Morgunblaðið - 12.08.2007, Blaðsíða 37

hugsað upphátt
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. ÁGÚST 2007 37
Hún amma mín það sagði mér: „Um sól-
arlagsbil á sunnudögum gakk þú ei Kirkju-
hvols til! Þú mátt ei trufla aftansöng álfanna
þar. – Þeir eiga kirkju í hvolnum, og barn ég
var, í hvolnum kvað við samhljómur klukkn-
anna á kvöldin.“
Hún trúði þessu, hún amma mín, – ég efaði ei
það, að allt það væri rétt, er hún sagði um
þann stað. Ég leit því jafnan hvolsins með
lotningu til, – ég lék mér þar ei nærri um sól-
arlagsbil: Ég þóttist heyra samhljóminn
klukknanna á kvöldin.
Þetta eru tvö fyrstu erindinúr kvæðinu Kirkjuhvoll eft-ir Guðmund Guðmundssonskáld sem var víst stundumauknefndur skólaskáld
meðan hann lifði. Ég veit ekki hvers
vegna og finnst það vera aukaatriði
enda er þessi pistill ekki um skáldið
sem slíkt.
Guðmundur var fæddur á bæ sem
heitir Hrólfsstaðahellir og er á Suður-
landi, nánar tiltekið uppi á Landi eins
og sagt er þar í sveit en kannski er
hann í Holtum – ég er ekki nógu kunn-
ugur til að vita hvar Land tekur við af
Holtum en það er líka aukaatriði því
þessi pistill er ekki um landafræði.
Í hinni ágætu Vegahandbók segir
að í túninu á Hrólfsstaðahelli sé að
finna manngerða hella nokkuð merki-
lega og þar sé einnig Kirkjuhvollinn
sem Guðmundur orti um. Ég þekki
þetta hjartnæma kvæði ágætlega og
kann meira að segja að syngja það við
fallegt lag Árna Thorsteinssonar og
þegar ég las þetta í Vegahandbókinni
rann það upp fyrir mér að kvæðið
væri sprottið úr persónulegum
bernskuheimi Guðmundar og beygði
strax niður að Hrólfsstaðahelli og var
hálfpartinn byrjaður að raula kvæðið
um ömmu sem á álfana trúði.
Ábúendur á Hrólfsstaðahelli tóku
mér ljúfmannlega og vildu allt fyrir
mig gera. Þeir sendu strákhnokka
með okkur út í tún sem sýndi okkur
hellana af greiðvikni og hellarnir voru
í sjálfu sér áhugaverðir. En þau vissu
ekki hvar Kirkjuhvoll var. Eins og það
væri ekki nóg þá staðhæfðu þau að í
þessari sveit vissi eiginlega enginn
lengur hvar þessi Kirkjuhvoll væri.
Það væru vissulega nokkrir hólar
þarna í túni en hver þeirra væri
Kirkjuhvollinn þar sem Guðmundur
sá álfana þegar hann var barn veit
enginn lengur.
Þetta varð semsagt frekar snautleg
ferð heim að fæðingarstað skáldsins
bæði fyrir okkur því við gripum í tómt
og fyrir heimamenn sem höfðu týnt
Kirkjuhvolnum og það voru hnípnir
ferðalangar sem óku burt úr sveitinni.
Ég hef ferðast mikið um Ísland og
hef sérstakt dálæti á því að heimsækja
staði þar sem saga lands og þjóðar er
varðveitt í minjum, örnefnum eða
staðháttum. Halda má því fram að
ábúendur og heimamenn á hverjum
stað séu nokkurs konar vörslumenn
menningararfsins þótt í smáu sé og
hafi ef til vill einhverjar skyldur eða
ábyrgð í þeim efnum. Nær undan-
tekningarlaust axla menn þessa
ábyrgð af reisn og stakri prýði, hirða
vel um minjar og sögustaði og segja
gestum stoltir og viljugir til vegar um
það land sem þeir eiga og varðveita.
