímamaðurinn er að upp-
götva sem sitt helsta haldreipi í
firrtum heimi og er tilbúinn að
borga meira og meira fyrir að kom-
ast í námunda við, eins og íslensk
ferðaþjónusta veit mætavel. Því enn
eru til staðir á Íslandi þar sem hægt
er að heyra himin og jörð tala sam-
an, hvort sem á lofti er dagur eða
norðurljós á næturrölti.
En þessum stöðum fer fækkandi
og hvenær fellur síðasti geirfuglinn?
Hvar liggja mörkin? Hér og nú eða
eftir eitt, tvö, þrjú eða fjögur álver í
viðbót? Einn, tvo, þrjá eða fjóra há-
lendisvegi í viðbót? Hvenær eigum
við að staldra við ef ekki nú, rétt í
þann mund er framkvæmdaglatt
fólk undirbýr lokakaflann í sögu
ósnortinnar íslenskrar náttúru?
Hvenær ef ekki nú, þegar fallöxi
stóriðjunnar er reidd að síðustu leif-
um þess sem svo margir telja best
og dýrmætast alls sem við eigum?
Hvers vegna ekki að setjast niður
og standa ekki upp fyrr en þjóð-
arsátt liggur á borðinu? Þess er
þörf ef ein þjóð á áfram að búa í
þessu landi.
Eitthvað annað
Stefán Gunnarsson fjallar
um umhverfismál
Stefán Gunnarsson
Höfundur er garðyrkjubóndi í Ak-
urseli og framleiðir lífrænt grænmeti.
»Er það góðviðskipta-
hugmynd að
hengja nær
helming efna-
hagslífsins á
snaga einnar
tegundar málm-
bræðslu?
FORMAÐUR Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs ritar
grein í Morgunblaðið í fyrradag og
reynir að bera í bætifláka fyrir hug-
myndir sínar um stofnun sérstakrar
netlögreglu, sem hafa vægast sagt
lagst illa í þjóðina. Kennir Stein-
grímur J. því helst um að þing-
mannsefni Samfylkingarinnar og sá
sem þetta ritar, hafi farið um þessar
hugmyndir ómálefnalegum höndum
á bloggsíðum og þess vegna hafi
hinn meinlegi misskilningur skap-
ast.
Út af fyrir sig er auðvitað mikill
heiður að formaður í stjórn-
málaflokki skuli bera sig illa í blaða-
grein í virðulegu dagblaði undan
skrifum á heimasíðum, en er ekki
svolítið holur hljómur í umkvört-
unum Steingríms? Er þetta sami
maður og þjóðin fylgist með segja
stjórnvöldum til syndanna dag
hvern í þinginu? Er þetta ekki sami
maður og kallaði þáverandi for-
sætisráðherra „gungu og druslu“ í
þingræðu og hefur ítrekað verið
sagður blóta í þinginu, svo at-
hugasemdir hafa verið gerðar við?
Og er þetta ekki sami formaður og
varði stórum hluta
setningarræðu sinnar
á landsfundi um dag-
inn í að úthúða Fram-
sóknarflokknum og
kalla hann illum nöfn-
um?
Margur heldur mig
sig, sagði víst ein-
hvers staðar.
Að ég eða aðrir hafi
vísvitandi misskilið
ummæli formanns VG
eða snúið út úr þeim,
er hins vegar einfald-
lega ekki rétt. Í þætt-
inum Silfur Egils sl.
sunnudag sagði hann
orðrétt: „Já, alveg
absalút, ég vil stofna
netlögreglu sem með-
al annars hefur það
hlutverk og ekki síst
að stöðva dreifingu kláms á Net-
inu …“
En auðvitað skil ég ergelsi for-
manns VG. Hann veit að hann gerði
slæm mistök með hugmyndum sín-
um um netlögreglu. Og hann veit að
ályktanir VG voru ekki allar nægi-
lega vel dulbúnar að þessu sinni.
Hingað til hefur flokkur hans náð
prýðilega að sveipa sig huliðs-
skikkju umhverf-
isverndar og velferðar,
en tvær grímur hafa vís-
ast runnið á æði marga
undanfarna daga þegar
skikkjan er horfin og við
blasir sama afturhaldið
og menn héldu að fyrir
löngu væri búið að jarða.
Í kjölfar almennrar
vakningar í umhverf-
ismálum hefur flokk-
urinn notið meðbyrs, en
ég er sannfærður um að
tvær grímur hafa runnið
á ýmsa nýja stuðnings-
menn flokksins við að
kynna sér áherslur
flokksins í komandi
kosningabaráttu. Margt
þar er nefnilega ekkert
annað en hreinræktaður
sósíalismi og það af rót-
tækari gerðinni. VG hefur auðvitað
fullt leyfi til að setja fram slíka
stefnu, en ég þykist viss um að þá
skilji líka leiðir með flokknum og
stórum hópi kjósenda.
Kannski hefur landsfundurinn
þannig markað ákveðin kaflaskil að
því leytinu til. Hver veit?
Hið rétta andlit VG
Björn Ingi Hrafnsson svarar
grein Steingríms J. Sigfússonar
Björn Ingi Hrafnsson
»… er ekkisvolítið hol-
ur hljómur í
umkvörtunum
Steingríms?
Höfundur er borgarfulltrúi.
5.990kr.SPARAÐU 5.990kr.SPARAÐU 5.990SPARAÐU
fjár
föstu
dagur til
3.490
9.480
5.990kr.SPARAÐU
GÆÐI Á LÆGRA VERÐI
5.990kr.SPARAÐU
Vnr. 41100139
Matarstell
Matarstell hvítt, með
skrautmynstri, 6 manna, 39 stk.
GIL
DIR
AÐEINS Í DAG
á með
an birgðir endast
Hámark þrír kassar á mann