Morgunblaðið - 23.08.2007, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2007 27
ndum sveið undan.
ur sem aldrei tók
st ekki aukins rýmis.
ínar mátti ætla þar
ari en sá hægláti mað-
um hafði hann tamið
Hann kom til okkar
uð án þess að fá en
sæta. Við brugðumst á
gæti meitt. En hann
i brauðið en koma
étt og eðlilegt að fólk
aut brauð. Þing-
hann mikils. Hann
athygli í ræðustól en
kunni á mörgu skil og
ndan verkum heldur
bjó yfir og það var
g kunni vel til verka
ærði sig um set og
f leiðandi nær okkur,
var kosinn prestur í
við hlið sóknarprests-
ins, séra Árelíusar Níelssonar, sem var presta vinsælastur
og bar ótrúlegur fjöldi prestsverka því vitni. Haukur fór
hægt af stað og sýndi fulla tillitssemi. Hróður hans fór senn
vaxandi og fleiri og fleiri leituðu til hans bæði um prestsverk
sem aðra þjónustu. Það féll honum vel. Hann vildi hafa nóg
að gera, hann vildi geta gert áætlanir um framtíðina og miða
við það, hvað vel gagnaðist og bætti hag.
Við vorum vinir frá dögunum í guðfræðideildinni og aldrei
slitnaði band vináttunnar þótt Atlantsálar aðskildu um hríð
og bera bréfin hans mörgu sem ég varðveiti af kostgæfni því
vitni hvert samband okkar var. Og þegar ég þjónaði Bú-
staðasókn hurfu miklar brautir sem áttu að afmarka söfnuði
og við unnum saman og sameinaðir að því að byggja upp
safnaðarstarfið og efla þann arf sem íslenzk þjóð hefur best-
an hlotið.
Sigurður Haukur hélt aldrei langar ræður og þó hvað
stytztar þegar hann talaði yfir látnum. Mér ber að taka
þetta nú til fyrirmyndar þótt margt sé ósagt. En rödd þessa
góða vinar míns er ekki horfin þótt þögnuð sé. Hún ómar
sem bergmál í huga þeirra sem kynntust honum hvort held-
ur í prédikunarstól eða utan hans. Guði treysti hann, trú á
hann boðaði hann, nú er hann, kona hans, börn og barna-
börn, já, frændgarður gjörvallur, gömul sóknarbörn og vinir
falin þeim Drottni á hönd, sem leiðir látinn til lífs. Þökk sé
Guði fyrir Sigurð Hauk. | 30
Ólafur Skúlason.
Guðjónsson
Vatnsréttindi vegna Kára-hnjúkavirkjunar eru 1,6milljarða króna virði.Sérstök matsnefnd, sem
falið var að meta verðmætið, komst
að þessari niðurstöðu en úrskurður
hennar féll í gær. Líklegt er að
landeigendur skjóti málinu til dóm-
stóla.
Framkvæmt var eignarnám í
vatnsréttindunum vegna Kára-
hnjúkavirkjunar. Þegar eignarnám
er framkvæmt á sá sem missir eign
rétt á fullum bótum vegna þess
tjóns sem hann verður fyrir og und-
ir venjulegum kringumstæðum sker
sérstök matsnefnd eignarnámsbóta
úr um hve háar bæturnar eiga að
vera. Töldu bæði landeigendur og
Landsvirkjun að farsælla væri að
sérstök matsnefnd legði þetta mat á
sökum þess hve umfangsmikið og
einstakt málið er. Var því samið um
hvaða háttur yrði á störfum mats-
nefndarinnar og sá fyrirvari settur
að báðir aðilar gætu skotið nið-
urstöðu hennar til dómstóla.
Sérstaða málsins hefur gert það
að verkum að mikið ber á milli aðila,
enda eru þeir ósammála um þær
forsendur sem leggja á til grund-
vallar. Kröfur landeigenda voru allt
að 93 milljarðar króna en Lands-
virkjun taldi að réttindin væru 150
til 375 milljóna króna virði. Sú krafa
landeiganda sem þeir töldu þó raun-
hæfasta var um 60 milljarðar króna
og var hún lögð fram sem vara-
krafa.
Deilt er um eignarhald
vatnsréttindanna
Matsnefndin úrskurðaði í málinu í
gær og telur hún að vatnsréttindi
vegna Kárahnjúkavirkjunar séu
rúmlega 1.600 milljóna króna virði.
Þar af eigi vatnsréttarhafar að Jök-
ulsá á Dal að fá rúmar 1.200 millj-
ónir, eigendur vatnsréttar í Jökulsá
í Fljótsdal tæpa 301 milljón og eig-
endur vatnsréttar í Kelduá tæpar
111 milljónir. Einnig hljóti Prests-
setrasjóður, sem eigandi jarðarinn-
ar í Valþjófsstað, rúma þrjár og
hálfa milljón og Gunnhildur Þ.