Nú eru uppi tímar mikilla breytinga
í sveitum landsins þar sem jarðir og
landflæmi skipta um eigendur af meiri
hraða en áður og við hærra verði en
áður hefur þekkst. Hætta er á að
þekking á staðháttum og örnefnum
tapist við þessar umbreytingar.
Stundum er þetta þekking sem getur
átt þátt í að skjóta stoðum undir ferða-
þjónustu í annars fábreyttu atvinnulífi
sveita. Sveitarstjórnum er því málið
skylt ekki síður en einstökum ábúend-
um.
Það er ábyrgðarhluti að týna
Kirkjuhvolum og ég vil hvetja menn til
þess að koma í veg fyrir það ef hægt
er.
Tapast hefur hvoll
Páll Ásgeir Pálsson
Skógarhlí› 18 • 105 Reykjavík • Sími 595 1000 • Fax 595 1001
Akureyri sími: 461 1099 • Hafnarfjörður sími: 510 9500
Vetrar
ævintýri
Glæsileg gisting í boði!
Allt innifalið í 11 daga - frá aðeins
79.845 kr.
Dóminíska
Ótrúlegt verð! - frá aðeins
49.995 kr.
*Netverð á mann með 10.000 kr.
afslætti. Hjón með 2 börn, 2-11 ára,
4. janúar, 11 nætur, El Cortijo - íbúðir.
Tenerife
Beint morgunfl
ug
- með íslensku
flugfélagi
30. okt. – 8 nætur7. nóv. – 10 nætur14. feb. – 10 nætur24. feb. – 10 nætur
Jamaica
Kanarí
Beint morgunfl
ug
- með íslensku
flugfélagi
Ótrúlegt verð! - frá aðeins
43.395 kr.
Hjón með 2 börn, 2-11 ára, vikuferð
9. janúar, í íbúð með 2 svefnherbergjum
á Parquemar. Netverð á mann með
10.000 kr. afslætti.
Skíðaferðir
Flug með Primera Air
Það er íslenska flugfélagið JetX
sem annast allt leiguflug Primera
Air fyrir Heimsferðir á Íslandi og
fyrir önnur dótturfyrirtæki Primera
Travel Group í Skandinavíu.
Þjónusta um borð er fyrsta flokks
og að sjálfsögðu á íslensku.
Kúba
17. nóv. – 7 nætur24. nóv. – 11 nætur5. des. – 13 nætur
Frá aðeins
78.990 kr.
Frá aðeins
29.990 kr.
Flugsæti með sköttum. Fargjald A. Netverð.
Beint morgunfl
ug
- með íslensku
flugfélagi
8 dagar - frá aðeins
98.490 kr.
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
/
N
M
28
75
3
MasterCard
Mundu
ferðaávísunina!
18. des. – örfá sæti laus20. des. – UPPSELT30. des. – aukaflug3. jan. – UPPSELT18. jan. – aukaflug24. jan. – UPPSELT3. feb. – örfá sæti laus6. mars – aukaflug17. mars – PÁSKAFERÐ
4 nýjar aukaferðir
Vil kaupa verk eftir
Kristján
Davíðsson
Helst stórar olíumyndir
en allt annað gæti líka komið til greina.
Staðgreiðsla í boði.
Upplýsingar í síma 661 9513
Í NÝJADAL í sumar hefur verið
álíka fjöldi ferðamananna í gistingu
og í fyrra, bæði í skála og tjöldum.
„Þetta er annað sumarið okkar í
Nýjadal og mér finnst vera meiri bíla-
umferð og meira af hjóla- og bif-
hjólafólki. Þá hefur gangandi ferða-
mönnum fjölgað,“ segir Soffía
Sigurðardóttir skálavörður.
Uppistaðan í gistingu eru stórir er-
lendir hópar, sem kjósa að vera ann-
an daginn á Norðurlandi og hinn á
Suðurlandi og taka nóttina í Nýjadal.
