Morgunblaðið - 12.08.2007, Blaðsíða 43

-hágæðaheimilistæki
Íslenskt stjórnborð
Íslenskar leiðbeiningar
Stórt hurðarop
20 ára ending
Eirvík kynnir
sportlínuna frá Miele
vi
lb
or
ga
@
ce
nt
ru
m
.is
Baldursnes 6, Akureyri | Suðurlandsbraut 20, Reykjavík Sími 588 0200 | www.eirvik.is
AFSLÁTTUR
30%
Miele gæði
ÞVOTTAVÉL frá kr. 99.900
Verið velkomin í glæsilegar verslanir Eirvíkur á Akureyri
og í Reykjavík og kynnið ykkur Miele þvottavélar.
Gerð Listaverð TILBOÐ
Þvottavél W1514 142.714 99.900
1400sn/mín/5 kg
Þurrkari T7644C 135.571 94.900
rakaþéttir/6 kg
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. ÁGÚST 2007 43
sneggri og þær hlaðast upp á svip-
aðan hátt og staparnir. Dæmi um
slíkt fjall er Herðubreið.“
Segulfrávik segja til um aldur
– Hefur aldur þessara stapa verið
greindur?
„Ég geri ráð fyrir að það verði
fremur auðvelt að ákvarða aldurinn
þegar unnið hefur verið úr gögnum
leiðangursins. Á landi þurfum við að
ganga út frá ýmsum geislavirkum
efnum og niðurbroti þeirra til þess að
ákvarða aldur hrauna. Á hafsbotn-
inum duga okkur segulfrávikin. Við
höfum aldursgreint öll segulfrávik og
þess vegna er tiltölulega auðvelt að
aldursgreina fyrirbæri á hafsbotn-
inum.“
– Hafa verið gerðar ráðstafanir til
þess að fylgjast með eldvirkni á þessu
svæði?
„Nei. Eftir þennan leiðangur höf-
um við mjög nákvæm kort af Reykja-
neshryggnum allt norður á 63°. Dýpið
á landgrunninu er of lítið til þess að
hægt sé að kortleggja hafsbotninn
með þeim tækjum sem við höfum um
borð í Knorr. Til þess þarf sérsmíðuð
tæki fyrir minna dýpi, en slík tæki
eru um borð í sjómælingabátnum
Baldri sem landhelgisgæslan á. Vakni
grunur um eldgos á svæðunum sem
hafa verið kortlögð getum við auð-
veldlega gengið úr skugga um það
með samanburðarmælingum.“
– Geta menn nýtt gervihnetti til
þess að fylgjast með breytingum á
hafsbotninum?
„Við höfum einungis notað gervi-
hnetti til þess að mæla þyngdaraflið
en það er háð þykkt jarðskorpunnar.
Yfirborð sjávar breytist eftir þyngd-
araflinu og það nema gervihnettirnir,
en þetta eru mjög grófar mælingar. Í
leiðangrinum á Knorr mældum við
hins vegar þyngdaraflið mun ná-
kvæmar í jarðskorpunni og fengum
mun ítarlegri upplýsingar um gerð
hafsbotnsins en gervihnettir hefðu
nokkru sinni útvegað.“
– Ná áhrif hitareitsins jafnlangt
norður frá landinu og fyrir sunnan?
„Bryndís Brandsdóttir á Jarðvís-
indastofnun hefur einmitt rannsakað
tengsl Kolbeinseyjarhryggjarins og
Íslands. Svo virðist sem áhrif heita
reitsins nái ekki norður fyrir Tjörnes-
þverbrotabeltið. En hér fyrir sunnan
nær eldvirknin alllangt á haf út.“
– Áttu von á að gjósi á svæðinu suð-
ur af Reykjanesi?
„Eldvirknin er mest á svæði sem er
10–20 km á breidd. Við höfum stað-
festar heimildir um gos suður af
Reykjanesi og það síðasta árið 1926.
Þá leikur grunur á að gosið hafi árið
1970. Þess vegna er ekki óeðlilegt að
álykta að það gjósi reglulega á þessu
svæði. Það skiptir síðan máli á hversu
miklu dýpi og hversu nærri landi eld-
gosin verða, hvort áhrifa frá þeim
gætir uppi á landi. Eldgos á þeim
hluta hryggjarins sem er á land-
grunninu gætu þannig haft veruleg
áhrif hér á höfuðborgarsvæðinu.“
– Hvert verður framhald þessara
rannsókna?
„Okkur finnst ákaflega spennandi
að skoða þessa megineldstöð sem við
fundum og leita þar að háhitasvæði.
Þá myndum við væntanlega nýta til
þess kafbáta og fara þangað niður til
frekari rannsókna. Bandaríski flotinn
á þrjá sérhannaða rannsóknarbáta
sem eru í umsjón rannsóknarstofn-
ana eins og þetta skip. Þeir geta kom-
ist niður á 6–8 þúsund metra dýpi og
þannig fá menn betri tilfinningu fyrir
því sem er þarna niðri. Eldstöðin sem
við fundum er á eitthvað um 1500 m
dýpi og þetta ætti því að vera fremur
auðvelt.“
irbæri á úthafshryggjarkerfunum. Þá
bendir margt til að á þessu svæði séu
þróaðri bergtegundir en á úthafs-
hryggjunum. Í þessari eldstöð er einn
eða jafnvel tveir sigkatlar eins og
Askja í Ódáðahrauni og þar eru vís-
bendingar um að upp hafi komið mun
seigari kvika en þekkt er á öðrum út-
hafssvæðum, hugsanlega líparít eða
andesít.
Þegar komið er út fyrir land-
grunnsbrúnina byrja svokölluð neð-
ansjávareldfjöll að stinga upp koll-
inum. Þau rísa allt að 1.000 metrum
upp yfir umhverfi sitt – fjöll á stærð
við Esjuna. Hér er um að ræða
dyngjur eins og Trölladyngju, Skjald-
breið o.fl. Þessar dyngjur hafa gosið í
sjó. Kælingin verður því miklu
Um borð Í Knorr er aðstaða til rannsókna og úrvinnslu gagna öll hin besta. Jafnan er tæknimaður á vakt til þess
að tryggja að ekkert fari úrskeiðis.
Rannsóknarsvæðið Kortið sýnir rannsóknarsvæðið sem skoðað var í leið-
angrinum (austur-vestur línur). Það teygir sig frá sunnanverðum Vest-
fjörðum suður á 62̈°. Á kortinu eru jafnframt sýnd svæði sem hafrannsókn-
arstofnunin hefur kortlagt (samfeld svæði frá landgrunnsbrúninni) sem og
svæðið sem kortlagt var af breskum leiðangri fyrir sunnan 62°.
Njörður Eldstöðin sem fannst í landgrunnsfætinum og var nefnd Njörður.
Allstór askja myndar miðju eldstöðvarinnar (þar sem hringurinn er dreg-
inn utanum). Áframhaldandi virkni á flekaskilunum klýfur öskjuna í
tvennt, áþekkt því sem sést í Kröflu.