Hjarðar, eigandi hlutar í jörðinni
Laugavöllum tæpar tvær milljónir.
Þegar úrskurðarnefndin hóf störf
átti íslenska ríkið u.þ.b. 20% af
vatnsréttindunum, vegna ríkisjarða
á svæðinu, en þá var uppi ágrein-
ingur milli landeigenda og ríkisins
um hvaða svæði væru þjóðlendur
samkvæmt þjóðlendulögum. Í lok
maí úrskurðaði óbyggðanefnd að
töluverður hluti svæðisins væri
þjóðlenda og samkvæmt þeim úr-
skurði á íslenska ríkið 70% af vatns-
réttindum vegna Kárahnjúkavirkj-
unar. Einhverjir landeigendur hafa
þó lýst yfir að þeir muni fara dóm-
stólaleiðina með þjóðlendumálið.
Einnig er því deilt um eignarhaldið
á vatnsréttindunum sem úrskurðað
var um í gær.
Voru ekki sammála um
forsendur matsins
Aðilar voru ósammála um hvaða
grundvallarforsendu ætti að nota
við útreikning bótanna. Í málflutn-
ingi Landsvirkjunar var bent á að í
samræmi við þann skilning sem
lagður hefur verið í eignarréttar-
ákvæði stjórnarskrárinnar ættu
landeigendur ekki að hagnast á
eignarnámi heldur einungis að fá
skaða sinn bættan. Enn fremur
bæri að líta til þess að þeir legðu
ekki fram neitt fjármagn og tækju
enga áhættu sem fælist í rekstri
virkjunarinnar. Bent var á að vatns-
réttarhafar hefðu engan arð haft af
réttindunum og eigandi vatnsrétt-
inda sem enginn hefði sóst eftir geti
ekki vænst þess að verðmæti þeirra
væri metið án tillits til þeirrar fram-
kvæmdar, sem eftirspurnina hefði
skapað. Stofnkostnaður Kára-
hnjúkavirkjunar hlyti því að skipta
máli þegar verðmæti vatnsréttind-
anna væru metin og verðmætin
mættu ekki verða það stór hluti
stofnkostnaðarins að hann réði því
hvort framkvæmd teldist hagkvæm
eða ekki. Tilgangur eignarnáms
væri að tryggja framgang ákveð-
inna framkvæmda, sem talið væri
nauðsynlegt að ráðast í vegna al-
mannahagsmuna.
Þessari forsendu mótmæltu land-
eigendur á þeim grunni að með til-
komu nýrra raforkulaga árið 2003
hefðu skapast nýjar aðstæður á ís-
lenskum raforkumarkaði. Áður
hefði aðeins verið við einn raforku-
framleiðanda að semja og því ekkert
rými fyrir frjálsa verðmyndun.
Bentu landeigendur á að stofn-
kostnaður Kárahnjúkavirkjunar
væri ekki góður mælikvarði á verð-
mæti hennar sökum þess hve hag-
kvæmur virkjanakostur virkjunin
væri. Vísuðu þeir því til samninga
um vatnsréttindi sem gerðir hafa
verið á síðustu árum vegna ýmissa
smávirkjana. Miða ætti við það verð
sem landeigendur gætu fengið fyrir
réttindin á frjálsum markaði.
Jafnframt bentu landeigendur á
að taka ætti tillit til þess að verð-
mæti réttindanna yrði sífellt meira
vegna loftslagshlýnunar, þróunar
vatnsréttindaverðs á Íslandi og í ná-
grannalöndunum, þróunar álverðs
og möguleika á útflutningi á orku og
fleiri atriða.
Nefndin féllst ekki
á sjónarmið vatnsrétthafanna
Matsnefndin féllst ekki á að unnt
væri að horfa til verðlagningar
vatnsréttinda í þeim samningum
sem landeigendur vísuðu til. Ekki
væri hægt að líkja saman stórvirkj-
unum vegna stóriðju og smávirkj-
unum fyrir almenna raforkukerfið
hvað varðaði útreikning bótanna.
Stórar virkjanir væru háðar því að
stórkaupandi kæmi á fót starfsemi
hér á landi til nýtingar raforkunnar
og það verð sem greitt væri á raf-
orkumarkaði til slíkra stórkaupenda
væri allt annað en á almennum
markaði, en það væri einkum á hon-
um þar sem breytinga á raforkulög-
um gætti.