„Svo er alltaf eitthvað um ein-
staklinga og fjölskyldur og talsvert af
fólki sem kemur á kvöldin og spyr
hvort eitthvað sé laust. Við höfum
ekki lent í að úthýsa neinum því við
höfum pláss fyrir allt að 120 í svefn-
plássi. Þetta var öðruvísi áður fyrr
þegar menn stoppuðu lengur. Fjöld-
inn hefur farið upp í 112 manns í gist-
ingu þegar mest hefur verið í sumar.“
Eins og ferðavanir vita kunna að
vera sveiflur í veðrinu í Nýjadal en
skálar Ferðafélgsins eru í um 800
metra hæð yfir sjávarmáli og standa
við mynni Nýjadals, vestur undan
Tungnafellsjökli, á melbarði sunnan
Nýjadalsár, við bílslóðina yfir
Sprengisand. „Það var skítkalt þegar
við opnuðum 27. júní en tveimur dög-
um seinna var kominn 18 stiga hiti.
Hér getur þetta sveiflast frá stífri
norðanátt og hressilegri rigningu yfir
í blankalogn og yfir 20 stiga hita.“
Spurst fyrir um veður og færð
Umgengni ferðamanna sem koma í
skála og á tjaldstæði er mjög góð að
sögn Soffíu. „Við erum alveg laus við
allt sem heitir helgarfyllirí en mér
finnst aðeins vera farið að bera á
akstri utan vega sem mér finnst svo-
lítið merkilegt því vegirnir eru alveg
nógu vondir fyrir þá sem vilja á annað
borð keyra utan vega á vondum veg-
um.“
Í Nýjadal er talsvert áð til þess að
spyrjast fyrir um akstursleiðir. „Við
reynum að viða að okkur upplýsing-
um um veður og færð og erum m.a.
mikið í sambandi við þau í Öskju til að
geta gefið sem gleggstar upplýsingar
varðandi Gæsavatnsleið og það er t.d.
líka spurst fyrir um Vonarskarð og
stundum verðum við vör við fullmikið
bráðlæti í þeim efnum. Kannski er
það skiljanlegt því þótt vegir séu
merktir eins og venjulegir malarvegir
segir það ekkert til um hvort þeir séu
ófærir, torfærir eða greiðfærir.“
Rýnt í svörðinn
Í Nýjadal er landsins mesta úrval
af háfjallalplöntum og njóta margir
þess að ganga um með íslensku flóru-
bókina og rýna í svörðinn. Aðrir njóta
þess bara að ganga og virða fyrir sér
víðáttuna og fegurðina. Talsvert er
gengið inn í Vonarskarð en þar er há-
hitasvæði með tilheyrandi litaafbrigð-
um. Það er um það bil dagsferð fram
og til baka. Sumir ganga hringinn í
kringum Tungnafellsjökul, og aðrir
suður fyrir jökulinn og aftur til baka
inn í Nýjadal. Menn fara einnig í
skemmtilegar ferðir í bílum að Von-
arskarði norðanverðu og skipuleggja
göngurnar með tilliti til þess.
„Þá er bílstjórinn búinn að grilla
eða elda góða kjötsúpu þegar fólkið
kemur til baka,“ segir Soffía og bætir
við að ferðamenn eigi endalausa
göngumöguleika út frá skálunum í
Nýjadal en þangað er greiðfært á
þokkalegum borgarjeppum. Í báðum
skálunum í Nýjadal eru eldavélar,
pottar og pönnur og öll helstu eldhús-
áhöld. Þar er sorphirða og skála-
varsla til 31. ágúst. Vatnssalerni og
sturtur eru í sérstöku húsi.
Gestkvæmt Skálarnir í Nýjadal
Soffía Sigurðardóttir,
skálavörður í Nýjadal
Engum
verið úthýst