Eftir að hafa metið þær aðferðir
sem til greina komu við mat á verð-
mætunum komst matnefndin að
þeirri niðurstöðu að rétt væri að
meta bætur vatnsréttarhafa sem
hlutfall af stofnkostnaði Kára-
hnjúkavirkjunar líkt og úrskurðar-
nefnd eignarnámsbóta gerði vegna
Blönduvirkjunar. Mat hún að bæt-
urnar skyldu vera 1,4% af stofn-
kostnaði virkjunarinnar auk nokk-
urra viðbóta.
Fagna sératkvæðinu
Matsnefndin var skipuð þeim
Skúla J. Pálmasyni, fyrrverandi
héraðsdómslögmanni, Gesti Jóns-
syni, hæstaréttarlögmanni, Sigurði
Þórðarsyni, verkfræðingi, Sverri
Ingólfssyni, löggiltum endurskoð-
anda og Agli B. Hreinssyni, prófess-
or í verkfræði við Háskóla Íslands.
Skilaði Egill sératkvæði þar sem
hann komst að þeirri niðurstöðu að
meta bæri vatnsréttindin verulega
verðmætari en meirihluti nefndar-
innar taldi. Mat hann það svo að
réttindin væru a.m.k. 10 milljarða
króna virði og vísaði þar m.a. til
markaðsverðs á innlendum og er-
lendum raforkumarkaði.
Hilmar Gunnlaugsson, lögmaður
nokkurra vatnsréttarhafa, segir að
sérálitið skipti miklu máli fyrir þá
umræðu sem nú þurfi að fara fram
um verðmæti náttúruauðlinda þjóð-
arinnar. „[Egill] kemst ekki að
neinni ákveðinni niðurstöðu en mið-
að við þær aðferðir sem hann notar
þá gæti hún orðið á bilinu 10–60
milljarðar króna. Það er ekki fjarri
því sem við töldum eðlilegt verð.“
Hilmar bendir á að íslenska ríkið
eigi stóran hluta þeirra vatnsrétt-
inda sem nú sé deilt um og í landinu
öllu. „Ég leyfi mér að spyrja: Telja
menn líklegt að íslenska ríkið sé
tilbúið að selja á þessu verði sem
matsnefndin telur að eigi við? Ég
leyfi mér að fullyrða að það væru fá-
ir sem myndu fallast á að það væri
rétt að selja á þessu verði.“
Jón Guðmundsson, formaður Fé-
lags landeigenda við Jökulsá á Dal,
segir að þeir landeigendur sem
hann hafi heyrt í séu afar ósáttir
með niðurstöðuna. „Boð Lands-
virkjunar var smánarlega lágt en
manni finnst eins og það sé samt að-
allega verið að fallast á þeirra for-
sendur. Þarna er verið að líta til for-
tíðar en við vorum að vísa til nýrra
og breyttra tíma í raforkumálum
hér á landi.“ Landeigendur funduðu
nokkrir saman í gær og fóru yfir úr-
skurðinn. „Mér fannst það vera
mjög samdóma álit manna að við
myndum ekki fella okkur við þetta.“
Engin sátt um verð-
mæti vatnsréttinda
Ljósmynd/Gunnar Gunnnarsson
Úrskurðað Nokkur fjöldi manns kom til að hlýða á úrskurðinn í málinu.
Þungt hljóð var í landeigendum eftir að hann hafði verið kveðinn upp.
Lengi hefur verið
beðið eftir úrskurði um
verðmæti vatnsrétt-
inda vegna Kára-
hnjúkavirkjunar.
Gunnar Páll Baldvins-
son kynnti sér
úrskurðinn.
Í HNOTSKURN
»Úrskurðarnefndinni varkomið á með sérstökum
samningi landeigenda og
Landsvirkjunar til að tryggja
vandaða málsmeðferð.
»Landsvirkjun mat rétt-indin á 150 til 375 millj-
ónir króna.
»Landeigendur tölduraunsætt mat vera 60
milljarða.
á sinn Jónas
Ketilhúsinu um helgina
s Hallgrímsson.
Listamennirnir sem taka þátt í sýningunni
eru:
Aðalheiður Eysteinsdóttir
Arna Valsdóttir
Áslaug Thorlacius
Birgir Snæbjörn Birgisson
Finnur Arnar
Hanna Hlíf Bjarnadóttir
Helgi Þórsson
Hlynur Hallsson
Hulda Hákonardóttir
Ilmur Stefánsdóttir
Jón Garðar Henrysson
Jón Laxdal
Jón Sæmundur
Jóna Hlíf Halldórsdóttir
Jónas Viðar
Joris Rademaker
Magnús Þór Jónsson
Margrét Blöndal
Guðrún Pálína Guðmundsdóttir
Ragnar Kjartansson
Þorvaldur Þorsteinsson
Morgunblaðið/Hjálmar S. Brynjólfsson
blásinn Verkið Hvítur tittlingur eftir
gi Snæbjörn Birgisson.